The Second Mother: Από τη Βραζιλία με… βραβεία

του Λουκά Τσουκνίδα

Μία πολυβραβευμένη ταινία απ' τη Βραζιλία, το “The Second Mother” της Άνα Μουλαέρτ, έρχεται αυτήν την εβδομάδα στις ελληνικές αίθουσες για να μας θυμίσει πόσο απλό μπορεί να είναι το καλό, ανθρωποκεντρικό σινεμά. Με την υπέροχη ερμηνεία της Ρεζίνα Κασέ στον κεντρικό ρόλο και μια αφήγηση γεμάτη συναίσθημα και χιούμορ, με φόντο ένα κοινωνικό πλαίσιο που μεταλλάσσεται σε παρωδία του εαυτού του, η Μουλαέρτ μας κάνει ν' αγαπήσουμε την ηρωίδα της και να συνειδητοποιήσουμε μαζί της την ανεκτίμητη αξία όσων αντιπροσωπεύει.

Η υπόθεση

Η Βαλ δουλεύει εδώ και μια δεκαετία, ως καμαριέρα και νταντά, στο σπίτι του Δόκτορ Κάρλος και της Ντόνα Μπάρμπαρα, σε κάποια πλούσια συνοικία του Σάο Πάολο. Το περιβάλλον είναι φιλικό και οι απολαβές καλές, το τίμημα όμως είναι ότι έχει να δει την κόρη της από τότε που ξενιτεύτηκε για να δουλέψει. Μια μέρα, η Τζέσικα την ειδοποιεί ότι έρχεται στο Σάο Πάολο για σπουδές και θέλει να μείνει μαζί της. Μέχρι όμως να βρουν διαμέρισμα, θα πρέπει να μοιραστούν το στενάχωρο, υπόγειο δωμάτιο της μαμάς της...

Η κριτική

Η ηρωίδα της Άνα Μουλαέρτ, η πληθωρική και στοργική Βαλ, είναι μια απλή γυναίκα της επαρχίας, μέλος μιας γενιάς που μεγάλωσε σε μια διαφορετική Βραζιλία, η οποία δε νιώθει καθόλου υποτιμημένη στο ρόλο της “υπηρεσίας” για λογαριασμό μιας σνομπ προικοθήρος, ενός καταθλιπτικού κληρονόμου κι ενός πιτσιρικά που ξοδεύει την εφηβεία του χαβαλεδιάζοντας, χωρίς κίνητρο ή στόχο.

Το σκηνικό μέσα στο οποίο κινείται διαθέτει στοιχεία που συνθέτουν την απεικόνιση του όποιου ταξικού χάσματος ή, τέλος πάντων, της σύγχρονης εκδοχής του, η οποία υφίσταται πιο πολύ στην διάθεση των παλιομοδιτισών υπηρετριών να παίξουν το ρόλο του υποδεέστερου παρά στα διαπιστευτήρια των νεόπλουτων αφεντικών τους, που έχουν, απλώς και μόνο, περισσότερα λεφτά.

Έξυπνα, λοιπόν, με όχημα την Βαλ και την κόρη της, μια κοπέλα που ανήκει στη νέα γενιά, δεν έχει ταξικά κόμπλεξ κι ούτε θεωρεί ότι η κοινωνική της άνοδος έχει κάποιο ταβάνι εξαιτίας της ταπεινής καταγωγής της, η Μουλαέρτ υπονομεύει το παρηκμασμένο ταξικό μοντέλο που έχει απομείνει να θεωρεί την πισίνα ως απόδειξη ανωτερότητας την ώρα που η “μάχη” έχει μεταφερθεί σε άλλα πεδία και το χρήμα είναι κάτι που μπορεί να διεκδικήσουν όλοι και με πολλά διαφορετικά μέσα, θεμιτά ή αθέμιτα. Την ώρα που η Βαλ παραπονιέται στον αέρα (λες και οι βασικοί ύποπτοι δεν είναι τα τρία αφεντικά της) για το πώς κάποιος βρίσκει το θράσος να βάλει την παγοθήκη άδεια πίσω στην κατάψυξη, η Τζέσικα εισβάλλει στο σπίτι με τον αέρα του νέου που ξέρει ποιος είναι και τι θέλει κι έρχεται να κατακτήσει όσα θεωρεί ότι του αξίζουν.

