Ο Κωστής Μαραβέγιας μιλά στο in2life
Ο Κωστής Μαραβέγιας, μεταξύ συναυλιών και συνθέσεων για τις Εκκλησιάζουσες, μιλά στο in2life για την Ελλάδα που αρνείται να διαψεύσει το αριστοφανικό της παρελθόν.
συνέντευξη στην Ιωάννα Μπλάτσου
Με αφορμή τη μουσική και τους στίχους που έχει γράψει για τις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, για το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μπέζου, ο γνωστός τραγουδοποιός καθώς ταξίδευε με το πλοίο της γραμμής από τη Νάξο για τον Πειραιά, μας μίλησε για την Αθήνα/Ελλάδα που δεν «θέλει να διαψεύσει το αριστοφανικό της παρελθόν», για την εξουσία που «πάσχει από παρενέργειες όπως η φιλοπρωτεία, η ψηφοθηρία, η αλαζονεία και ο αριβισμός», το πρόσφατο δημοψήφισμα που κατά την γνώμη του ήταν «άκυρο και ναρκοθετημένο εν τη γενέσει» καθώς «η πορεία της χώρας είναι πιο ευαίσθητη από την απολυτότητα ενός “Ναι” ή ενός “Όχι”».
Τι είδους μουσική σου ζήτησε να γράψεις για τις «Εκκλησιάζουσες» ο Γιάννης Μπέζος;
Με τον Γιάννη Μπέζο είχαμε μία εξαιρετική και γόνιμη συνεργασία όχι μόνο τώρα, αλλά και προ διετίας, εκείνος σκηνοθετώντας και παίζοντας κι εγώ γράφοντας στίχους και συνθέτοντας, στην παράσταση «Ο Φιλάργυρος» του Μολιέρου που ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο. Η επικοινωνία μεταξύ σκηνοθέτη και συνθέτη είναι μια δύσκολη υπόθεση και πιστεύω πως δεν αρκεί μια απλή συνεννόηση για να πετύχει, αλλά χρειάζεται κυρίως βαθιά γνώση του έργου και του κειμένου από τη μεριά του συνθέτη. Και αυτή τη φορά ο κ. Μπέζος, αφού διάβασα το έργο και παρακολούθησα αρκετές πρόβες στο Ρεξ, όπως και στον «Φιλάργυρο», μου έδωσε τον χώρο να προτείνω μουσικές και μελωδίες. Μου ζήτησε αμεσότητα, εξωστρέφεια και ρυθμό. Στην πορεία, χρειάστηκαν και κάποιες αλλαγές, όντας, όμως, εκτός από σκηνοθέτης και καλός γνώστης μουσικής, ήταν εξαιρετικά κατανοητός και ακριβής. Αυτό που μου επεσήμανε εξ αρχής, και συμφώνησα μαζί του, ήταν να προσέξω τα χορικά, ώστε να είναι τόσο περίτεχνα και πολυφωνικά όσο όμως ώστε να ακούγονται καθαρά οι στίχοι. Ο χορός απαρτίζεται από δεκατέσσερις υψηλής ποιότητας γυναικείες φωνές, φωνές που οργάνωσε και κατηύθυνε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η Μελίνα Παιονίδου. Επίσης, η μουσική δεν είναι ηχογραφημένη αλλά παίζεται ζωντανά από τους ηθοποιούς που απαρτίζουν και την ορχήστρα της παράστασης.
Στις αριστοφανικές «Εκκλησιάζουσες», μετά την ήττα της Αθήνας στον Πελοποννησιακό πόλεμο, η διαφθορά και οι ανισότητες έχουν ξεπεράσει κάθε όριο. Στην Αθήνα του 2015;
Μεγάλη ομοιότητα. Σαν η Αθήνα και η Ελληνική κοινωνία, κατ’ επέκταση, να μη θέλει να διαψεύσει το αριστοφανικό της παρελθόν. Ακόμη και σήμερα, για παράδειγμα, παντού υπάρχει ένας Βλέπυρος. Το έργο είναι πολύ επίκαιρο, είναι εντυπωσιακό πώς ο Αριστοφάνης παραμένει διαχρονικός. Από την άλλη όμως, υπάρχουν τόσοι φωτεινοί άνθρωποι σε αυτή τη χώρα. Οι συμπατριώτες μας που βοηθούν καθημερινά εδώ και μήνες τους εξαθλιωμένους μετανάστες που φτάνουν στη Λέσβο. Αυτοί που βάζουν το κορμί τους με αυτοθυσία στη φωτιά για να σβήσουν τις πυρκαγιές. Οι συλλογικότητες αλληλεγγύης και οι απανταχού εκλάμψεις ανθρωπιάς.
