10 σημαντικά έργα τέχνης στο μετρό της Αθήνας
Αποβιβαζόμαστε στην ωραιότερη… υπόγεια γκαλερί της πόλης και θαυμάζουμε τα ενδιαφέροντα έργα τέχνης που κοσμούν 10 σταθμούς του αθηναϊκού μετρό.
του Γιώργου Κόκουβα
Έχετε παρατηρήσει κάτι παράξενο στους νέους σταθμούς του μετρό; Τους περασμένους μήνες εγκαινιάστηκαν οι επιβατικοί σταθμοί της Αγίας Μαρίνας, του Ελληνικού, του Αλίμου και της Αργυρούπολης, αλλά όσοι έχουν αποβιβαστεί στις συγκεκριμένες στάσεις θα έχουν αντιληφθεί πως είναι ελαφρώς… κρύες. Κι αυτό οφείλεται πιθανότατα σε έναν και μόνο λόγο: Είναι απογυμνωμένοι από τέχνη.
Αυτή η συνειδητοποίηση ήταν η αφορμή για να (ξανα)σκεφτούμε πως αν κάτι κάνει πιο ευχάριστη την μετακίνησή μας με το αθηναϊκό μετρό, έστω και χωρίς να το συνειδητοποιούμε, είναι πως στους υπόλοιπους σταθμούς περνάμε δίπλα από έργα τέχνης σπουδαίων καλλιτεχνών. Και μπορεί κάτι τέτοιο να μας φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση ως μια περιττή πολυτέλεια σε εποχές κρίσης, στις οποίες έχει «απενεργοποιηθεί» η υπηρεσία Εικαστικής Πλαισίωσης των νέων σταθμών, αλλά τελικά αυτή η παρουσία της τέχνης σε έναν κατ’ εξοχήν δημόσιο χώρο είναι που κάνει την καθημερινότητά μας πιο ανθρώπινη.
Παλαιότερα,είχαμε φιλοξενήσει στο in2life φωτογραφίες από τα έργα βασικών σταθμών του αθηναϊκού μετρό. Αυτή τη φορά, αποβιβαζόμαστε και στους υπόλοιπους, για να σας θυμίσουμε πως τα 1,40€ που πληρώνουμε κάθε μέρα αποτελούν ίσως το οικονομικότερο εισιτήριο για μια άκρως ενδιαφέρουσα γκαλερί… σε δέκα στάσεις τέχνης κάτω από την Αθήνα.
Επόμενη στάση: Κεραμεικός
Έργο τέχνης: «Διαστρωματώσεις Ενεργειακές ΕικόνεςXVI»
Καλλιτέχνης: Γιάννης Μπουτέας
Ο καλαματιανός καλλιτέχνης που χαρακτηρίζεται από την χρήση του φωτός, φυσικού ή τεχνητού, συνήθως με την μορφή λαμπτήρων-σωλήνων με νέον, ανέλαβε να διακοσμήσει με μια ανάλογης αισθητικής εικαστική δημιουργία τον σταθμό του Κεραμεικού. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, ο Γιάννης Μπουτέας επικεντρώνει το ενδιαφέρον του «άλλοτε στην εννοιολογική και άλλοτε στην υλική-οπτική πλευρά των έργων, κρατώντας πάντα σε υψηλό επίπεδο τις εικαστικές ποιότητες». Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε διεθνείς διοργανώσεις (Παρίσι, Λιουμπλιάνα, Θεσσαλονίκη, Σάο Πάολο, Βενετία κ.α.)
Επόμενη στάση: Κατεχάκη
Έργο: «Φόρμες με υφαντό χαλκό»
Καλλιτέχνης: Βάσω Πεκλάρη
Μία από τις λίγες εκπροσώπους του γυναικείου φύλου στην «υπόγεια τέχνη» της πόλης, η Βάσω Πεκλάρη πρωτοπορεί δοκιμάζοντας έναν ιδιότυπο συνδυασμό: Αυτόν της σύγχρονης τέχνης και των παραδοσιακών μεθόδων κατασκευής. Συγκεκριμένα, μέθοδος της καλλιτέχνιδας είναι να… υφαίνει μέταλλο στον αργαλειό και να παράγει έτσι μορφές σύγχρονης τέχνης, όπως οι παραπάνω φιγούρες που θα συναντήσετε στον σταθμό Κατεχάκη της μπλε γραμμής.
