10 έλληνες ποιητές που πρέπει να ξέρεις
Ένας μικρός οδηγός ελληνικής ποίησης, μέσα από λίγους στίχους και πολύ χιούμορ, για να μην τρομάξουμε και τους αρχαρίους μας.
της Ηρώς Κουνάδη
Θέλεις να διαβάσεις ελληνική ποίηση και δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις; Σου φτιάξαμε έναν μικρό, απλουστευτικό, ίσως και λίγο ιερόσυλο οδηγό για να σε εμπνεύσουμε χωρίς να σε τρομάξουμε. Έτσι γεννιούνται οι μεγάλοι έρωτες, σιγά σιγά.
Οδυσσέας Ελύτης
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Πήρε Νόμπελ, έγραψε το πιο σπαρακτικά αγαπησιάρικο ποίημα όλων των εποχών, το Μονόγραμμα, αλλά και το Άξιον Εστί, το οποίο θα μπορούσες να πεις πως είναι και η πιο εύστοχη περιγραφή της Ελλάδας στην ποίηση.
Το ποίημα: Το Μονόγραμμα, ασυζητητί
Οι στιχάρες:
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν, μ' ακούς
Δεν έχουν εξημερωθεί τα τέρατα, μ' ακούς
Το χαμένο μου αίμα και το μυτερό, μ' ακούς
Μαχαίρι
Σαν κριάρι που τρέχει μες στους ουρανούς
Και των άστρων τους κλώνους τσακίζει, μ' ακούς
Είμ' εγώ, μ' ακούς
Σ' αγαπώ, μ'ακούς
Κωνσταντίνος Καβάφης
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Ζούσε στην Αλεξάνδρεια στις αρχές του περασμένου αιώνα. Αντλούσε πολλά από τα θέματά του από την αρχαία Ιστορία, μιλούσε όμως και πολύ για το σεξ. Είναι ο αγαπημένος ποιητής του μοναδικού άνδρα συμφοιτητή που είχες στη Φιλοσοφική.
Το ποίημα: Ε, η Ιθάκη
Οι στιχάρες:
Πάντα στον νου σου να 'χεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου.
Καλύτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ' έδωσε τ' ωραίο ταξίδι.
Χωρίς αυτήν δεν θα 'βγαινες στον δρόμο.
Τάσος Λειβαδίτης
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Αθηναίος, αριστερός, αυτός του οποίου τους στίχους λατρεύει το ερωτοκαπνισμένο ίντερνετ να ποστάρει.
Το ποίημα: Σε περιμένω παντού
Οι στιχάρες:
Αν μου χάριζαν όλη την αιωνιότητα χωρίς εσένα,
θα προτιμούσα μια μικρή στιγμή πλάι σου.
Θα θυμάμαι πάντα τα μάτια σου, φλογερά και μεγάλα,
σα δυο νύχτες έρωτα, μες στον εμφύλιο πόλεμο.
Α! ναι, ξέχασα να σου πω, πως τα στάχυα
είναι χρυσά κι απέραντα, γιατί σ’ αγαπώ.
Κική Δημουλά
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Αθηναία, εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή μόλις στα 19 της, περιέγραψε την ποίηση ως εξής: «Βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί να κελαηδάει. Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί μέσα στην έρημο, ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δέντρο. Αυτό είναι το ποίημα».
Το ποίημα: Ο πληθυντικός αριθμός
Οι στιχάρες:
Ο έρωτας,
όνομα ουσιαστικόν
πολύ ουσιαστικόν,
ενικού αριθμού,
γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού,
γένους ανυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.
Η μνήμη,
κύριο όνομα των θλίψεων,
ενικού αριθμού,
μόνον ενικού αριθμού
και άκλιτη.
Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.
Γιάννης Ρίτσος
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Αγωνιστής της Αριστεράς, εξορίστηκε πολλές φορές για τις απόψεις και τη δράση του, έγραψε μερικά από τα σπουδαιότερα ποιήματα που έχουμε ως χώρα. Δεν πήρε Νόμπελ, αν και θα ‘πρεπε.
Το ποίημα: Ρωμιοσύνη
Οι στιχάρες:
Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό,
αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ' τα ξένα βήματα,
αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο,
αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο.
Νίκος Καββαδίας
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Εκείνος με τους ναυτικούς, Σταυρός του Νότου, μάνα θα πάω στα καράβια. Γεννήθηκε από Έλληνες γονείς στο Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ελλάδα. Το έργο του δυστυχώς αναγνωρίστηκε κυρίως μετά θάνατον. Τον ξέρεις βασικά μέσα από τα τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου.