Στην αριστοφανική καλλιτεχνική ουτοπία, οι γυναίκες παίρνουν την εξουσία στα χέρια τους. Στην πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας, επίσης, κάποιες γυναίκες έχουν πάρει την εξουσία στα χέρια τους, ενίοτε, όμως, με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, όπως στις περιπτώσεις της Ζωής Κωνσταντοπούλου και της Ραχήλ Μακρή. Η εξουσία, τελικά, έχει φύλο; Οι προαναφερθείσες κυρίες στηλιτεύονται λόγω φύλου ή πολιτικών θέσεων;
Η εξουσία δεν έχει ούτε φύλο, ούτε χρώμα, ούτε ταξική θέση. Η εξουσία σε πολλές περιπτώσεις πάσχει από παράπλευρες παρενέργειες όπως η φιλοπρωτεία, η ψηφοθηρία, η αλαζονεία και ο αριβισμός. Είναι δύσκολα διαχειρίσιμη και εύκολα διαφθείρει. Και ακόμη πιο πολύ διαφθείρει ο φόβος μην χάσει την εξουσία αυτός που την έχει. Δεν θα ήθελα να τοποθετηθώ επί προσωπικού για τις προαναφερθείσες κυρίες, ούτε γνωρίζω γιατί στηλιτεύονται, αλλά από ό,τι έχω παρακολουθήσει πιστεύω πως μπορούν να βελτιωθούν αρκετά στην πορεία της θητείας τους. Έχουν πυγμή και δυναμισμό, που σε συνδυασμό με την πολυπόθητη σύνεση, διαύγεια και σωφροσύνη μπορούν να συμβάλουν θετικά στον πολιτικό βίο του τόπου. Εύχομαι να δούμε σύντομα τον πιο καλό εαυτό τους.
Κατά το πρόσφατο δημοψήφισμα, είδαμε καλλιτέχνες, συναδέλφους σου, να τάσσονται υπέρ ή κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Εσύ γιατί δεν πήρες θέση;
Μα ήταν ένα άκυρο και ναρκοθετημένο δημοψήφισμα εν τη γενέσει. Είναι προφανές πως κατανοώ και δεν μπορώ να σηκώσω το δάχτυλο και να προτείνω ένα απλό “Ναι” σε κάποιον που είναι σε απόγνωση, ζει στα όρια της φτώχειας και παλεύει να βρει δουλειά. Ποιος μπορεί να τον πείσει πως μέσω ενός νέου επονείδιστου μνημονίου θα έρθουν καλύτερες μέρες, να περιμένει άλλα πέντε χρόνια και τότε πάλι ίσως..; Όπως, από την άλλη, είναι εξίσου προφανές πως κατανοώ όλους αυτούς που θέλουν να μην απωλέσουμε και την τελευταία μας ελπίδα που έρχεται μέσω της Ευρωπαϊκής μας πορείας, γιατί εκτός Ευρώπης το πιο πιθανό είναι να γίνει η χώρα μας ένα περιθωριοποιημένο Βαλκανοανατολίτικο κράτος με αβέβαιο μέλλον. Δεν συμφωνώ λοιπόν με το Μανιχαϊστικό μοντέλο του συγκεκριμένου δημοψηφίσματος. Ο κόσμος είναι περισσότερο πολύπλοκος από ένα “Ναι” ή ένα “Όχι”. Η πορεία της χώρας είναι πιο ευαίσθητη από την απολυτότητα ενός “Ναι” ή ενός “Όχι”. Και οποιοσδήποτε θέτει τέτοια ερωτήματα, απλώς ναρκοθετεί τον δημόσιο λόγο και οξύνει ακόμη περισσότερο τα ταλαιπωρημένα από απελπισία πνεύματα.
Η στάση μου, λοιπόν, στον δημόσιο λόγο κατά το -εκτός πολιτικού ρεαλισμού κατ’ εμέ- δημοψήφισμα ήταν η αποχή. Συνειδητή αποχή. Ούτε θέση, ούτε ψήφος. Από την προκήρυξή του, το δημοψήφισμα μου έμοιαζε ένα ακόμη πολιτικό παιχνίδι με μικροκομματικές προεκτάσεις. Κι αν ήταν να απαντήσουμε “Ναι" ή “Όχι" σε κάποιο ερώτημα, ας ήταν σε κάποιο σαφές και καθαρό ερώτημα. Όπως “Ευρώ" ή “δραχμή". Όπως “Ευρώπη" ή "ανεξάρτητη πορεία". Προτιμώ, λοιπόν, τη σιωπηρή στάση από τη φωνασκία του λαϊκισμού. Δεν ελπίζω σε κανέναν εθνοσωτήρα απ’ όπου και αν προέρχεται. Η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από ήρωες που θα εξάρουν τη συλλογική συνείδηση αλλά από συλλογικότητες που θα αυτοοργανωθούν, δημιουργικές και αυτόφωτες.