Επόμενη στάση: Χαλάνδρι
Έργο: Διαστημική Ποίηση δίπτυχο 2004
Καλλιτέχνης: Χρίστος Καράς
Εκπρόσωπος της γενιάς του ’60, ο Χρίστος Καράς ανδρώθηκε καλλιτεχνικά στην Νέα Υόρκη, όπου και διαμόρφωσε το στιλ του, κάπου ανάμεσα στην ποπ αρτ και τις παραμορφωμένες φιγούρες, με επιρροές από τον πόλεμο και την τεχνολογία. Κάπως έτσι, ο καλλιτέχνης προσεγγίζει την τέχνη με μια ιδιαίτερη φόρμα, αυτή της «διαστημικής ποίησης», όπως χαρακτηρίζεται και το έργο τέχνης που κοσμεί τον τοίχο πίσω από την κεντρική σκάλα του σταθμού Χαλανδρίου.
Επόμενη στάση: Ευαγγελισμός
Έργο: «Mott Street»
Καλλιτέχνης: Χρύσα
Η διεθνούς φήμης γλύπτρια και ζωγράφος από του Ζωγράφου που έφτασε ως τις σημαντικότερες γκαλερί και τα μουσεία τέχνης στις ΗΠΑ, την Λατινική Αμερική και την Ευρώπη, συμμετέχει στην εικαστική πλαισίωση του Αττικού Μετρό με το «Mott Street», έργο επηρεασμένο από την China Town του Manhattan. Έργα της επίσης έχει χαρίσει στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Αθήνας. Η Χρύσα έφυγε από τη ζωή τον προηγούμενο μήνα.
Επόμενη στάση: Δάφνη
Έργο: «Δεξίλεως»
Καλλιτέχνης: Δημήτρης Μυταράς
Το έργο ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους έλληνες ζωγράφους, του διεθνώς καταξιωμένου καθηγητή της ΑΣΚΤ, Δημήτρη Μυταρά, έχουν την ευκαιρία να αντικρίσουν όσοι αποβιβάζονται ή επιβιβάζονται στον σταθμό της Δάφνης. Πρόκειται για τον «Δεξίλεω», την μορφή δηλαδή του αρχαίου Αθηναίου που υψώνει το δόρυ του ενάντια στον πεσμένο κάτω από το άλογό του εχθρό – η αρχαία «εκδοχή» του Αγίου Δημητρίου. Η ιδιαίτερη αφαιρετική ματιά του Μυταρά είναι διάσπαρτη στην πόλη, καθώς έχει επιμεληθεί τις τοιχογραφίες σε πολλούς οργανισμούς και τράπεζες, αλλά και την σκηνογραφία σε πολλές θεατρικές παραστάσεις.
Επόμενη στάση: Ομόνοια
Έργο: «Ουρά»
Καλλιτέχνης: Νίκος Κεσσανλής
Άνδρες και γυναίκες περιμένουν, φωνάζουν, σηκώνουν τα χέρια τους, κάνουν υπομονή. Πρόκειται για τις σκιερές φιγούρες που κοσμούν τον σταθμό της Ομόνοιας, τις οποίες επιμελήθηκε ο εικαστικός Νίκος Κεσσανλής, δημιουργώντας ένα… μάλλον οικείο για τα ελληνικά δεδομένα σκηνικό στο πρώτο επίπεδο του σταθμού, θυμίζοντάς μας παράλληλα πως βρισκόμαστε σε έναν από τους σταθμούς με το μεγαλύτερο επιβατικό κοινό στην Αθήνα.
