Ο Μανώλης Φάμελλος στο in2life

της Ειρήνης Ορφανίδου

Η φωτογραφία στο εξώφυλλο είναι η Venice Beach στην Καλιφόρνια. Και η θολή φιγούρα που μοιάζει (ίσως πάλι, όχι) να πλησιάζει, ο Μανώλης Φάμελλος.

«… Δεν θυμάμαι τώρα αν έχω φωτογραφηθεί εν αγνοία μου, πάντως από την φύση μου είμαι αφηρημένος ... Είναι σχεδόν σαν να μην ήμουν εκεί... Ή, κατά μια άλλη διατύπωση, μπορεί να περιγράφει το αλλού όπου βρίσκομαι…»

Κάπως έτσι πήγαν και ήρθαν ερωτήσεις και απαντήσεις με αφορμή το νέο άλμπουμ «Γύρω απ´ τον Ήλιο».

Γιατί, παρά το σχόλιο του «… φοβάμαι πως ό,τι λέμε εδώ, η συζήτηση δηλαδή γύρω από ένα δίσκο είναι κατά βάθος ψιλά γράμματα στη συσκευασία» η αλήθεια είναι ότι, ο Φάμελλος ήταν από αρχής μέχρι τέλους όπως στη φωτογραφία: «…το ‘εδώ και τώρα’ στην προκειμένη, αλλά και σε κάθε περίπτωση, δεν είναι και τόσο χειροπιαστό και ταυτόχρονα είναι ανοιχτό σε διασκευές…»

Όπως στον τρυφερό «Χαρταετό», όπως στο κλασικό «Ευτυχία είναι αυτό». Όλα ανοιχτά, μεταβαλλόμενα, ρευστά.

Το άλμπουμ είναι τυπικά καινούργιο, αλλά δεν είναι και τόσο καινούργιο πια -έχει ήδη μια γεύση επιτυχίας. «Επειδή όλα αρχίζουν με κάποιου είδους τέλος, έτσι κι η περιπέτεια αυτή ξεκίνησε στο τέλος του περασμένου καλοκαιριού, όταν κυκλοφόρησε το πένθιμο Φθινοπωρινό με τη συμμετοχή της Nalyssa Green... Ακολούθησε (ως όφειλε) μια συμφωνία σιωπής που έδωσε Ένα φιλί από δυόσμο με τη Νατάσσα Μποφίλιου στο καλοκαίρι που (ξανά) μας πέρασε» -τραγούδι που ξεχώρισε από την πρώτη κιόλας στιγμή.

Μια μικρή παρέα στον Κεραμεικό και μία μεγάλη ορχήστρα εγχόρδων, 310 ώρες ηχογράφησης, 187 ώρες μίξης, ανυπολόγιστες ώρες ρεμβασμού και περισυλλογής – τεχνικών και πρακτικών διευθετήσεων- για τις ώρες σύνθεσης και στιχουργίας, ούτε λόγος.

Όσο για τα δέοντα -ποιος είναι, πώς ξεκίνησε, με ποιους συνεργάστηκε, για ποιους έχει γράψει τραγούδια, ποια έχει σφραγίσει με τη δική του ερμηνεία, sold out, ανατροπές και πειραματισμούς- παραλείπονται με συνοπτικές διαδικασίες ως γνωστά τοις πάσι.

Ο Μανώλης Φάμελλος στο in2life (ίσως πάλι, όχι).



«... Και κάπως έτσι ξεκινάει ένα τραγούδι». Δηλαδή, πώς; Αθροίζοντας τα ‘υπολογισμένα’ (ώρες ηχογράφησης, μίξης κλπ) και τα ‘ανυπολόγιστα’ (ώρες ρεμβασμού & περισυλλογής);
Θα έλεγα, ομολογώντας τη ριζική άγνοια μας, μια και τα παραπάνω είναι απολογιστικές σκέψεις κυρίως... τη στιγμή που συμβαίνει αυτό που συμβαίνει, η μουσική δηλαδή, εμείς προχωράμε σε ένα άγνωστο... Σε ένα δρόμο που χτίζουμε με την φαντασία μας αλλά βεβαίως είναι απολύτως πραγματικός. Αυτός ο δρόμος είναι ένα τραγούδι, αφηρημένη αλλά άμεσα αισθητή πραγματικότητα. Τα υπόλοιπα δεν θα πείραζε καθόλου να παραμείνουν άγνωστες βιογραφικές λεπτομέρειες...

