Birdman: Ο Μάικλ Κίτον στο δρόμο για τα Όσκαρ

του Λουκά Τσουκνίδα

Ο Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου επιστρέφει στις οθόνες μας με ακόμη μια ιδιόρρυθμη ταινία. Μαζί του, επιστρέφει κι ο Μάικλ Κίτον σ' ένα ρόλο που αντηχεί μέρος της προσωπικής του εμπειρίας κι εγγυάται να τον επαναφέρει στο προσκήνιο. Το “Birdman” είναι ένα ψυχολογικό δράμα με έντονα ίχνη μαύρης κωμωδίας, μια ταινία άρτια από αισθητικής κι ερμηνευτικής άποψης, που δε θ' αφήσει κανέναν αδιάφορο, μπορεί όμως να κάνει κάποιους να φύγουν απ' την αίθουσα με ένα δικαιολογημένο “ε, και τι έγινε;” στην άκρη του μυαλού τους.

Η υπόθεση

Ο Ρίγκαν Τόμσον είναι ένας πάλαι πότε σταρ της μεγάλης οθόνης, το πρόσωπο πίσω απ' τη μάσκα στην φημισμένη, κερδοφόρα σειρά ταινιών με ήρωα τον Birdman. Σήμερα, χωρισμένος και με μια κόρη που πασχίζει να ολοκληρώσει την αποτοξίνωσή της, αποζητά να βρει μια θέση στον κύκλο των καλλιτεχνών εκείνων που δε βγάζουν απλώς εκατομμύρια, αλλά αφήνουν πίσω τους κι ένα σημαντικό έργο. Για να το καταφέρει, ανεβάζει ο ίδιος, στο Μπρόντγουεϊ, ένα έργο βασισμένο σε διήγημα του Ρέιμοντ Κάρβερ. Είναι συγγραφέας, σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής, αλλά η Νέα Υόρκη δεν είναι Λος Άντζελες και το Μπρόντγουεϊ δεν είναι Χόλιγουντ. Κι ο Ρίγκαν Τόμσον δεν είναι πια ο άνθρωπος πουλί.

Η κριτική

Ομολογώ ότι ο Ινιαρίτου δεν έχει καταφέρει ακόμη να με γοητεύσει. Κάτι στα σενάριά του πάντοτε με απωθεί και κάτι στη σκηνοθεσία του με διώχνει έξω απ' την ιστορία που αφηγείται. Απ' το “Birdman” δεν προσδοκούσα κάτι διαφορετικό, χωρίς αυτό να σημαίνει πως το είδα και προκατειλημμένος. Η ιστορία μου φάνηκε ενδιαφέρουσα, το καστ επίσης, ενώ και η προοπτική της μαύρης κωμωδίας για αλλαγή δε θα μπορούσε να μην ακούγεται κάπως δελεαστική.

Στο επίκεντρο του “Birdman” είναι ένας άνθρωπος που έζησε τη ζωή του τροφοδοτώντας τον εγωισμό του. Ακόμη και ο λόγος που διάλεξε το έργο που θ' ανεβάσει δεν είναι αμιγώς καλλιτεχνικός, αλλά μια παρόρμηση που βασίζεται σε μια ρομαντικοποιημένη εφηβική ανάμνηση, αυτοκολακευτικού χαρακτήρα περισσότερο παρά ουσιώδης. Ο Ρίγκαν Τόμσον υπήρξε σταρ, αλλά το σταριλίκι δεν είναι πάντα και η αγάπη του κόσμου είναι συνήθως τόσο βαθειά και ειλικρινής όσο βαθύς είναι κι ο λόγος για τον οποίο γεννιέται εξαρχής. Μετά το Χόλιγουντ τι, είναι το ερώτημα και για τον Ρίγκαν η απάντηση είναι προφανής: Μετά το Χόλιγουντ έρχεται το Μπρόντγουεϊ, η Νέα Υόρκη, η καταξίωση στην τέχνη του θεάτρου, εκεί όπου μπορεί κανείς να ζήσει για πάντα.