Επόμενη στάση: Αιγάλεω
Έργο: Χωρίς τίτλο
Καλλιτέχνης: Όπυ Ζούνη
Σημαντική εκπρόσωπος της «γεωμετρικής τέχνης» στην Ελλάδα, η Όπυ Ζούνη με καταγωγή από το Κάιρο και τη Σαντορίνη, εργάστηκε στην Αθήνα και έστησε παραπάνω από 70 ατομικές εκθέσεις από το 1962 ως και το 2008, χρονιά που έφυγε από τη ζωή μετά από δωδεκαετή μάχη με τον καρκίνο. Τα έργα της χαρακτηρίζονται από την ανάμιξη αραβικών και ελληνικών στοιχείων, ενώ στον σταθμό του Αιγάλεω έχει εγκατασταθεί μια χαρακτηριστική για το στιλ της στήλη, με τις βαθμηδόν συνεχιζόμενες ρίγες από τη σειρά δημιουργιών της «Sculptures and Constructions in the space».
Επόμενη στάση: Ελαιώνας
Έργο: «Διαδρομές»
Καλλιτέχνης: Γιώργος Λαζόγκας
Ο Λαρισαίος εικαστικός που σπούδασε αρχιτεκτονική και κατέληξε καθηγητής όχι μόνο αρχιτεκτονικής στο ΑΠΘ αλλά και ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ, είναι υπεύθυνος για τη μόνιμη από το 2008 εικαστική εγκατάσταση στον Ελαιώνα, που θα εντοπίσετε στις ιδιαίτερα μεγάλες και «απόκοσμες» αίθουσες και «σήραγγες» εξόδου του σταθμού.
Επόμενη στάση: Άγιος Δημήτριος
Έργο: "εις ανάμνηση του Αλέξανδρου Παναγούλη"
Καλλιτέχνης: Κώστας Ηρακλής Γεωργίου
Πρωτομαγιά του 1976. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης βρίσκεται νεκρός σε «ύποπτο ατύχημα» στην λεωφόρο Βουλιαγμένης, σε μια περίοδο που θα κατέθετε στοιχεία στη Βουλή για πολιτικούς που είχαν συνεργαστεί με τη Χούντα. Τρεις δεκαετίες αργότερα, ο καλλιτέχνης Κώστας Ηρακλής Γεωργίου, του οποίου οι δημιουργίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων εικονογραφήσεις σε δημοφιλή έντυπα και λογοτεχνικά διηγήματα, ανέλαβε να μας θυμίζει τον θάνατο του σημαντικού πολιτικού, φιλοτεχνώντας ένα ασπρόμαυρο πορτρέτο με κόκκινη λεπτομέρεια, η οποία δεσπόζει πάνω στο γυάλινο περίβλημα του ανελκυστήρα στον σταθμό του Αγίου Δημητρίου. Μάλιστα, με αυτό τον τρόπο διορθώθηκε και μια «αδικία», αφού ο σταθμός επρόκειτο να ονομαστεί «Αλέξανδρος Παναγούλης», αλλά τελικά έλαβε το όνομα «Άγιος Δημήτριος» για πρακτικούς λόγους.
Επόμενη στάση: Μοναστηράκι
Έργο: "Ο κόσμος στα χέρια μου"
Καλλιτέχνης: Λήδα Παπακωνσταντίνου
Από τις τελευταίες εικαστικές παρεμβάσεις στους αθηναϊκούς σταθμούς – μιας και στη συνέχεια ήρθε η κρίση, η δημιουργία της εικαστικού Λήδας Παπακωνσταντίνου κοσμεί τον «ουρανό» του σταθμού στο Μοναστηράκι, φτιαγμένη από 324 κομμάτια πλεξιγκλάς που καταλαμβάνουν χώρο 134 τετραγωνικών μέτρων στην οροφή του επιπέδου έκδοσης εισιτηρίων. Η εγκατάσταση της λαρισαίας καλλιτέχνιδας έλαβε χώρα το 2010, ενώ αρχικά σχεδιάστηκε έτσι ώστε όχι μόνο να είναι ορατή και έξω από το σταθμό, αλλά μέσω υπολογιστών να υπάρχουν προβολές στον θόλο του σταθμού – κάτι που εγκαταλείφθηκε μετά από λίγες ημέρες λειτουργίας λόγω κόστους.
