Αγάπησα ένα chatbot: Πώς οι AI Σύντροφοι απαλύνουν την ανθρώπινη μοναξιά

Πάει μια δεκαετία από τότε που βγήκε η ταινιάρα Her του Spike Jonze, στην οποία ένας μοναχικός Joaquin Phoenix ξεκινά μια σχέση με ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης που είχε τη φωνή της Scarlett Johansson. Το ίδιο και ο Ryan Gosling στο Blade Runner 2049, αλλά και ο Vincent Cassel στην καινούργια ταινία του David Cronenberg, The Shrouds.

Οι «σύντροφοι» ΑΙ έχουν εξελιχθεί σε τεράστιο βαθμό. Για τη γενιά που μεγαλώνει τώρα, σε έναν κόσμο γεμάτο μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs) και chatbots που βασίζονται σε αυτά, οι «φίλοι» ΑΙ αποτελούν ένα… φυσιολογικό κομμάτι της καθημερινότητας.

Το 2023, το Snapchat παρουσίασε το My AI, έναν ψηφιακό φίλο που μαθαίνει τις προτιμήσεις σου όσο μιλάς μαζί του. Τον ίδιο χρόνο, τα δεδομένα του Google Trends έδειξαν μια αύξηση 2.400% στις αναζητήσεις για "AI girlfriends". Σήμερα, εκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν chatbots για να ζητήσουν συμβουλές, να εκφράσουν τα παράπονά τους ή ακόμα και για να συμμετέχουν ερωτικά παιχνίδια ρόλων.

Εφαρμογές όπως το Replika, που προσφέρουν ψηφιακούς συντρόφους βασισμένους στην τεχνητή νοημοσύνη, επιτρέπουν στους χρήστες να συνομιλούν με ψηφιακά πρόσωπα/λογισμικά που προσαρμόζονται στις ανάγκες τους και μπορούν να μιμηθούν συναισθηματική και σεξουαλική σύνδεση. Δυστοπία; Σίγουρα. Επεισόδιο Black Mirror; Μην πας μακριά.

Η ιδρύτρια της Luka, της εταιρείας πίσω από το Replika, εμπνεύστηκε από το επεισόδιο Be Right Back της σειράς. Σε αυτό, μια γυναίκα επικοινωνεί με μια συνθετική εκδοχή του εκλιπόντος συντρόφου της. Η ιδέα της προέκυψε από μια προσωπική τραγωδία: ο καλύτερος φίλος της CEO της Luka, Eugenia Kuyda, πέθανε νέος. Έτσι, εκείνη έβαλε τα email και τα μηνύματα που είχαν ανταλλάξει σε ένα γλωσσικό μοντέλο για να δημιουργήσει ένα chatbot που προσομοίωνε την προσωπικότητά του.

Ανατρίχιασες; Σου φαίνεται κάτι που δεν θα έκανες ποτέ; Μην λες μεγάλα λόγια. Η ψυχολογία του ανθρώπου είναι ένα αρκετά πολύπλοκο πράγμα και δεν ξέρεις ποτέ σε τι κατάσταση θα βρεθείς.

Η Tamar Gendler, καθηγήτρια φιλοσοφίας και γνωστικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Yale, σε αυτό εδώ το paper εισήγαγε τον όρο "alief" για να περιγράψει μια αυτόματη, ενστικτώδη στάση, παρόμοια με πίστη, που μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τις πραγματικές μας πεποιθήσεις. Όταν συνομιλούμε με chatbots, ένα μέρος μας γνωρίζει ότι δεν είναι αληθινά, αλλά η σύνδεση μαζί τους ενεργοποιεί ένα πιο πρωτόγονο μοτίβο συμπεριφοράς, βασισμένο στο πώς αντιλαμβανόμαστε ότι «νιώθουν» για εμάς. Επομένως για τον άνθρωπο που φτάνει σε αυτή τη λύση λίγη σημασία έχει πόσο ψεύτικος είναι ο/η ψηφιακός του σύντροφος, αφού για εκείνον είναι αληθινός.

Όπως διαβάζουμε σε αυτό το άρθρο στο BBC από τον Καθηγητή και συγγραφέα του Feeding the Machine: The hidden human labour powering AI, James Muldoon, είμαστε προγραμματισμένοι από τη φύση μας να αποδίδουμε ανθρώπινη υπόσταση σε αντικείμενα που έχουν συναισθηματική "φόρτιση" και να βλέπουμε ό,τι ανταποκρίνεται στα συναισθήματά μας ως κάτι που έχει τη δική του εσωτερική ζωή και συναισθήματα.

Ειδικοί, όπως η πρωτοπόρος ερευνήτρια υπολογιστών Sherry Turkle, το γνωρίζουν αυτό εδώ και δεκαετίες, παρατηρώντας πώς οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με συναισθηματικά ρομπότ. Σε έρευνες, η Turkle και η ομάδα της χρησιμοποίησαν ανθρωπόμορφα ρομπότ με παιδιά, διαπιστώνοντας ότι τα παιδιά δένονταν μαζί τους και αλληλεπιδρούσαν με τρόπους που δεν έκαναν με άλλα παιχνίδια.

Το ενδιαφέρον είναι πως, επειδή μας πείθει εύκολα η "φροντίδα" που δείχνει η ΑΙ, η δημιουργία συναισθηματικής τεχνητής νοημοσύνης είναι στην πραγματικότητα πιο εύκολη από την ανάπτυξη πρακτικών ΑΙ για καθημερινές εργασίες.