Στο ταμπεραμέντο της, πατέρας και γιος αντιδρούν παθητικά, ενώ η Βαλ με την Μάρμπαρα, για διαφορετικούς λόγους, “βγάζουν αγκάθια”. Η μάνα, έχοντας σταθεί ως δεύτερη μητέρα στο γιο της αφεντικίνας, αλλά και νοσοκόμα στον κατατονικό σύζυγο, βλέπει τη δουλειά της με έναν αγνό σεβασμό, ως μέσο επιβίωσης, αλλά και οικονομικής στήριξης στην κόρης της, υποκατάστατο για την απουσία της. Η οικοδέσποινα, έχοντας πιθανότατα ανέβει τις τάξεις μέσω της περιουσίας του πεθερού της, αντιλαμβάνεται από που έρχεται η μικρή και ξέρει που μπορεί να φτάσει. Η συμπάθεια που της δείχνει ο, αποξενωμένος απ' τη γυναίκα του, Δόκτωρ Κάρλος, ενισχύει την ανησυχία της, όσο κι αν προσπαθεί να κάνει την καλή στη Βαλ, της οποίας έχει την πάγια ανάγκη.

Χωρίς ξεσπάσματα ή πομπώδεις συγκρούσεις, η βραζιλιάνα σκηνοθέτης αφήνει τις δυναμικές σχέσεις μεταξύ των χαρακτήρων της να ξεδιπλωθούν, πάντα με σημείο αναφοράς την Βαλ και την επανεκκίνηση της σχέσης της με την Τζέσικα. Έτσι, μαζί με μας, ανακαλύπτει κι εκείνη ότι τ' αφεντικά της και η ζωή τους δεν έχουν την αίγλη ή το “βάρος” των εποχών που θυμόταν και η θέση της στον κόσμο ως μία εν δυνάμει δυνατή και τρυφερή μητρική φιγούρα, την κάνει πολύ πιο σημαντική για τη ζωή των γύρω της και, πιο συγκεκριμένα, της κόρης της που τη χρειάζεται ακόμη. Σταδιακά, η μία κερδίζει το σεβασμό της άλλης, κάνοντας βήματα προς το μέρος της και διεκδικώντας παράλληλα το δίκαιο των επιλογών της.

Η εξαιρετική δουλειά της Μουλαέρτ, που καταφέρνει να εστιάσει στο προσωπικό δράμα σχολιάζοντας εύστοχα το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο αυτό εκτυλίσσεται, υπογραμμίζεται απ' την καταπληκτική ερμηνεία της Ρεζίνα Κασέ στο ρόλο της Βαλ, η οποία ζωντανεύει με τρόπο αξιομνημόνευτο την αξιαγάπητη οικονόμο και μας φέρνει τόσο δίπλα σε κάθε βήμα της, όσο και μέσα στην καθαρή, ανεπιτήδευτη ψυχή της.

Το “The Second Mother” είναι μια υπέροχη ταινία.

Βγαίνουν ακόμη:
Η ταινία δράσης “Criminal”, το ισπανικό δράμα “The Bride”, η κωμωδία “Dirty Grandpa”, το “Ουτοπία 1961” του Κώστα Φιλιούση και το ντοκιμαντέρ “Fuoccoamare” του Τζιανφράνκο Ρόσι, για τους κατοίκους του νησιού Λαμπεντούζα και την αλληλεγγύη τους στους πρόσφυγες που, εδώ και κάποια χρόνια, ξεβράζονται μισοπνιγμένοι στο νησί τους.

Όλες οι Ταινίες