του Λουκά Τσουκνίδα
”Πρόβλημα; Θα το λύσει η ελεύθερη αγορά.” Αυτή φαίνεται να ήταν η φιλοσοφία των αφεντικών της Enron, του νάνου που έγινε γίγαντας τόσο γρήγορα που δεν έμαθε να στέκεται στα πόδια του. Μαζί του, έπεσαν υπολήψεις του πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου στο σκάνδαλο που ταρακούνησε την Αμερική και τον υπόλοιπο επιχειρηματικό κόσμο.
Το ντοκιμαντέρ του Άλεξ Γκίμπνι ”Enron: The Smartest Guys in the Room” είναι βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο των δημοσιογράφων του ”Fortune” Μπέτανι ΜακΛιν και Πίτερ Έλκιντ και επιχειρεί να βάλει στο κόλπο όχι τους μυημένους, αλλά όσους δεν γνωρίζουν καθόλου τι εστί ”υπόθεση Enron”.
Ο Γκίμπνι προσπαθεί να δώσει απλοποιημένα την ιστορία της ανόδου, μιας εταιρίας, που πολύ γρήγορα έγινε η αγαπημένη όλων των αναλυτών, των δημοσιογράφων και των επενδυτών χωρίς ποτέ να εξηγήσει την προέλευση των τεράστιων κερδών της. Αυτά, μαθαίνουμε ότι οφειλόταν στο δαιμόνιο του ”εγκεφάλου” Τζεφ Σκίλινγκ που ούτε λίγο ούτε πολύ κατάφερνε να παρουσιάζει μια ιδέα ως κερδοφόρα πριν καν υλοποιηθεί.
Με τη συγκατάθεση του παλιομοδίτη κερδοσκόπου Κενεθ ”Κένι Μπόι” Λέι και τη βοήθεια του αδίστακτου Άντι Φάστοου κάλυπτε τα κενά από αλλού, ενόσω η Enron έχτιζε τη φήμη του κερδοφόρου κολοσσού στην αμερικάνικη χρηματαγορά.
Το περιοδικό Fortune ρώτησε από πού προέρχονται τα τεράστια κέρδη και τότε ήρθε το πρώτο ταρακούνημα για το χάρτινο πύργο. Από εκεί και πέρα ξεκίνησε η πτώση που έθαψε μαζί με τους εγκεφάλους της ”αυτοκρατορίας”, αναλυτές, λογιστές, εργαζόμενους και ένα στρατό επενδυτών.
Ο κλέφτης πιάνεται συνήθως όταν αποκτήσει υπερβολική αυτοπεποίθηση. Όταν η Enron μπήκε στην αγορά ενέργειας και άρχισε να ανεβοκατεβάζει τις ασφάλειες στο ηλεκτροδοτικό δίκτυο της Καλιφόρνια προκάλεσε την τύχη της. Ή μήπως αυτή ήταν προδιαγεγραμμένη;
Αυτό είναι το ζουμί της ταινίας το οποίο και αποδίδεται άψογα από τις συνεντεύξεις των εμπλεκομένων στις αποκαλύψεις. Τα ”μπαχαρικά” που βάζει ο Γκίμπνι για να κάνει το θέαμα πιο πικάντικο είναι η γλαφυρή σκιαγράφηση των κεντρικών προσωπικοτήτων της εταιρίας, αποσπάσματα από ηχογραφήσεις συζητήσεων στελεχών που επιδεικνύουν σοκαριστικό κυνισμό και μια διάχυτη ειρωνεία στη μουσική και στους τίτλους των ενοτήτων.
Είναι ένα ”εμπλουτισμένο” ντοκιμαντέρ στο στιλ του ”The Corporation” αλλά σαφώς πιο συγκεκριμένο και λιγότερο κουραστικό.
---The Squid and the Whale
(Σκηνοθεσία: Νόα Μπάουμπαχ. Mε τους Τζεφ Ντάνιελς, Λόρα Λίνεϊ, Τζέσε Άισενμπεργκ και Όουεν Κλάιν).
Ο Γούντι Άλεν είναι ο άνθρωπος που ειρωνεύτηκε σε κάθε ευκαιρία το σύμπλεγμα ανωτερότητας των Νέο-Υορκέζων διανοούμενων. Με την καινούργια του ταινία, ο σεναριογράφος του ”Life Aquatic”, Νόα Μπάουμπαχ παίρνει τη σκυτάλη και αποκαλύπτει τις βλαβερές συνέπειες της έπαρσης και του εγωκεντρισμού ενός απ’ αυτούς.