Πώς είναι «Γύρω απ’ τον Ήλιο» (σου); Το τοπίο της μουσικής σου μοιάζει εξαιρετικά εύθραυστο, σχεδόν διάφανο. Μετά τα 40-­45 δεν γίνονται όλα πιο ‘καθαρά’;
Ναι, έτσι οφείλουν να είναι τα πράγματα μόνο που τις περισσότερες φορές η συναισθηματική μας ηλικία δεν συμβαδίζει με τη βιολογική. Επίσης τίποτα δεν είναι οριστικό, δεν περνάμε ποτέ σε μια ωριμότητα χωρίς επιστροφή... Αντίθετα, μάς είναι όλο και πιο δύσκολο να διακρίνουμε ανάμεσα στις επιθυμίες μας και την πραγματικότητα. Το Γύρω απ' τον Ήλιο ήταν μια προσπάθεια να ορίσω και να εξερευνήσω ένα σταθερό σημείο έξω από μένα... μου αρέσει ακόμα αυτό και συνεχίζω κι ας πέσω όταν ζαλιστώ από τις περιστροφές.

Πώς τα πας με τον χρόνο; Και τέλος πάντων, υπάρχει ακόμη στις μέρες μας άνθρωπος που απολαμβάνει τον Μπωντλαίρ;
Εδώ ζούμε, μέσα στη χρονικότητα... Η εποχή μας είναι η φυλακή και ο παράδεισος μας. Ίσως να μας φαίνεται λίγη, σκοτεινή και άχαρη αλλά είναι απέραντη αν τη σκεφτούμε σε ένα ανθρώπινο ορίζοντα, στις δυνατότητες που έχουμε δηλαδή να τη μοιραστούμε. Και ναι, αυτός ο άνθρωπος θα υπάρχει πάντα, όπως θα υπάρχει κάποιος που απολαμβάνει να ακούει την βροχή και είναι ήσυχος χωρίς να ησυχάζει ποτέ.

Λες ότι «...ο δίσκος αυτός δεν επιχειρεί ένα άλμα προς το μέλλον» και αναφέρεσαι στο «καθόλου προφανές εδώ και τώρα». Ωστόσο, το ίδιο δεν συμβαίνει πάντα; Κάθε δίσκος σου (σύνολο, δέκα;) το κάθε «εδώ και τώρα» δεν αφορά πάντα;
Είχα την εντύπωση πως είναι περισσότεροι αλλά το δέκα είναι ένας καλός αριθμός...
Ναι, αυτό αφορά, μόνο που το ‘εδώ και τώρα’ στην προκειμένη αλλά και σε κάθε περίπτωση δεν είναι και τόσο χειροπιαστό και ταυτόχρονα είναι ανοιχτό σε διασκευές... Ο κάθε άνθρωπος έχει το δικό του και δεν είναι εύκολο να συγχρονιστούμε... Πάντως, όσο κι αν η τάση είναι να τεμαχίσουμε τον χρόνο, το τώρα είναι αποτέλεσμα του παρελθόντος και της διαρκούς πίεσης του μέλλοντος. Ας πάρει πάντως ο καθένας το χρόνο του, πολλές φορές φοβάμαι πως ό,τι λέμε εδώ, η συζήτηση δηλαδή γύρω από ένα δίσκο είναι κατά βάθος ψιλά γράμματα στη συσκευασία

Δυο λόγια για τη μεγάλη ορχήστρα εγχόρδων. Και τη γενναιοδωρία των φίλων.
Νιώθω ότι συνεχίζω στην στενωπό όπως και τόσοι άλλοι χάρη σε αυτήν την γενναιοδωρία... που δεν είναι μονάχα προσφορά. Είναι ευλογία επειδή ακριβώς απαιτεί πολλά από όποιον την δέχεται χωρίς να ζητάει με την στενή έννοια ανταλλάγματα...

Τι θα ήθελες να πουν για τον καινούργιο δίσκο σου; Ποιες λέξεις θα σε ευχαριστούσαν;
Κάτι απρόσμενο ίσως, αποκαλυπτικό και για μένα... αν ήξερα τι θα το έλεγα εγώ! Δεν είναι τόσο καινούριος πια, αλλά βέβαια είναι ακόμη μωρό και δεν ζητάει τόσο λέξεις όσο θαλπωρή. Αλλιώς θα ήθελα να προσφέρει κάτι από αυτό που λείπει στον καθένα. Ή τουλάχιστον να τον βοηθήσει στο να το εντοπίσει...

