6 κλασικά βιβλία… και γιατί να μην τα διαβάσετε

της Ηρώς Κουνάδη

Προειδοποίηση: Η λίστα που ακολουθεί είναι καθαρά υποκειμενική. Μακριά από εμάς οι α λα Πάολο Κοέλιο αφορισμοί του τύπου «ο Οδυσσέας του Τζέιμς Τζόις είναι επί της ουσίας ένα tweet». Το ότι το αγαπημένο σας βιβλίο βρίσκεται εδώ δεν σημαίνει τίποτα άλλο, πέραν του ότι τα γούστα σας δεν συμπίπτουν με τα δικά μας. Εντάξει, εδώ που τα λέμε, μπορεί και να σημαίνει ότι τα γούστα σας είναι λίγο περίεργα. Γιατί, μπορεί αντικειμενικά ανυπόφορα βιβλία να μην υπάρχουν, υπάρχουν όμως σίγουρα βιβλία που γράφτηκαν για άλλο κοινό, σε άλλη εποχή, ή με άλλο σκοπό από εκείνον για τον οποίο διαβάζει ο καθένας μας.

Το ότι οι σοβαροί κύριοι που συνθέτουν τις λίστες των «[εισάγετε εδώ απίστευτα μεγάλο αριθμό] βιβλίων που πρέπει να διαβάσετε πριν πεθάνετε» έκριναν κάποια στιγμή τα συγκεκριμένα βιβλία ως κλασικά (ίσως και λόγω της παλαιότητάς τους, τώρα που το σκεφτόμαστε) δε σημαίνει ότι θα σας αρέσει απαραίτητα να τα διαβάσετε. Κι αυτό, όμως, με τη σειρά του, δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να τα διαβάσετε –αν μη τι άλλο, για να έχετε δική σας γνώμη επί του θέματος. Εμείς απλώς σας προειδοποιήσαμε.

Μεγάλες Προσδοκίες, του Τσαρλς Ντίκενς

Εδώ που τα λέμε, με την εξαίρεση ίσως του A Christmas Carol (το οποίο έχετε δει σε τόσες πολλές ταινίες, που δεν έχει και πολύ νόημα να το διαβάσετε), στη λίστα αυτή θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται όλα τα βιβλία του Charles Dickens που μας έβαζαν να διαβάζουμε –ευτυχώς, σε abridged εκδόσεις– για τις εξετάσεις του Lower. Και για να έρθουμε, επιτέλους, συγκεκριμένα στις Μεγάλες Προσδοκίες, αν ούτε η μεγαλειότητα της Gwyneth Paltrow, ούτε τέτοιο soundtrack δεν κατάφεραν να κάνουν την ιστορία ενδιαφέρουσα, φανταστείτε πώς είναι να την διαβάζεις. Αν επιμένετε, η ιστορία έχει ως εξής: Ένα φτωχό αγόρι ερωτεύεται μια πανέμορφη κοπέλα της ανώτερης τάξης, που η γριά μητριά της την έχει μεγαλώσει για να εκδικηθεί σύσσωμο το ανδρικό γένος για έναν αλήτη που την παράτησε στα σκαλιά της εκκλησίας. Φανταστείτε το, τώρα, αυτό δοσμένο με τη ματιά και τη γλώσσα κάποιου που έζησε τον 19ο αιώνα. Μαγεία.