Ο Μπέρναρντ είναι καθηγητής πανεπιστημίου και συγγραφέας σε ύφεση, παντρεμένος με την Τζόαν. Έχουν δύο παιδιά, τον έφηβο Γουόλτ και το μικρούλη Φρανκ. Το φαινομενικά ιδανικό μποέμ περιβάλλον, μυρίζει μπαρούτι όταν ο Μπέρναρντ ανακαλύπτει ότι η Τζόαν τον απατά και φεύγει από το σπίτι ζητώντας διαζύγιο. Η ρήξη προκαλεί σύγχυση στα δυο παιδιά που ταλαντεύονται από τον ένα γονιό στον άλλο. Παράλληλα, η κοινωνικοποίησή τους μακριά από το προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον αποδεικνύεται πολύπλοκη υπόθεση…
Παιδί κι αυτός γραφιάδων, μεγαλωμένος στη Νέα Υόρκη του ’80, ο σκηνοθέτης έζησε από κοντά το γοητευτικό κόσμο του Βίλατζ και του Μανχάταν. Είδε όμως και την αρνητική πλευρά, κάτι που δίνει εγκυρότητα και μια αυτοβιογραφική αίσθηση στο σενάριό του.
Στο ρόλο του πιο αντιπαθητικού πρωταγωνιστή που θυμάμαι διαπρέπει ο Τζεφ Ντάνιελς. Είναι εγωκεντρικός, κοντόφθαλμος, επικριτικός και ελιτιστής, όλα στην πιο κακή μορφή τους. Καθοδηγεί με το χειρότερο τρόπο το μεγάλο γιο και θαυμαστή του στην εξαπάτηση των ”κατώτερων” συμμαθητών και δασκάλων του και στον ελιτισμό απέναντι στην υποψήφια κοπέλα του που μάλλον δεν είναι ”άξια” για εκείνον. Επικρίνει το μικρότερο γιο για τα πρότυπά του που δεν είναι ”καλλιεργημένοι” άνθρωποι και γίνεται θηρίο όταν η πρώην ”θαυμάστρια” και γυναίκα του καταφέρνει να εκδοθεί.
Το ένα λάθος μετά το άλλο οδηγούν τον παντογνώστη συγγραφέα στην αποκαθήλωση ακόμα και στη συνείδηση του μεγαλύτερου οπαδού του, του Γουόλτ, που αναζητά νέο πρότυπο στην προσγειωμένη και πιο θαρραλέα μητέρα του. Το τέλος, απότομο αλλά ταιριαστό, σύμβολο μιας μάχης που δεν έχει νικητές μα ανθρώπους που πληγώνονται αλλά επιβιώνουν.
Η φωτογραφία είναι πιστή στην αισθητική της δεκαετίας του ’80, με μια γεύση από γαλλική Νουβέλ-Βαγκ, την οποία άλλωστε και χρησιμοποιεί ως αναφορά στις καλλιτεχνικές μονομανίες των σαραντάρηδων της εποχής. Άριστες οι ερμηνείες, ακόμα και του άνετου τενίστα Γουίλιαμ Μπόλντουιν.
Μια πολύ όμορφη ταινία για το αυτοκαταστροφικό εγώ και την περιπέτεια της οικογένειας.
Οι υπόλοιπες
Η ”Γλυκόπικρη Ζωή” είναι η καταπληκτική ταινία του Κιμ Τζι Γουν, του νέου τρομερού Κορέατη. Ένα μοντέρνο νουάρ για τη ζωή, τον έρωτα και τις χαμένες ευκαιρίες με φόντο την αναμενόμενη χορογραφημένη γκανγκστερική βία. Αριστούργημα.
Το ”Nanny McPhee” είναι μια διασκεδαστική αλλά απλοϊκή οικογενειακή κωμωδία και το ”She’s the man” είναι μια συμπαθητική εφηβική ταινία.
Βγαίνουν επίσης το κουραστικό τρίωρο ”Les Amants Reguliers” για την περιβόητη γενιά του γαλλικού Μάη, τα καταδικασμένα στη λήθη ”Annapolis” και ”Firewall” και η ταινία κινουμένων σχεδίων ”Ο Αστερίξ και οι Βίκινγκς”.