Η φωτογραφία στο εξώφυλλο του άλμπουμ με την αμμουδερή ακτή στην ομίχλη της θάλασσας, από πού είναι; Ποιο τοπίο; Και η φιγούρα;
Είναι η Venice Beach στην Καλιφόρνια και η φιγούρα εγώ που πλησιάζω από ένα βάθος. Νομίζω πως αυτό το βάθος είναι ακριβώς και το θέμα της εικόνας... κι εγώ μια υποσημείωση... Δεν θυμάμαι τώρα αν έχω φωτογραφηθεί εν αγνοία μου, πάντως από την φύση μου είμαι αφηρημένος... Είναι σχεδόν σαν να μην ήμουν εκεί... Ή κατά μια άλλη διατύπωση μπορεί να περιγράφει το αλλού όπου βρίσκομαι. Θα σταματήσω εδώ καλύτερα γιατί με μπέρδεψα...

Και το «Χρυσό Αυγό», το τραγούδι σου για τον Πάνο Μουζουράκη που θα συμπεριληφθεί στο άλμπουμ του με το Live του στον Κήπο του Μεγάρου; Πώς προέκυψε;
Σκέφτηκα να κάνω ένα τραγούδι το καλοκαίρι που πέρασε (από πάνω μας) προσπαθώντας να ξορκίσω κάποια δαιμόνια που όχι μόνο τα συναντούσα γύρω μου παντού αλλά και τα ένιωθα να με γαργαλάνε καιρό από μέσα μου... Μην έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μου αναζήτησα και βρήκα τον ιδανικό εξορκιστή στο πρόσωπο του Πάνου που γνωρίζει από τέτοιου είδους μαγγανείες. Είμαι σίγουρος πως θα κάνει καλή δουλειά γιατί αν και γενειοφόρος δεν τραγουδάει με τα μούσια αλλά με την καρδιά...

Υ.Γ. Μαζί με τα τραγούδια, ο Φάμελλος χαρτογράφησε και την περιοχή Γύρω απ’ τον Ήλιο. «Μικρές Αλήθειες – Βολικά Ψέματα» -ο τίτλος βεβαίως, δικός του.



ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ- ΒΟΛΙΚΑ ΨΕΜΑΤΑ
(Λίγα λόγια για το έργο)

Ώρες ηχογράφησης: 310
Ώρες μίξης: 187
Ώρες σύνθεσης: από 54 έως 172
Ώρες στιχουργίας: 17x24
Ώρες ρεμβασμού και περισυλλογής: ανυπολόγιστες
Ώρες τεχνικών και πρακτικών διευθετήσεων: όπως παραπάνω
Και κάπως έτσι ξεκινάει ένα τραγούδι

Κ36: Ανατολικό Kreuzberg, Βερολίνο όπου (όπως ίσως και οπουδήποτε αλλού) είναι παράξενα ωραία όταν βρέχει.
Γύρω απ' τον Ήλιο: Άσκηση προσεδάφισης αλλά με το βλέμμα ψηλά.
Μία ήσυχη θλίψη: Γράφτηκε για την Nalyssa Green αρκετές δεκαετίες πριν, μέσα στην άνοιξη που πέρασε και την περίμενε υπομονετικά να γεννηθεί και να μεγαλώσει.
Μυστικό μονοπάτι: εναέριο πέρασμα μεταξύ συνειδητότητας και διαύγειας. Οδηγεί στο ξέφωτο.
Ένα φιλί από δυόσμο: Προσοχή δεν είναι καραμέλα με τεχνητές γλυκαντικές ουσίες.
Μην ρωτάς αν σ' αγαπώ. Αλλά τελικά εσύ αποφασίζεις.
Μια θέση στο τρένο. Σημείωμα από ένα κουπέ της αιωνίως τρέχουσας δεκαετίας του '80
Μια ιστορία παλιά: Περί της επινόησης του παρελθόντος. Εναλλακτικός υπότιτλος "Εσωτερικοί αμυντικοί σχεδιασμοί του εαυτού"
Ο εχθρός: Ο κατηράμενος Κάρολος Μπωντλαίρ μας ευλογεί αναθεματίζοντας τον παμφάγο χρόνο.
Αργά απ’ την αρχή: άρα αργότερα από το τέλος. Μικρή ελεγεία στην παράδοση του συμβολισμού
Ο δρόμος μέσα στο σκοτάδι: Ολιγόλεπτος ύμνος στην απερισκεψία. Μαθήματα επανεκκίνησης για εγκλωβισμένους σε χρόνο κενό.
Φθινοπωρινό: και όπως είπαμε κατ´ αρχάς όλα ξεκινούν από κάποιου είδους τέλος.
Έτσι ξεκινάει κι ένα τραγούδι...