*Οι φωτογραφίες προέρχονται από την ιστοσελίδα του Αττικού Μετρό
Έχετε παρατηρήσει κάτι παράξενο στους νέους σταθμούς του μετρό; Τους περασμένους μήνες εγκαινιάστηκαν οι επιβατικοί σταθμοί της Αγίας Μαρίνας, του Ελληνικού, του Αλίμου και της Αργυρούπολης, αλλά όσοι έχουν αποβιβαστεί στις συγκεκριμένες στάσεις θα έχουν αντιληφθεί πως είναι ελαφρώς… κρύες. Κι αυτό οφείλεται πιθανότατα σε έναν και μόνο λόγο: Είναι απογυμνωμένοι από τέχνη.
Αυτή η συνειδητοποίηση ήταν η αφορμή για να (ξανα)σκεφτούμε πως αν κάτι κάνει πιο ευχάριστη την μετακίνησή μας με το αθηναϊκό μετρό, έστω και χωρίς να το συνειδητοποιούμε, είναι πως στους υπόλοιπους σταθμούς περνάμε δίπλα από έργα τέχνης σπουδαίων καλλιτεχνών. Και μπορεί κάτι τέτοιο να μας φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση ως μια περιττή πολυτέλεια σε εποχές κρίσης, στις οποίες έχει «απενεργοποιηθεί» η υπηρεσία Εικαστικής Πλαισίωσης των νέων σταθμών, αλλά τελικά αυτή η παρουσία της τέχνης σε έναν κατ’ εξοχήν δημόσιο χώρο είναι που κάνει την καθημερινότητά μας πιο ανθρώπινη.
Παλαιότερα,είχαμε φιλοξενήσει στο in2life φωτογραφίες από τα έργα βασικών σταθμών του αθηναϊκού μετρό. Αυτή τη φορά, αποβιβαζόμαστε και στους υπόλοιπους, για να σας θυμίσουμε πως τα 1,40€ που πληρώνουμε κάθε μέρα αποτελούν ίσως το οικονομικότερο εισιτήριο για μια άκρως ενδιαφέρουσα γκαλερί… σε δέκα στάσεις τέχνης κάτω από την Αθήνα.
Επόμενη στάση: Κεραμεικός
Έργο τέχνης: «Διαστρωματώσεις Ενεργειακές ΕικόνεςXVI»
Καλλιτέχνης: Γιάννης Μπουτέας
Ο καλαματιανός καλλιτέχνης που χαρακτηρίζεται από την χρήση του φωτός, φυσικού ή τεχνητού, συνήθως με την μορφή λαμπτήρων-σωλήνων με νέον, ανέλαβε να διακοσμήσει με μια ανάλογης αισθητικής εικαστική δημιουργία τον σταθμό του Κεραμεικού. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, ο Γιάννης Μπουτέας επικεντρώνει το ενδιαφέρον του «άλλοτε στην εννοιολογική και άλλοτε στην υλική-οπτική πλευρά των έργων, κρατώντας πάντα σε υψηλό επίπεδο τις εικαστικές ποιότητες». Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε διεθνείς διοργανώσεις (Παρίσι, Λιουμπλιάνα, Θεσσαλονίκη, Σάο Πάολο, Βενετία κ.α.)
Επόμενη στάση: Κατεχάκη
Έργο: «Φόρμες με υφαντό χαλκό»
Καλλιτέχνης: Βάσω Πεκλάρη
Μία από τις λίγες εκπροσώπους του γυναικείου φύλου στην «υπόγεια τέχνη» της πόλης, η Βάσω Πεκλάρη πρωτοπορεί δοκιμάζοντας έναν ιδιότυπο συνδυασμό: Αυτόν της σύγχρονης τέχνης και των παραδοσιακών μεθόδων κατασκευής. Συγκεκριμένα, μέθοδος της καλλιτέχνιδας είναι να… υφαίνει μέταλλο στον αργαλειό και να παράγει έτσι μορφές σύγχρονης τέχνης, όπως οι παραπάνω φιγούρες που θα συναντήσετε στον σταθμό Κατεχάκη της μπλε γραμμής.