Αν τούτες οι μέρες ήταν τραγούδι, ποιο θα ήταν;
Ας παραθέσω έναν αισιόδοξο στίχο που τραγουδάει ο χορός στις «Εκκλησιάζουσες»: «Τ' όνειρο έβγαλα σεργιάνι, τις πληγές μας να τις γιάνει, κάθε πίκρα να σβηστεί.. σ’ αγαπώ πικρή μου χώρα, σ΄αγαπώ κι αρχίζω τώρα μιαν αλλιώτικη ζωή…».
INFO:
«Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, από το Εθνικό Θέατρο,
σε μετάφραση Μίνωα Βολανάκη και σκηνοθεσία Γιάννη Μπέζου
Παίζουν: Γιάννης Μπέζος, Γιάννης Ζουγανέλης, Λαέρτης Μαλκότσης, Πάνος Βλάχος, Μπάμπης Γαλιατσάτος, Δανάη Σκιάδη, Γιωργής Τσουρής κ.ά.
Παραστάσεις: 31/7-1/8 Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 8/8 Πάτρα -Ρωμαϊκό Ωδείο, 10/8 Ολυμπία, 23/8 Νέα Μάκρη. Για το υπόλοιπο της περιοδείας, δείτε στο www.n-t.gr .
Προπώληση εισιτηρίων για τις παραστάσεις της Επιδαύρου: (Πανεπιστημίου 39, στοά Πεσμαζόγλου 39, www.greekfestival.gr).
Πρόγραμμα Καλοκαιρινής Περιοδείας Maraveyas Ilegal:
3/8 Θέατρο Πάρκου-Πάρος, 4/8 Θέατρο στο Κουμάρο-Τήνος, 5/8 Πύργος Μπαζαίου-Νάξος, 8/8 Εμπειρίκιο Δημοτικό Γυμναστήριο-Άνδρος. Για το υπόλοιπο της περιοδείας και περισσότερες πληροφορίες, δείτε: www.facebook.com/maraveyasilegal & www.maraveyas.net
Με αφορμή τη μουσική και τους στίχους που έχει γράψει για τις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, για το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Μπέζου, ο γνωστός τραγουδοποιός καθώς ταξίδευε με το πλοίο της γραμμής από τη Νάξο για τον Πειραιά, μας μίλησε για την Αθήνα/Ελλάδα που δεν «θέλει να διαψεύσει το αριστοφανικό της παρελθόν», για την εξουσία που «πάσχει από παρενέργειες όπως η φιλοπρωτεία, η ψηφοθηρία, η αλαζονεία και ο αριβισμός», το πρόσφατο δημοψήφισμα που κατά την γνώμη του ήταν «άκυρο και ναρκοθετημένο εν τη γενέσει» καθώς «η πορεία της χώρας είναι πιο ευαίσθητη από την απολυτότητα ενός “Ναι” ή ενός “Όχι”».
Τι είδους μουσική σου ζήτησε να γράψεις για τις «Εκκλησιάζουσες» ο Γιάννης Μπέζος;
Με τον Γιάννη Μπέζο είχαμε μία εξαιρετική και γόνιμη συνεργασία όχι μόνο τώρα, αλλά και προ διετίας, εκείνος σκηνοθετώντας και παίζοντας κι εγώ γράφοντας στίχους και συνθέτοντας, στην παράσταση «Ο Φιλάργυρος» του Μολιέρου που ανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο. Η επικοινωνία μεταξύ σκηνοθέτη και συνθέτη είναι μια δύσκολη υπόθεση και πιστεύω πως δεν αρκεί μια απλή συνεννόηση για να πετύχει, αλλά χρειάζεται κυρίως βαθιά γνώση του έργου και του κειμένου από τη μεριά του συνθέτη. Και αυτή τη φορά ο κ. Μπέζος, αφού διάβασα το έργο και παρακολούθησα αρκετές πρόβες στο Ρεξ, όπως και στον «Φιλάργυρο», μου έδωσε τον χώρο να προτείνω μουσικές και μελωδίες. Μου ζήτησε αμεσότητα, εξωστρέφεια και ρυθμό. Στην πορεία, χρειάστηκαν και κάποιες αλλαγές, όντας, όμως, εκτός από σκηνοθέτης και καλός γνώστης μουσικής, ήταν εξαιρετικά κατανοητός και ακριβής. Αυτό που μου επεσήμανε εξ αρχής, και συμφώνησα μαζί του, ήταν να προσέξω τα χορικά, ώστε να είναι τόσο περίτεχνα και πολυφωνικά όσο όμως ώστε να ακούγονται καθαρά οι στίχοι. Ο χορός απαρτίζεται από δεκατέσσερις υψηλής ποιότητας γυναικείες φωνές, φωνές που οργάνωσε και κατηύθυνε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η Μελίνα Παιονίδου. Επίσης, η μουσική δεν είναι ηχογραφημένη αλλά παίζεται ζωντανά από τους ηθοποιούς που απαρτίζουν και την ορχήστρα της παράστασης.