Όπως οι περισσότεροι ηθοποιοί, ο Ρίγκαν Τόμσον ξεκίνησε παίζοντας στο θέατρο και τι πιο φυσικό απ' το να καταλήξει εκεί ακριβώς, πλούσιος όπως είναι από χρήματα μα φτωχός από καλλιτεχνικές εμπειρίες και προσωπική ζωή. Ο Ινιαρίτου κινηματογραφεί το κτίριο του θεάτρου σα να είναι ένας λαβύρινθος γεμάτος από δωμάτια και στενωπούς, κλειστοφοβικός και γεμάτο παγίδες, μέχρι τουλάχιστον, να φτάσει κανείς έως τη σκηνή, απέναντι στον μεγαλύτερο του φόβο, το κοινό. Και τους κριτικούς, βέβαια. Γιατί, όπως ανακαλύπτει γρήγορα ο Τόμσον, το σύστημα είναι και στην εδώ ακτή αμείλικτο σε οικονομικό κι επικοινωνιακό επίπεδο και για να τα καταφέρεις δεν αρκούν οι καλές προθέσεις, η φανταχτερή παραγωγή και μια ασφυκτικά γεμάτη πλατεία.

Για καλή του τύχη πάντως, ο ήρωάς μας περιστοιχίζεται από ανθρώπους ικανούς, ψημμένους στο θέατρο και ηθοποιούς που μόνο καλύτερη μπορούν να κάνουν την μάλλον παρωχημένη διασκευή του στο έργο του Κάρβερ, όπως τουλάχιστον τη βλέπει αυτός. Πέρα απ' την κόρη του και βοηθό του, έχει έναν αεικίνητο παραγωγό κι έναν συμπρωταγωνιστή που αποτελεί την επιτομή του θεατρικού ηθοποιού, ζει περισσότερο πάνω στο σανίδι, μέσα στα παπούτσια των χαρακτήρων που υποδύεται παρά μακριά απ' αυτό, όπου αποσύρεται στο κορμί ενός αποτυχημένου σαρδανάπαλου. Δυστυχώς όμως, στο κεφάλι του Ρίγκαν Τόμσον δεσπόζει ακόμη, ολοζώντανος ο άνθρωπος πουλί, ο υπερτροφικός εγωισμός του που δεν αντέχει την αποτυχία, που ανεβαίνει στο σανίδι για το χειροκρότημα κι όχι για την εμπειρία, που θεωρεί τον εαυτό του υπεράνω όλων, αλλά και πολύ λίγο συνάμα για να τους το αποδείξει.

Ο Μάικλ Κίτον, αντλώντας ίσως στοιχεία απ' τη δική του “περιπέτεια” με την καριέρα του μετά το “Μπάτμαν”, δικαιώνει πλήρως τον Ινιαρίτου για την επιλογή και αποδεικνύει αυτό που ξέραμε ήδη, ότι είναι ένας πολύ καλός ηθοποιός, έστω και με τις μανιέρες που δε λέει να ξεπεράσει. Δίπλα του, είναι εξαιρετικοί ο Έντουαρντ Νόρτον με τον Ζακ Γαλιφιανάκης, όπως και οι γυναίκες του καστ, η Ναόμι Γουότς, η Έμα Στόουν, η Έιμι Ράιαν και η Αντρέα Ράισμπορο. Ως ένα υπέροχο σύνολο, ανεβάζουν ένα επίπεδο τη δουλειά του δημιουργού, ο οποίος περιστρέφεται εμμονικά γύρω απ' το θέμα του διαλέγοντας τελικά την πιο εύκολη διέξοδο κι υπονομεύοντας ίσως έτσι, για ακόμη μια φορά στη φιλμογραφία του, την επαφή των χαρακτήρων του με εμάς που καλούμαστε να συμπάσχουμε μαζί τους.

Το “Birdman” είναι μια καλή ταινία που ξεπερνά τις αδυναμίες της με όπλο τις εξαιρετικές ερμηνείες και την τεχνική της αρτιότητα.

Βγαίνουν ακόμη:
Η κομεντί “My Old Lady” και η ανεκδιήγητη “σάτιρα” του Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ “Maps to the Stars” με τον ανεξήγητο ελληνικό τίτλο “Οδηγός Ευτυχίας”.

Όλες οι Ταινίες