Επόμενη στάση: Χαλάνδρι
Έργο: Διαστημική Ποίηση δίπτυχο 2004
Καλλιτέχνης: Χρίστος Καράς
Εκπρόσωπος της γενιάς του ’60, ο Χρίστος Καράς ανδρώθηκε καλλιτεχνικά στην Νέα Υόρκη, όπου και διαμόρφωσε το στιλ του, κάπου ανάμεσα στην ποπ αρτ και τις παραμορφωμένες φιγούρες, με επιρροές από τον πόλεμο και την τεχνολογία. Κάπως έτσι, ο καλλιτέχνης προσεγγίζει την τέχνη με μια ιδιαίτερη φόρμα, αυτή της «διαστημικής ποίησης», όπως χαρακτηρίζεται και το έργο τέχνης που κοσμεί τον τοίχο πίσω από την κεντρική σκάλα του σταθμού Χαλανδρίου.
Επόμενη στάση: Ευαγγελισμός
Έργο: «Mott Street»
Καλλιτέχνης: Χρύσα
Η διεθνούς φήμης γλύπτρια και ζωγράφος από του Ζωγράφου που έφτασε ως τις σημαντικότερες γκαλερί και τα μουσεία τέχνης στις ΗΠΑ, την Λατινική Αμερική και την Ευρώπη, συμμετέχει στην εικαστική πλαισίωση του Αττικού Μετρό με το «Mott Street», έργο επηρεασμένο από την China Town του Manhattan. Έργα της επίσης έχει χαρίσει στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Αθήνας. Η Χρύσα έφυγε από τη ζωή τον προηγούμενο μήνα.
Επόμενη στάση: Δάφνη
Έργο: «Δεξίλεως»
Καλλιτέχνης: Δημήτρης Μυταράς
Το έργο ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους έλληνες ζωγράφους, του διεθνώς καταξιωμένου καθηγητή της ΑΣΚΤ, Δημήτρη Μυταρά, έχουν την ευκαιρία να αντικρίσουν όσοι αποβιβάζονται ή επιβιβάζονται στον σταθμό της Δάφνης. Πρόκειται για τον «Δεξίλεω», την μορφή δηλαδή του αρχαίου Αθηναίου που υψώνει το δόρυ του ενάντια στον πεσμένο κάτω από το άλογό του εχθρό – η αρχαία «εκδοχή» του Αγίου Δημητρίου. Η ιδιαίτερη αφαιρετική ματιά του Μυταρά είναι διάσπαρτη στην πόλη, καθώς έχει επιμεληθεί τις τοιχογραφίες σε πολλούς οργανισμούς και τράπεζες, αλλά και την σκηνογραφία σε πολλές θεατρικές παραστάσεις.
Επόμενη στάση: Ομόνοια
Έργο: «Ουρά»
Καλλιτέχνης: Νίκος Κεσσανλής
Άνδρες και γυναίκες περιμένουν, φωνάζουν, σηκώνουν τα χέρια τους, κάνουν υπομονή. Πρόκειται για τις σκιερές φιγούρες που κοσμούν τον σταθμό της Ομόνοιας, τις οποίες επιμελήθηκε ο εικαστικός Νίκος Κεσσανλής, δημιουργώντας ένα… μάλλον οικείο για τα ελληνικά δεδομένα σκηνικό στο πρώτο επίπεδο του σταθμού, θυμίζοντάς μας παράλληλα πως βρισκόμαστε σε έναν από τους σταθμούς με το μεγαλύτερο επιβατικό κοινό στην Αθήνα.