Το ποίημα: Μαραμπού
Οι στιχάρες:
Λένε για μένα οι ναυτικοί που εκάμαμε μαζί
πως χρόνια τώρα με γυναίκα εγώ δεν έχω πέσει,
πως είμαι παλιοτόμαρο και πως τραβάω κοκό.
Μ’ αν ήξεραν οι δύστυχοι, θα μ’ είχαν συχωρέσει…
Το χέρι τρέμει… Ο πυρετός… Ξεχάστηκα πολύ,
ασάλευτο ένα Μαραμπού στην όχθη να κοιτάζω.
Κι έτσι καθώς επίμονα κι εκείνο με κοιτά,
νομίζω πως στη μοναξιά και στη βλακεία τού μοιάζω…
Κώστας Καρυωτάκης
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Γεννήθηκε στην Τρίπολη, αυτοκτόνησε στα 31 του στην Πρέβεζα, ήταν δημόσιος υπάλληλος, είχε μια ταραχώδη σχέση με την επίσης ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη.
Το ποίημα: Αφιέρωμα
Οι στιχάρες:
Δεν θυμούμαι καλά, πέρασαν χρόνια,
πώς είχες όμως λέω και τραγουδήσει·
εξόν αν εκελάηδησαν αηδόνια.
Λάλο ή βουβό, το χείλο σου είναι βρύση,
ελάφια κουρασμένα εμέ τα χρόνια.
Η πεταλούδα πάντα θα πετάξει
αφήνοντας στα δάχτυλα τη γύρη.
Θρίσμα το αντίο, το χέρι σου μετάξι,
κι εχάθηκες. Από το παραθύρι
η πεταλούδα πάντα θα πετάξει...
Γιώργος Σεφέρης
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Γεννήθηκε στη Σμύρνη, έφερε στη χώρα το πρώτο μας Νόμπελ, ήταν διπλωμάτης, έγραψε πολλά Ημερολόγια Καταστρώματος.
Το ποίημα: Άρνηση
Οι στιχάρες:
Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ' όνομά της·
ωραία που φύσηξεν ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή.
Mε τί καρδιά, με τί πνοή,
τι πόθους και τί πάθος,
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.
Μανόλης Αναγνωστάκης
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Θεσσαλονικιός, έζησε τη μισή του ζωή στην Αθήνα, φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο για τα αριστερά του φρονήματα, βγήκε από τη φυλακή με τη γενική αμνηστία του 1951.
Το ποίημα: Θα ‘ρθει μια μέρα
Οι στιχάρες:
Θά ‘ρθει μια μέρα που δε θα ‘χουμε πια τί να πούμε
Θα καθόμαστε απέναντι και θα κοιταζόμαστε στα μάτια
Η σιωπή μου θα λέει: Πόσο είσαι όμορφη, μα δε βρίσκω άλλο τρόπο να σʼ το πω
Θα ταξιδέψουμε κάπου, έτσι από ανία ή για να πούμε πως κι εμείς ταξιδέψαμε.
Ο κόσμος ψάχνει σʼ όλη του τη ζωή να βρει τουλάχιστο τον έρωτα, μα δε βρίσκει τίποτα.
Ανδρέας Εμπειρίκος
Τα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Σουρεαλιστής, ψυχαναλυτής, γεννήθηκε στη Ρουμανία, έζησε κάποια χρόνια στο Παρίσι, έγραψε τον Μέγα Ανατολικό. Περισσότερο σεξ στην ελληνική λογοτεχνία δε θα βρεις.
Το ποίημα: Στροφές στροφάλων
Οι στιχάρες:
Αχούν οι φόρμιγγες της άπλετης χαράς μας
Με τα σφυρίγματα του ανέμου πρύμα-πλώρα
Με τα πουλιά στα σύρματα των καταρτιών
Με την ηχώ των αναμνήσεων σαν κιανοκιάλια
Που τα κρατώ στα μάτια μου και βλέπω
Να πλησιάζουν τα νησιά και τα πελάγη
Να φεύγουν τα δελφίνια και τα ορτύκια
Κυνηγητές εμείς της γοητείας των ονείρων
Του προορισμού που πάει και πάει μα δε στέκει
Όπως δε στέκουν τα χαράματα
Όπως δε στέκουν και τα ρίγη
Όπως δε στέκουν και τα κύματα
Όπως δε στέκουν κ’ οι αφροί των βαποριών
Μήτε και τα τραγούδια μας για τις γυναίκες που αγαπάμε.
