Gallery Citronne: 10 χρόνια τέχνης στον Πόρο

του Γιάννη Ασδραχά

«Gallery Citronne»: Αυτές οι δύο λέξεις τυπωμένες σε λευκό χρώμα, έκαναν κοντράστ στο έντονο κίτρινο που κάλυπτε την επιφάνεια μίας πρόσκλησης. Στο περιθώριο βρισκόταν, στις αποχρώσεις του ασπρόμαυρου, ένα διώροφο παραδοσιακό κτήριο που βρίσκεται στον Πόρο, την έδρα της γκαλερί. Η πρόσκληση ήταν το περιεχόμενο ενός φακέλου, από έναν νέο αποστολέα, που στάλθηκε στα γραφείο των συντακτών για τα θέματα πολιτισμού το 2006.

Αναμφιβόλως, κέντριζε η αισθητική της πρόσκλησης. Όμως, δεν δημιουργούσε το αίσθημα της έκπληξης. Το 2006 ήταν μία εντελώς διαφορετική περίοδος από τη σημερινή. Την χαρακτήριζε η διάχυτη ευδαιμονία και αίσθηση ασφάλειας που εκπορευόταν από την απατηλή πίστη ότι η ανοδική τάση της ελληνικής οικονομίας δεν θα έχει ποτέ σταματημό και το επίπεδο ζωής καμία καμπή. Συνάμα όμως η εποχή είχε και την αίσθηση του κορεσμού, από τα πυκνά εγκαίνια χώρων τέχνης σε διάφορα σημεία της χώρας κυρίως τη περίοδο του καλοκαιριού.

Εν τέλει η Citronne, η στέγη της όποιος είναι ένα καπετανέικο σπίτι του 18ου αιώνα, ανακαινισμένο με σεβασμό στην ιστορία του νησιού, ξεχώρισε σε πολλά σημεία. Αρχικά, από την επιλογή των καλλιτεχνών, με συμμετοχές που κάλυπταν ένα μεγάλο φάσμα εκπροσώπων του ελληνικού και όχι μόνο εικαστικού σύμπαντος (γενεών, τάσεων, τεχνοτροπίας). Παράλληλα, δεν περιορίστηκε στην πρόσκαιρη επικαιρότητα του ελληνικού καλοκαιριού. Τοποθέτησε τις επιλογές της σε θεματικές, με κριτήριο την διπλή ιδιότητα, το άνοιγμα και το κλείσιμο του ελληνικού νησιωτικού κόσμου.

Επίσης, η δραστηριότητα της Citronne από την πρώτη κιόλας έκθεση, δεν αφορούσε αποκλειστικά τον εξειδικευμένο κόσμο των εικαστικών. Ήταν ανοιχτή στο τοπικό κοινό, το οποίο την αγκάλιασε συμμετέχοντας στις εκθέσεις της. Διαμόρφωσε μάλιστα σταδιακά αντανακλαστικά στους κατοίκους απέναντι στην σύγχρονη τέχνη. Συνολικά, παρουσιάστηκαν 31 εκθέσεις, και οι ρίζες της γκαλερί «έδεσαν» σε ένα νησιώτικο περιβάλλον που δεν είχε παρουσία στον χάρτη της εικαστικής τέχνης.

Παράλληλα με την εξελισσόμενη εικαστική της εμπειρία, η γκαλερί Citronne υιοθέτησε νέες δράσεις αλλά και χώρους, όπως οι αίθουσες του αρχαιολογικού μουσείου του Πόρου, όπου φιλοξενήθηκαν για τρεις συνεχόμενες χρονιές έργα σύγχρονων καλλιτεχνών ή το κτίριο της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπείας στον ΟΟΣΑ στο Παρίσι. Ο εικαστικός χώρος συμμετείχε στην προβληματική του Διεθνούς Οργανισμού πάνω στο θέμα της “resilience”, της δυνατότητας, δηλαδή, της κοινωνίας να ανακάμπτει μετά από ένα πλήγμα, παρουσιάζοντας τον Φεβρουάριο 2014 την έκθεση του Κωνσταντίνου Ξενάκη με τον διορατικό τίτλο “No Way Out”.

