Πήγαμε στην ολοκαίνουρια Εθνική Πινακοθήκη

της Ηρώς Κουνάδη

Η Λαϊκή Αγορά του Παναγιώτη Τέτση είναι ένα πολύχρωμο αριστούργημα που δεν είχε εκτεθεί ποτέ ως τώρα. Λογικό, αν σκεφτείς ότι μιλάμε για ένα έργο που ξεπερνά σε μήκος τα 15 μέτρα. Αποτέλεσμα τριών χρόνων δουλειάς, από το 1979 ως το 1982, η Λαϊκή Αγορά υποδέχεται τώρα τον επισκέπτη της Εθνικής Πινακοθήκης στο φουαγιέ. Και καταφέρνει να κλέψει την παράσταση ακόμα και από την φαντασμαγορική θέα του Λυκαβηττού μέσα από την τζαμένια πρόσοψη στην απέναντι πλευρά.

Το νέο, ριζικά ανακαινισμένο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης είναι κι αυτό ένα έκθεμα από μόνο του: Οι ράμπες που αγκαλιάζουν το κτίριο και ανεβοκατεβαίνουν τους ορόφους από την εξωτερική πλευρά παρέχουν άπλετη θέα στην πόλη μέσα από τις γυάλινες προσόψεις. Στον κήπο το βλέμμα τραβάει το υδάτινο κανάλι που αναπαριστά τον Ιλισσό, έναν από τους τρεις ποταμούς της Αθήνας, ο οποίος εξακολουθεί να κυλά υπόγεια εδώ. Στους εξωτερικούς χώρους, τα γλυπτά του Κώστα Βαρότσου, του Γιώργου Ζογγολόπουλου και του Auguste Rodin συνομιλούν με την αέναη κίνηση τόσο μέσα όσο και έξω από το κτίριο.



Δέκα χρόνια χρειάστηκαν για να επεκταθεί, να ανακαινιστεί και να αποκτήσει νέα ζωή η Εθνική Πινακοθήκη. Χίλια έργα εκτίθενται σήμερα στους ορόφους της, από τα συνολικά 20.000 που αριθμεί η συλλογή της. Χίλια έργα κατά συντριπτική πλειοψηφία ελλήνων καλλιτεχνών, που φωτίζονται αριστουργηματικά, τόσο από το φυσικό φως που διαχέεται άπλετο παντού όσο και από τον ειδικά σχεδιασμένο φωτισμό που κάνει κάθε έργο να λάμπει λες και είναι αυτόφωτο.

Η επίσκεψη ξεκινά από τα έργα με θέμα την Ελληνική Επανάσταση, τα οποία φιλοξενούνται για όλο το 2021, με την αφορμή των 200 χρόνων, στην αίθουσα του El Greco, κατά κόσμον Δομήνικου Θεοτοκόπουλου –τα έργα του οποίου θα επιστρέψουν εδώ από τον Ιανουάριο του ‘22. Η Ελλάς Ευγνωμονούσα του Θεόδωρου Βρυζάκη, το Μετά την Καταστροφή των Ψαρών του Νικόλαου Γύζη (ο οποίος υπέγραφε τα έργα του Gyzis και από εκεί μας έμεινε η παραφθορά του ονόματος της γειτονιάς-γενέτειράς του) και άλλοι πίνακες χαραγμένοι στο συλλογικό μας ασυνείδητο ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια σου σε όλο τους το επιβλητικό μεγαλείο.



Από εκεί, η μόνιμη έκθεση συνεχίζεται στον 19ο αιώνα με πολλά ακόμα έργα που κάπου κάπως τα ‘χεις δει, κάπου τα ξέρεις: Το υπέροχο Φίλημα του Νικηφόρου Λύτρα, το Τάμα και τα Αρραβωνιάσματα του Γύζη, η Αθηναϊκή Βραδιά του Ιάκωβου Ρίζου, ο Χριστός του Κωνσταντίνου Παρθένη, οι θαλασσογραφίες του Κωνσταντίνου Βολανάκη και η συναρπαστική Παιδική Συναυλία του Γεώργιου Ιακωβίδη που βραβεύτηκε το 1900 στο Παρίσι και κοσμεί τα περισσότερα αναμνηστικά στο πωλητήριο της Πινακοθήκης.



Ανεβαίνεις τη ράμπα έχοντας διαρκώς την αίσθηση πως θα απλώσεις το χέρι και θα αγγίξεις τον Λυκαβηττό, και προσγειώνεσαι… στον 20ο αιώνα. Κι εδώ τα παιδιά της μοντέρνας τέχνης βρίσκουν τον παράδεισό τους, ανάμεσα στα ανθρωπάκια του Γιάννη Γαΐτη, το Ερωτικό του Γιάννη Μόραλη, το Εργαστήριο του Δημήτρη Μυταρά, την αιρετική Σχολή των Αθηνών του Γεώργιου Βακιρτζή, την Ασύμμετρη Σύνθεση της Όπυς Ζούνη και τις Καρέκλες του Κώστα Τσόκλη.



Σύσσωμη η γενιά του ’30 είναι, βέβαια, εδώ, με το επαναστατικό της πνεύμα να αποτυπώνεται μέσα από τα έργα του Νίκου Εγγονόπουλου, του Σπύρου Παπαλουκά, του Γιάννη Τσαρούχη, και του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να κάνουμε στο έργο που ανοίγει σαν αυλαία την θεματική ενότητα της Γενιάς του ’30: Την γιγάντια τοιχογραφία που αποκολλήθηκε από το σπίτι του Φώτη Κόντογλου, και μεταφέρθηκε εδώ. Σε αυτήν απεικονίζονται, με τη χαρακτηριστική του τεχνοτροπία, μέλη της οικογένειάς του, άγιοι και… άγριοι, αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και ποιητές, σκηνές από τη Βίβλο και λεπτομέρειες που θα σε κάνουν να χαμογελάσεις μόλις τις προσέξεις. Γιατί όποιος λέει ότι η εικαστική τέχνη παραείναι σοβαρή, είναι επειδή δεν την έχει πραγματικά κοιτάξει. Μάρτυρές μας (και) οι απολαυστικοί Απέναντι του Άγγελου Αντωνόπουλου και οι Καπνιστές του Πάνου Χαραλάμπους.