Θέλεις να διαβάσεις ελληνική ποίηση και δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις; Σου φτιάξαμε έναν μικρό, απλουστευτικό, ίσως και λίγο ιερόσυλο οδηγό για να σε εμπνεύσουμε χωρίς να σε τρομάξουμε. Έτσι γεννιούνται οι μεγάλοι έρωτες, σιγά σιγά.
Οδυσσέας ΕλύτηςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Πήρε Νόμπελ, έγραψε το πιο σπαρακτικά αγαπησιάρικο ποίημα όλων των εποχών, το Μονόγραμμα, αλλά και το Άξιον Εστί, το οποίο θα μπορούσες να πεις πως είναι και η πιο εύστοχη περιγραφή της Ελλάδας στην ποίηση.
Το ποίημα: Το Μονόγραμμα, ασυζητητί
Οι στιχάρες:
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν, μ' ακούς
Δεν έχουν εξημερωθεί τα τέρατα, μ' ακούς
Το χαμένο μου αίμα και το μυτερό, μ' ακούς
Μαχαίρι
Σαν κριάρι που τρέχει μες στους ουρανούς
Και των άστρων τους κλώνους τσακίζει, μ' ακούς
Είμ' εγώ, μ' ακούς
Σ' αγαπώ, μ'ακούς
Κωνσταντίνος ΚαβάφηςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Ζούσε στην Αλεξάνδρεια στις αρχές του περασμένου αιώνα. Αντλούσε πολλά από τα θέματά του από την αρχαία Ιστορία, μιλούσε όμως και πολύ για το σεξ. Είναι ο αγαπημένος ποιητής του μοναδικού άνδρα συμφοιτητή που είχες στη Φιλοσοφική.
Το ποίημα: Ε, η Ιθάκη
Οι στιχάρες:
Πάντα στον νου σου να 'χεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν' ο προορισμός σου.
Αλλά μη βιάζεις το ταξίδι διόλου.
Καλύτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.
Η Ιθάκη σ' έδωσε τ' ωραίο ταξίδι.
Χωρίς αυτήν δεν θα 'βγαινες στον δρόμο.
Τάσος ΛειβαδίτηςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Αθηναίος, αριστερός, αυτός του οποίου τους στίχους λατρεύει το ερωτοκαπνισμένο ίντερνετ να ποστάρει.
Το ποίημα: Σε περιμένω παντού
Οι στιχάρες:
Αν μου χάριζαν όλη την αιωνιότητα χωρίς εσένα,
θα προτιμούσα μια μικρή στιγμή πλάι σου.
Θα θυμάμαι πάντα τα μάτια σου, φλογερά και μεγάλα,
σα δυο νύχτες έρωτα, μες στον εμφύλιο πόλεμο.
Α! ναι, ξέχασα να σου πω, πως τα στάχυα
είναι χρυσά κι απέραντα, γιατί σ’ αγαπώ.
Κική ΔημουλάΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Αθηναία, εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή μόλις στα 19 της, περιέγραψε την ποίηση ως εξής: «Βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί να κελαηδάει. Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί μέσα στην έρημο, ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δέντρο. Αυτό είναι το ποίημα».
Το ποίημα: Ο πληθυντικός αριθμός
Οι στιχάρες:
Ο έρωτας,
όνομα ουσιαστικόν
πολύ ουσιαστικόν,
ενικού αριθμού,
γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού,
γένους ανυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.
Η μνήμη,
κύριο όνομα των θλίψεων,
ενικού αριθμού,
μόνον ενικού αριθμού
και άκλιτη.
Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.
Γιάννης ΡίτσοςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Αγωνιστής της Αριστεράς, εξορίστηκε πολλές φορές για τις απόψεις και τη δράση του, έγραψε μερικά από τα σπουδαιότερα ποιήματα που έχουμε ως χώρα. Δεν πήρε Νόμπελ, αν και θα ‘πρεπε.
Το ποίημα: Ρωμιοσύνη
Οι στιχάρες:
Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό,
αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ' τα ξένα βήματα,
αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο,
αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο.
Νίκος ΚαββαδίαςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Εκείνος με τους ναυτικούς, Σταυρός του Νότου, μάνα θα πάω στα καράβια. Γεννήθηκε από Έλληνες γονείς στο Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ελλάδα. Το έργο του δυστυχώς αναγνωρίστηκε κυρίως μετά θάνατον. Τον ξέρεις βασικά μέσα από τα τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου.