Εν τέλει το πρόγραμμα της έγινε απαραίτητο συστατικό σε κάθε εικαστική ατζέντα του καλοκαιριού. Αυτές οι επιλογές που διαμόρφωσαν μία ξεχωριστή ταυτότητα οφείλονται στην διευθύντρια της γκαλερί και επιμελήτρια των περισσότερων εκθέσεων, την Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη.

Με μία έκθεση στην οποία συμμετέχουν όλοι οι καλλιτέχνες που συνεργάστηκαν όλα αυτά τα καλοκαίρια με την γκαλερί, η Citronne γιορτάζει τα πρώτα της δέκα χρόνια. Πρόκειται για μια έκθεση που σηματοδοτεί την επέτειο της, με αφετηρία την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του νησιού: Το σταυροδρόμι, το πέρασμα, έναν «πόρο». Με τις παραπάνω προϋποθέσεις η γκαλερί επιδιώκει να συγκροτήσει ένα σύνολο θεματικό, με συμπληρωματικές μεταξύ τους οπτικές. Το σύνολο αυτό καλύπτει την συμβολική δεκαετία, αλλά και αναλύεται σε επιμέρους θεματικές προσεγγίσεις.

Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις άξονες: Ο πρώτος κινείται γύρω από την ελληνική ταυτότητα μέσω της συλλογικής μνήμης, της ιστορικής, της πολιτισμικής και της πολιτικής. Ο δεύτερος σχετίζεται με το τοπίο και την αντοχή του στον χρόνο, με το περιβάλλον αέναο στοιχείο της θάλασσας. Ο τελευταίος επεξεργάζεται συνθετικά τον χρόνο, ως παράγοντα συνέχειας, αλλά και ως αποκρυσταλλωμένες φάσεις στην ιστορία.

Με αφορμή την επέτειο, το in2life μίλησε με την ενορχηστρώτρια και ψυχή του εικαστικού χώρου, τη Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη.

Στους χώρους της γκαλερί παρουσιάστηκε το έργο καλλιτεχνών που ανήκουν σε διαφορετικές γενιές, τεχνοτροπίες και σχολές. Υπάρχει κάποιο πάγιο στοιχείο στις εκθεσιακές επιλογές σας;
Το πάγιο στοιχείο σε όλες τις επιλογές της γκαλερί, πέραν του υποκειμενικού κριτηρίου, είναι η σημασία του καλλιτέχνη και η εμβέλεια του έργου του - αν, δηλαδή, τα όσα μεταδίδουν οι δημιουργίες, έχουν απήχηση στο παρόν, αλλά και επεκτείνονται στο μέλλον. Επίσης, η επιλογή γίνεται μέσα σε μια θεματική η οποία συνυπολογίζει και την εντοπιότητα, δηλαδή την ιδιαιτερότητα του Πόρου, ως "πέρασμα" ανάμεσα στον κλειστό νησιωτικό χαρακτήρα και το άνοιγμα στον ορίζοντα της θάλασσας.

Ο Πόρος πριν την εμφάνιση της γκαλερί Citronne ήταν αφανής για την εικαστική ατζέντα. Η διαρκή παρουσία του εικαστικού σας χώρου έβαλε το νησί στην ατζέντα των εκδηλώσεων. Πέρα από τη δημοσιότητα, έχετε παρατηρήσει κάποια αλλαγή στη νοοτροπία των κατοίκων απέναντι στη τέχνη;
Αυτό που μπορώ να αναγνωρίσω και να επισημάνω στο κοινό του Πόρου, είναι η συμπάθεια και το έμπρακτο ενδιαφέρον με το οποίο αντιμετώπισαν το εγχείρημα της γκαλερί Citronne. Πέρα από τους πολλούς προσωπικούς φίλους τους οποίους απέκτησα, η γκαλερί λειτουργεί για τους Ποριώτες ως εστία, ως χώρος διαλόγου, συνάθροισης και συναντήσεων - επομένως ως ένας οικείος χώρος Τέχνης. Αυτή, άλλωστε, ήταν εξ αρχής και η επιδίωξη της γκαλερί.