Στις αριστοφανικές «Εκκλησιάζουσες», μετά την ήττα της Αθήνας στον Πελοποννησιακό πόλεμο, η διαφθορά και οι ανισότητες έχουν ξεπεράσει κάθε όριο. Στην Αθήνα του 2015;
Μεγάλη ομοιότητα. Σαν η Αθήνα και η Ελληνική κοινωνία, κατ’ επέκταση, να μη θέλει να διαψεύσει το αριστοφανικό της παρελθόν. Ακόμη και σήμερα, για παράδειγμα, παντού υπάρχει ένας Βλέπυρος. Το έργο είναι πολύ επίκαιρο, είναι εντυπωσιακό πώς ο Αριστοφάνης παραμένει διαχρονικός. Από την άλλη όμως, υπάρχουν τόσοι φωτεινοί άνθρωποι σε αυτή τη χώρα. Οι συμπατριώτες μας που βοηθούν καθημερινά εδώ και μήνες τους εξαθλιωμένους μετανάστες που φτάνουν στη Λέσβο. Αυτοί που βάζουν το κορμί τους με αυτοθυσία στη φωτιά για να σβήσουν τις πυρκαγιές. Οι συλλογικότητες αλληλεγγύης και οι απανταχού εκλάμψεις ανθρωπιάς.
Στην αριστοφανική καλλιτεχνική ουτοπία, οι γυναίκες παίρνουν την εξουσία στα χέρια τους. Στην πραγματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας, επίσης, κάποιες γυναίκες έχουν πάρει την εξουσία στα χέρια τους, ενίοτε, όμως, με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, όπως στις περιπτώσεις της Ζωής Κωνσταντοπούλου και της Ραχήλ Μακρή. Η εξουσία, τελικά, έχει φύλο; Οι προαναφερθείσες κυρίες στηλιτεύονται λόγω φύλου ή πολιτικών θέσεων;
Η εξουσία δεν έχει ούτε φύλο, ούτε χρώμα, ούτε ταξική θέση. Η εξουσία σε πολλές περιπτώσεις πάσχει από παράπλευρες παρενέργειες όπως η φιλοπρωτεία, η ψηφοθηρία, η αλαζονεία και ο αριβισμός. Είναι δύσκολα διαχειρίσιμη και εύκολα διαφθείρει. Και ακόμη πιο πολύ διαφθείρει ο φόβος μην χάσει την εξουσία αυτός που την έχει. Δεν θα ήθελα να τοποθετηθώ επί προσωπικού για τις προαναφερθείσες κυρίες, ούτε γνωρίζω γιατί στηλιτεύονται, αλλά από ό,τι έχω παρακολουθήσει πιστεύω πως μπορούν να βελτιωθούν αρκετά στην πορεία της θητείας τους. Έχουν πυγμή και δυναμισμό, που σε συνδυασμό με την πολυπόθητη σύνεση, διαύγεια και σωφροσύνη μπορούν να συμβάλουν θετικά στον πολιτικό βίο του τόπου. Εύχομαι να δούμε σύντομα τον πιο καλό εαυτό τους.