Το ποίημα: Μαραμπού
Οι στιχάρες:
Λένε για μένα οι ναυτικοί που εκάμαμε μαζί
πως χρόνια τώρα με γυναίκα εγώ δεν έχω πέσει,
πως είμαι παλιοτόμαρο και πως τραβάω κοκό.
Μ’ αν ήξεραν οι δύστυχοι, θα μ’ είχαν συχωρέσει…
Το χέρι τρέμει… Ο πυρετός… Ξεχάστηκα πολύ,
ασάλευτο ένα Μαραμπού στην όχθη να κοιτάζω.
Κι έτσι καθώς επίμονα κι εκείνο με κοιτά,
νομίζω πως στη μοναξιά και στη βλακεία τού μοιάζω…
Κώστας ΚαρυωτάκηςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Γεννήθηκε στην Τρίπολη, αυτοκτόνησε στα 31 του στην Πρέβεζα, ήταν δημόσιος υπάλληλος, είχε μια ταραχώδη σχέση με την επίσης ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη.
Το ποίημα: Αφιέρωμα
Οι στιχάρες:
Δεν θυμούμαι καλά, πέρασαν χρόνια,
πώς είχες όμως λέω και τραγουδήσει·
εξόν αν εκελάηδησαν αηδόνια.
Λάλο ή βουβό, το χείλο σου είναι βρύση,
ελάφια κουρασμένα εμέ τα χρόνια.
Η πεταλούδα πάντα θα πετάξει
αφήνοντας στα δάχτυλα τη γύρη.
Θρίσμα το αντίο, το χέρι σου μετάξι,
κι εχάθηκες. Από το παραθύρι
η πεταλούδα πάντα θα πετάξει...
Γιώργος ΣεφέρηςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Γεννήθηκε στη Σμύρνη, έφερε στη χώρα το πρώτο μας Νόμπελ, ήταν διπλωμάτης, έγραψε πολλά Ημερολόγια Καταστρώματος.
Το ποίημα: Άρνηση
Οι στιχάρες:
Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ' όνομά της·
ωραία που φύσηξεν ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή.
Mε τί καρδιά, με τί πνοή,
τι πόθους και τί πάθος,
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.
Μανόλης ΑναγνωστάκηςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Θεσσαλονικιός, έζησε τη μισή του ζωή στην Αθήνα, φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο για τα αριστερά του φρονήματα, βγήκε από τη φυλακή με τη γενική αμνηστία του 1951.
Το ποίημα: Θα ‘ρθει μια μέρα
Οι στιχάρες:
Θά ‘ρθει μια μέρα που δε θα ‘χουμε πια τί να πούμε
Θα καθόμαστε απέναντι και θα κοιταζόμαστε στα μάτια
Η σιωπή μου θα λέει: Πόσο είσαι όμορφη, μα δε βρίσκω άλλο τρόπο να σʼ το πω
Θα ταξιδέψουμε κάπου, έτσι από ανία ή για να πούμε πως κι εμείς ταξιδέψαμε.
Ο κόσμος ψάχνει σʼ όλη του τη ζωή να βρει τουλάχιστο τον έρωτα, μα δε βρίσκει τίποτα.
Ανδρέας ΕμπειρίκοςΤα βασικά (για να κάνεις τον έξυπνο στις παρέες): Σουρεαλιστής, ψυχαναλυτής, γεννήθηκε στη Ρουμανία, έζησε κάποια χρόνια στο Παρίσι, έγραψε τον Μέγα Ανατολικό. Περισσότερο σεξ στην ελληνική λογοτεχνία δε θα βρεις.
Το ποίημα: Στροφές στροφάλων
Οι στιχάρες:
Αχούν οι φόρμιγγες της άπλετης χαράς μας
Με τα σφυρίγματα του ανέμου πρύμα-πλώρα
Με τα πουλιά στα σύρματα των καταρτιών
Με την ηχώ των αναμνήσεων σαν κιανοκιάλια
Που τα κρατώ στα μάτια μου και βλέπω
Να πλησιάζουν τα νησιά και τα πελάγη
Να φεύγουν τα δελφίνια και τα ορτύκια
Κυνηγητές εμείς της γοητείας των ονείρων
Του προορισμού που πάει και πάει μα δε στέκει
Όπως δε στέκουν τα χαράματα
Όπως δε στέκουν και τα ρίγη
Όπως δε στέκουν και τα κύματα
Όπως δε στέκουν κ’ οι αφροί των βαποριών
Μήτε και τα τραγούδια μας για τις γυναίκες που αγαπάμε.