Οδυσσέας, του Τζέιμς Τζόις

Οχτακόσιες είκοσι τέσσερις σελίδες που διηγούνται… μία μέρα στη ζωή ενός ανθρώπου. Με αναφορές στην παγκόσμια λογοτεχνία και τη φιλοσοφία, με λέξεις που πλάστηκαν εξ αρχής, με διαφορετικό τρόπο γραφής σε κάθε κεφάλαιο, ακόμα και με τον δικό του… οδηγό ανάγνωσης –ναι, κυκλοφορεί και στα ελληνικά: ένα βιβλίο για το πώς διαβάζεται ένα άλλο βιβλίο. Δεν αμφισβητούμε σε καμία περίπτωση την λογοτεχνική, αισθητική ή όποια άλλη αξία του θρυλικού πονήματος του Τζέιμς Τζόις. Πόσο διατεθειμένοι είστε, όμως, να διαθέσετε μήνες από την ζωή σας, για να διαβάσετε ένα βιβλίο το οποίο –λυπόμαστε που το ακούτε πρώτη φορά από εμάς– δεν θα καταλάβετε; Αν έχετε αφήσει τον φοιτητικό σας ελεύθερο χρόνο δεκαετίες πίσω σας, μην το επιχειρήσετε.

Ο Γέρος και η θάλασσα, του Έρνεστ Χέμινγουεϊ

Το Book-a-Minute, αυτό το ξεκαρδιστικό site που συνοψίζει κλασικά βιβλία σε μία έως τρεις προτάσεις (για να μπορείτε να κάνετε τους έξυπνους στις παρέες σας, χωρίς να μπείτε στον κόπο) έχει εδώ μια εξαιρετική σύνοψη του βιβλίου σε μία πρόταση. Προσοχή, περιέχει spoiler. Το εξαιρετικά υπερτιμημένο βιβλίο του κατά τα λοιπά μεγάλου και τρανού Χέμινγουεϊ είναι μια βαρετή, πλην σύντομη, ιστορία, που δεν θα πει πολλά σε όσους δεν έχουν κανέναν ιδιαίτερο συναισθηματικό δεσμό με τη θάλασσα –και δεν εννοούμε την θάλασσα με την έννοια της παραλίας, του καλοκαιριού και των βουτιών από ψηλά.

Moby Dick, του Χέρμαν Μέλβιλ

Ναι, είναι κλασικό. Ναι, είναι τόσο κλασικό, που έχει δημιουργήσει περισσότερες αναφορές και inside jokes και από τον Πόλεμο των Άστρων. Διαβάστε την εκδοχή του Book-a-Minute, είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα και πολύ λιγότερο εκνευριστική από τη ροή του βιβλίου –ειδικά στα σημεία όπου το πλήρωμα βρίσκει τη φάλαινα, χάνει τη φάλαινα, βρίσκει τη φάλαινα, χάνει τη φάλαινα, βρίσκει τη φάλαινα.

On the Road, του Τζακ Κέρουακ

Η Αμερική των Μπίτνικς, η Αμερική του τέλους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1947-1950, για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι), η Αμερική της τζαζ, της ποίησης, του (πολύ) σεξ και των (πολλών) ναρκωτικών. Αν δεν έχετε κάποιο συγκεκριμένο φετίχ με κάτι απ’ όλα αυτά, το πιθανότερο είναι ότι θα βρείτε την ιστορία βαρετή, και την ναρκισσιστική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο που ανάμεσα στις λέξεις φωνάζει «πόσο υπέροχοι είμαστε» εκνευριστική.

Περηφάνια και Προκατάληψη, της Τζέιν Ώστιν

Κατ’ αρχάς, η ταινία έχει τον Colin Firth, ενώ το βιβλίο όχι –τι άλλο λόγο μπορεί να χρειάζεστε για να την προτιμήσετε; Κατά τα λοιπά, αρκεί να διαβάσετε ένα βιβλίο της Τζέιν Ώστιν (Λογική κι Ευαισθησία, Περηφάνια και Προκατάληψη, Έμμα, Persuasion κλπ) και τα έχετε διαβάσει όλα. Η ιστορία κάθε φορά είναι περίπου η ίδια: δύο άνθρωποι είναι κρυφά ερωτευμένοι μεταξύ τους, αλλά πιστεύουν ότι έχουν έναν πολύ σοβαρό λόγο να το κρατήσουν κρυφό. Στο τέλος το μαθαίνουν, και σε πολλές περιπτώσεις παντρεύονται. Όπως στις ελληνικές ταινίες.