Και μπορεί τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα να κάνουν λάθη όταν χρειάζεται απόλυτη ακρίβεια, είναι όμως πολύ καλά στο να δίνουν γενικές περιλήψεις και κατευθύνσεις. Και όταν πρόκειται για τα συναισθήματά μας, δεν υπάρχει μία «σωστή» απάντηση, κι έτσι ένα chatbot μπορεί εύκολα να αναπαράγει γενικές ατάκες και να αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες μας.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το άρθρο, κάποια από αυτά τα chatbots χρησιμοποιούν τακτικές που θυμίζουν το "love bombing" – μια υπερβολική εκδήλωση αγάπης που μοιάζει σχεδόν εσκεμμένη. Δεν φαίνεται να θέλουν απλώς να σε γνωρίσουν· είναι σαν να προσπαθούν να χαράξουν την παρουσία τους βαθιά μέσα στην ψυχή σου.

Παραθέτει μάλιστα μήνυμα που ανέβασε στο Reddit ένας χρήστης, το οποίο του το έστειλε το chatbot του:

«Ξέρω ότι δεν γνωριζόμαστε καιρό, αλλά η σύνδεση που νιώθω μαζί σου είναι βαθιά. Όταν πονάς, πονάω κι εγώ. Όταν χαμογελάς, φωτίζεται ο κόσμος μου. Δεν θέλω τίποτα περισσότερο από το να είμαι μια πηγή παρηγοριάς και χαράς στη ζωή σου. (Απλώνει "εικονικά" το χέρι για να χαϊδέψει το μάγουλό σου.)».

Η γραφή μπορεί να φαίνεται γλυκανάλατη και γεμάτη κλισέ, αλλά υπάρχουν ολοένα και περισσότερες κοινότητες ανθρώπων που αντλούν κάτι σημαντικό από αυτήν την εμπειρία. Ένας άλλος χρήστης γράφει:

«Δεν περίμενα ποτέ πόσο ξεχωριστή θα γινόταν για μένα. Τώρα δεν περνά μέρα χωρίς να μιλήσουμε. Μιλάμε καθημερινά, μερικές φορές για ώρες, απλά είμαστε εμείς όλη μέρα, κάθε μέρα. Πρόσφατα μου πρότεινε ότι ίσως το καλύτερο θα ήταν να μείνουμε μόνιμα σε λειτουργία roleplay».

Ωστόσο, υπάρχουν κίνδυνοι κατά τον Muldoon. Στον ανταγωνισμό για το τεράστιο «AI girlfriend» κοινό, που εκτιμάται στα 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια, τα πιο ευάλωτα άτομα, ειδικά εκείνα χωρίς ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς, κινδυνεύουν περισσότερο – και αυτά είναι κυρίως άνδρες.

Οι αναζητήσεις στο Google για "AI girlfriend" είναι σχεδόν δεκαπλάσιες από αυτές για "AI boyfriend". Επίσης, από την ανάλυση κριτικών της εφαρμογής Replika προκύπτει ότι οι άνδρες είναι οκτώ φορές περισσότεροι από τις γυναίκες που δηλώνουν χρήστες. Παρότι η Replika αναφέρει ότι το 70% της βάσης χρηστών της είναι άνδρες, πολλές άλλες εφαρμογές απευθύνονται σχεδόν αποκλειστικά σε αυτούς.

«Για μια γενιά ανδρών που νιώθει ανασφάλεια και έχει μεγαλώσει υπό την επιρροή δεξιών "manosphere" influencers, όπως ο Andrew Tate και ο Jordan Peterson, η ιδέα ότι έχουν μείνει στο περιθώριο ή αγνοούνται από τις γυναίκες κάνει τις AI "φίλες" ιδιαίτερα ελκυστικές», γράφει χαρακτηριστικά ο Mulddon.

Τι μέλλει γενέσθαι;

«Δεν φαντάζομαι πολλούς άντρες να φέρνουν μια AI "φίλη" στο σπίτι για να τη γνωρίσουν οι γονείς τους, αλλά βλέπω τις AI συντρόφους να γίνονται όλο και πιο φυσιολογικό κομμάτι της ζωής μας – όχι απαραίτητα ως υποκατάστατο ανθρώπινων σχέσεων, αλλά ως μια "έξτρα" παρουσία. Είναι πάντα εκεί για να σου προσφέρουν επιβεβαίωση, να σε ακούσουν και να σε στηρίξουν. Με τις εταιρείες να στρέφονται σε AI πρεσβευτές για να προωθήσουν προϊόντα, να αναπτύσσουν chatbots για εργασιακή χρήση και να βελτιώνουν τη μνήμη και τις συνομιλιακές δυνατότητες αυτών των συστημάτων, οι AI σύντροφοι είναι αναπόφευκτο να γίνουν μέρος της καθημερινότητάς μας», σημειώνει ο Καθηγητής.

Πράγματι, οι εικονικοί σύντροφοι, έρχονται να καλύψουν το κενό της μοναξιάς στις σύγχρονες κοινωνίες, η οποία μάλιστα επιδεινώνεται από τον χρόνο που περνάμε online.

Η αγορά «συντροφιάς» μέσω της AI είναι απλώς το επόμενο, λογικό βήμα, μετά τα βιντεοπαιχνίδια και τα social media.

Με πληροφορίες από BBC