Επόμενη στάση: Αιγάλεω Έργο: Χωρίς τίτλο
Καλλιτέχνης: Όπυ Ζούνη
Σημαντική εκπρόσωπος της «γεωμετρικής τέχνης» στην Ελλάδα, η Όπυ Ζούνη με καταγωγή από το Κάιρο και τη Σαντορίνη, εργάστηκε στην Αθήνα και έστησε παραπάνω από 70 ατομικές εκθέσεις από το 1962 ως και το 2008, χρονιά που έφυγε από τη ζωή μετά από δωδεκαετή μάχη με τον καρκίνο. Τα έργα της χαρακτηρίζονται από την ανάμιξη αραβικών και ελληνικών στοιχείων, ενώ στον σταθμό του Αιγάλεω έχει εγκατασταθεί μια χαρακτηριστική για το στιλ της στήλη, με τις βαθμηδόν συνεχιζόμενες ρίγες από τη σειρά δημιουργιών της «Sculptures and Constructions in the space».
Επόμενη στάση: Ελαιώνας
Έργο: «Διαδρομές»
Καλλιτέχνης: Γιώργος Λαζόγκας
Ο Λαρισαίος εικαστικός που σπούδασε αρχιτεκτονική και κατέληξε καθηγητής όχι μόνο αρχιτεκτονικής στο ΑΠΘ αλλά και ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ, είναι υπεύθυνος για τη μόνιμη από το 2008 εικαστική εγκατάσταση στον Ελαιώνα, που θα εντοπίσετε στις ιδιαίτερα μεγάλες και «απόκοσμες» αίθουσες και «σήραγγες» εξόδου του σταθμού.
Επόμενη στάση: Άγιος Δημήτριος
Έργο: "εις ανάμνηση του Αλέξανδρου Παναγούλη"
Καλλιτέχνης: Κώστας Ηρακλής Γεωργίου
Πρωτομαγιά του 1976. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης βρίσκεται νεκρός σε «ύποπτο ατύχημα» στην λεωφόρο Βουλιαγμένης, σε μια περίοδο που θα κατέθετε στοιχεία στη Βουλή για πολιτικούς που είχαν συνεργαστεί με τη Χούντα. Τρεις δεκαετίες αργότερα, ο καλλιτέχνης Κώστας Ηρακλής Γεωργίου, του οποίου οι δημιουργίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων εικονογραφήσεις σε δημοφιλή έντυπα και λογοτεχνικά διηγήματα, ανέλαβε να μας θυμίζει τον θάνατο του σημαντικού πολιτικού, φιλοτεχνώντας ένα ασπρόμαυρο πορτρέτο με κόκκινη λεπτομέρεια, η οποία δεσπόζει πάνω στο γυάλινο περίβλημα του ανελκυστήρα στον σταθμό του Αγίου Δημητρίου. Μάλιστα, με αυτό τον τρόπο διορθώθηκε και μια «αδικία», αφού ο σταθμός επρόκειτο να ονομαστεί «Αλέξανδρος Παναγούλης», αλλά τελικά έλαβε το όνομα «Άγιος Δημήτριος» για πρακτικούς λόγους.
Επόμενη στάση: Μοναστηράκι
Έργο: "Ο κόσμος στα χέρια μου"
Καλλιτέχνης: Λήδα Παπακωνσταντίνου
Από τις τελευταίες εικαστικές παρεμβάσεις στους αθηναϊκούς σταθμούς – μιας και στη συνέχεια ήρθε η κρίση, η δημιουργία της εικαστικού Λήδας Παπακωνσταντίνου κοσμεί τον «ουρανό» του σταθμού στο Μοναστηράκι, φτιαγμένη από 324 κομμάτια πλεξιγκλάς που καταλαμβάνουν χώρο 134 τετραγωνικών μέτρων στην οροφή του επιπέδου έκδοσης εισιτηρίων. Η εγκατάσταση της λαρισαίας καλλιτέχνιδας έλαβε χώρα το 2010, ενώ αρχικά σχεδιάστηκε έτσι ώστε όχι μόνο να είναι ορατή και έξω από το σταθμό, αλλά μέσω υπολογιστών να υπάρχουν προβολές στον θόλο του σταθμού – κάτι που εγκαταλείφθηκε μετά από λίγες ημέρες λειτουργίας λόγω κόστους.
*Οι φωτογραφίες προέρχονται από την ιστοσελίδα του Αττικού Μετρό