Κατά το πρόσφατο δημοψήφισμα, είδαμε καλλιτέχνες, συναδέλφους σου, να τάσσονται υπέρ ή κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Εσύ γιατί δεν πήρες θέση;
Μα ήταν ένα άκυρο και ναρκοθετημένο δημοψήφισμα εν τη γενέσει. Είναι προφανές πως κατανοώ και δεν μπορώ να σηκώσω το δάχτυλο και να προτείνω ένα απλό “Ναι” σε κάποιον που είναι σε απόγνωση, ζει στα όρια της φτώχειας και παλεύει να βρει δουλειά. Ποιος μπορεί να τον πείσει πως μέσω ενός νέου επονείδιστου μνημονίου θα έρθουν καλύτερες μέρες, να περιμένει άλλα πέντε χρόνια και τότε πάλι ίσως..; Όπως, από την άλλη, είναι εξίσου προφανές πως κατανοώ όλους αυτούς που θέλουν να μην απωλέσουμε και την τελευταία μας ελπίδα που έρχεται μέσω της Ευρωπαϊκής μας πορείας, γιατί εκτός Ευρώπης το πιο πιθανό είναι να γίνει η χώρα μας ένα περιθωριοποιημένο Βαλκανοανατολίτικο κράτος με αβέβαιο μέλλον. Δεν συμφωνώ λοιπόν με το Μανιχαϊστικό μοντέλο του συγκεκριμένου δημοψηφίσματος. Ο κόσμος είναι περισσότερο πολύπλοκος από ένα “Ναι” ή ένα “Όχι”. Η πορεία της χώρας είναι πιο ευαίσθητη από την απολυτότητα ενός “Ναι” ή ενός “Όχι”. Και οποιοσδήποτε θέτει τέτοια ερωτήματα, απλώς ναρκοθετεί τον δημόσιο λόγο και οξύνει ακόμη περισσότερο τα ταλαιπωρημένα από απελπισία πνεύματα.
Η στάση μου, λοιπόν, στον δημόσιο λόγο κατά το -εκτός πολιτικού ρεαλισμού κατ’ εμέ- δημοψήφισμα ήταν η αποχή. Συνειδητή αποχή. Ούτε θέση, ούτε ψήφος. Από την προκήρυξή του, το δημοψήφισμα μου έμοιαζε ένα ακόμη πολιτικό παιχνίδι με μικροκομματικές προεκτάσεις. Κι αν ήταν να απαντήσουμε “Ναι" ή “Όχι" σε κάποιο ερώτημα, ας ήταν σε κάποιο σαφές και καθαρό ερώτημα. Όπως “Ευρώ" ή “δραχμή". Όπως “Ευρώπη" ή "ανεξάρτητη πορεία". Προτιμώ, λοιπόν, τη σιωπηρή στάση από τη φωνασκία του λαϊκισμού. Δεν ελπίζω σε κανέναν εθνοσωτήρα απ’ όπου και αν προέρχεται. Η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από ήρωες που θα εξάρουν τη συλλογική συνείδηση αλλά από συλλογικότητες που θα αυτοοργανωθούν, δημιουργικές και αυτόφωτες.
Αν τούτες οι μέρες ήταν τραγούδι, ποιο θα ήταν;
Ας παραθέσω έναν αισιόδοξο στίχο που τραγουδάει ο χορός στις «Εκκλησιάζουσες»: «Τ' όνειρο έβγαλα σεργιάνι, τις πληγές μας να τις γιάνει, κάθε πίκρα να σβηστεί.. σ’ αγαπώ πικρή μου χώρα, σ΄αγαπώ κι αρχίζω τώρα μιαν αλλιώτικη ζωή…».
INFO:
«Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη, από το Εθνικό Θέατρο,
σε μετάφραση Μίνωα Βολανάκη και σκηνοθεσία Γιάννη Μπέζου
Παίζουν: Γιάννης Μπέζος, Γιάννης Ζουγανέλης, Λαέρτης Μαλκότσης, Πάνος Βλάχος, Μπάμπης Γαλιατσάτος, Δανάη Σκιάδη, Γιωργής Τσουρής κ.ά.
Παραστάσεις: 31/7-1/8 Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 8/8 Πάτρα -Ρωμαϊκό Ωδείο, 10/8 Ολυμπία, 23/8 Νέα Μάκρη. Για το υπόλοιπο της περιοδείας, δείτε στο www.n-t.gr .
Προπώληση εισιτηρίων για τις παραστάσεις της Επιδαύρου: (Πανεπιστημίου 39, στοά Πεσμαζόγλου 39, www.greekfestival.gr).
Πρόγραμμα Καλοκαιρινής Περιοδείας Maraveyas Ilegal:
3/8 Θέατρο Πάρκου-Πάρος, 4/8 Θέατρο στο Κουμάρο-Τήνος, 5/8 Πύργος Μπαζαίου-Νάξος, 8/8 Εμπειρίκιο Δημοτικό Γυμναστήριο-Άνδρος. Για το υπόλοιπο της περιοδείας και περισσότερες πληροφορίες, δείτε: www.facebook.com/maraveyasilegal & www.maraveyas.net