Τα τελευταία χρόνια οι αλλαγές λόγω της κρίσης στην ελληνική κοινωνία ήταν συνταρακτικές. Όταν πραγματοποιήσατε τα πρώτα σας εγκαίνια η Ελλάδα ήταν βυθισμένη στην παραζάλη της πλαστής ευημερίας. Από το 2008, η κρίση ξεκίνησε να διαμορφώνει μία νέα κατάσταση. Πόσο επηρέασαν το πρόγραμμα της γκαλερί οι οικονομικές εξελίξεις;
Οι οικονομικές εξελίξεις ασφαλώς έχουν αντίκτυπο στην ζωή όλων μας. Όμως, ο στόχος της γκαλερί ποτέ δεν ήταν αμιγώς και αποκλειστικά οικονομικός. Η γκαλερί Citronne δεν στηρίχτηκε σε ένα παροδικό, επιφανειακό τουρισμό τον οποίο συνεπάγεται το ελληνικό καλοκαίρι. Υπό αυτή την έννοια, δεν έγιναν "εκπτώσεις" ούτε στους στόχους ούτε στην ποιότητα της αποστολής της.

Στη δεκαετή σας παρουσία σας έχει εντυπωθεί κάποιο περιστατικό αλησμόνητο;
Δεν πρόκειται ακριβώς για περιστατικό, αλλά για εμπειρία. Τον Φεβρουάριο του 2014, στον χώρο της Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπείας στο Παρίσι, η γκαλερί Citronne παρουσίασε το πρώτο μέρος της έκθεσης "No Way Out" του Κωνσταντίνου Ξενάκη. Η έκθεση αυτή, συμβολή στην προβληματική του ΟΟΣΑ, στήθηκε κατά τρόπο προσκοπικό: Μια ομάδα ad hoc συνεργατών, η οποία περιλάμβανε τον ίδιο τον καλλιτέχνη, τον Πρέσβη καθηγητή Γιώργο Πρεβελάκη, την Μάρω Πρεβελάκη, τους συμβούλους της Αντιπροσωπείας και, ασφαλώς, και εμένα προσωπικά, προετοιμάσαμε τους χώρους, μεταφέραμε και κρεμάσαμε τους πίνακες, στήσαμε τα πανό, οργανώσαμε την υποδοχή των Πρέσβεων του ΟΟΣΑ. Το αποτέλεσμα υπερ-δικαίωσε όλη αυτή την προσπάθεια, καλλιτεχνική και χειρωνακτική! Γι' αυτό, άλλωστε, η γκαλερί Citronne, και πάλι σε συνεργασία με την Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία στις 30 Ιουνίου, παρουσιάζει στην έδρα του ΟΟΣΑ μια "αντανάκλαση" της επετειακής έκθεσης του Πόρου.

Συνήθως η δεκαετία σηματοδοτεί την έναρξη μίας νέας περιόδου. Ποιο είναι το όραμα σας για την επόμενη δεκαετία;
Η δεκαετής επέτειος της γκαλερί Citronne για εμένα και για τους συνεργάτες μου λειτουργεί ως μνήμη, ως συνέχεια και ως αφετηρία. Η γκαλερί εξελίσσεται, οι ορίζοντές της διευρύνονται• οι στόχοι της, όμως, παραμένουν αναλλοίωτοι.

*Οι καλλιτέχνες που συνεργάστηκαν με την γκαλερί και των οποίων εκτίθενται έργα είναι (με αλφαβητική σειρά):
Γιάννης Αδαμάκος, ΣτήβενAντωνάκος, Άγγελος Αντωνόπουλος, Κώστας Βαρώτσος, Νανά Βέττα, Κρις Γιανάκος, Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, Βασίλης Θεοχαράκης, Κατερίνα Καλούδη, MιχάληςΚατζουράκης, Δημοσθένης Κοκκινίδης, Δημήτρης Κούκος, Αλέκος Κυραρίνης, AφροδίτηΛίτη, Robert Mc Cabe, Τάσος Μαντζαβίνος, Χρόνης Μπότσογλου, Κωνσταντίνος Ξενάκης, Μίνα Παπαθεοδώρου-Βαλυράκη, Κώστας Παπανικολάου, Peter Seibt, Σωτήρης Σόρογκας, Παναγιώτης Τέτσης, Μαρία Φιλοπούλου, Μαρκ Χατζηπατέρας και Γιάννης Ψυχοπαίδης.