Η βιντεοκασέτα είναι ένας ζωντανός οργανισμός που πρέπει να διασωθεί

Μαζώξεις με φίλους στο σπίτι, με την γιαγιά και τον παππού να λένε τις ιστορίες τους στην αρκετές φορές κουνημένη κάμερα. Γενέθλια και παιδικά πάρτι, σπάνιες εκπομπές, αθλητικές μεταδόσεις, σειρές, πολιτικά επίκαιρα.

Η θρυλική εποχή της βιντεοκασέτας υπάρχει σήμερα αμυδρά στις αναμνήσεις των σημερινών 30 + ενηλίκων, τη στιγμή που οι νεότερες γενιές πιθανώς να μην αναγνωρίζουν καν την όψη της.

Όμως αυτό το πλαστικό αντικείμενο, το τόσο συναισθηματικά δεμένο με τις αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων μπορεί να ακουμπήσει την αθανασία, μέσα από την ψηφιοποίησή του, η οποία για λίγους και εκλεκτούς μερακλήδες αποτελεί ένα ιδιαίτερο χόμπι.

Ο Σπύρος Ρομποτής είναι ένας εξ αυτών. Στο υπόγειο δωμάτιο που διατηρεί με ευλάβεια εδώ και χρόνια, βρίσκονται προσεκτικά τακτοποιημένες κάθε λογής βιντοκασέτες από ό,τι φορμάτ μπορεί να βάλει ο νους σου, ενώ διατηρεί και σχετικό κανάλι στο Youtube με σπάνιο υλικό. Ο χώρος του είναι ένα πραγματικό θησαυροφυλάκιο αναμνήσεων, αλλά και μηχανημάτων μετατροπής και αναπαραγωγής κασετών. 

«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, είχαμε στο σπίτι βίντεο. Και από πολύ μικρή ηλικία το χρησιμοποιούσα. Όταν έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα dvd recorder, ενθουσιάστηκα τόσο επειδή θα έμπαινα στη διαδικασία να περάσω τις καταγεγραμμένες οικογενειακές αναμνήσεις του βίντεο στη "νέα εποχή". Με τον καιρό, τα βίντεο έγιναν υπερβολικά πολλά, τα ρεκόρντερ επίσης, ψηφιοποίησα εκατοντάδες υλικού για φίλους και γνωστούς και τα δικά μου τελικά μετά από είκοσι χρόνια παρέμειναν στις βιντεοκασέτες, χωρίς να τις έχω περάσει ακόμα», μου λέει όταν τον ρωτάω πώς ξεκίνησε να ασχολείται με το αναλογικό μέσο, σε μια εποχή που όλα τριγύρω μας είναι ψηφιακά.

«Επί της ουσίας το χόμπι είναι να βλέπεις "τα μηχανάκια να γυρίζουν" και επί τη ευκαιρία διασώζεις πολύτιμες αναμνήσεις που στην τελική για σένα δε λένε τίποτα, αλλά για αυτόν που σου εμπιστεύεται αυτό το υλικό, μπορεί να είναι η ζωή του όλη», λέει χαρακτηριστικά.

Ο ίδιος δεν θεωρεί εαυτόν συλλέκτη, παρά το γεγονός ότι στα ράφια του βρίσκει κανείς τεράστιο οπτικοακουστικό υλικό. «Η συλλογή περιλαμβάνει ό,τι αρέσει σε μένα. Από κινούμενα σχέδια, παλιές σειρές, σόου, εκπομπές, διαφημιστικά, πολιτικά επίκαιρα και ποδοσφαιρικούς αγώνες, κυρίως από την κρατική τηλεόραση της δεκαετίας του '80. Το υλικό που είμαι συναισθηματικά δεμένος είναι όλο αυτό που διασώζεται από μία βιντεοκάμερα. Από τότε που ήμουν στο δημοτικό σχολείο μέχρι και σήμερα, επειδή εξακολουθώ να αποθηκεύω όλες τις σημαντικές/οικογενειακές και άλλες στιγμές σε ταινία».

Διασώζοντας αναμνήσεις

Οι επιλογές που έχει σήμερα κάποιος που θέλει να ψηφιοποιήσει τις βιντεοκασέτες του είναι αρκετές, και αφορούν κυρίως σε επαγγελματίες - φωτογραφεία που ασχολούνται με αυτό.

Βέβαια οι περισσότεροι, όπως λέει, διαθέτουν μόνο τα συνηθισμένα φορμάτ όπως VHS, Hi8, MiniDV. Όμως υπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι στα 80s επέλεξαν άλλα φορμάτ που κυκλοφορούσαν εκείνη την εποχή και τώρα έχουν μεγάλη δυσκολία στο να διασώσουν το υλικό τους, λόγω έλλειψης μηχανημάτων, όπως τα  Betamax και τα Video 2000.

Όσον αφορά τον χρόνο που χρειάζεται, η μετατροπή μιας οποιασδήποτε κασέτας γίνεται real time, επομένως θα χρειαστεί τουλάχιστον ο χρόνος που διαρκεί η βιντεοκασέτα. Μετά ενδέχεται να μπει στο παιχνίδι και ο υπολογιστής, άρα ο χρόνος αυτός να παραταθεί. Όλα αυτά φυσικά αν δεν υπολογίσουμε τυχόν αστοχίες που μπορούν να συμβούν, όπως το κόψιμο μιας παλιάς ταλαιπωρημένης κασέτας ή το λέρωμα κεφαλών του βίντεο.

Η ψηφιοποίηση μιας κασέτας δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Τι γίνεται με περιπτώσεις όπου το αρχικό υλικό είναι φθαρμένο ή «δύσκολο» στη μετατροπή;

«Περιπτώσεις που δεν μπορούν να σωθούν πάντα υπάρχουν. Εξαρτάται από το πόσο θέλει να ασχοληθεί αυτός που ψηφιοποιεί. Κάποιοι δε θα ασχοληθούν με μια ταινία κομμένη, με μία άλλη που δεν παίζει τόσο καλά ή με μία που λόγω υγρασίας κόβεται και θέλει συνέχεια κόλλημα. Η κάθε κασέτα - όπως και τα μηχανήματα, είναι ζωντανοί οργανισμοί. Κινούνται και φθείρονται. Για παράδειγμα, μία κασέτα μπορεί σε ένα μηχάνημα να μην παίξει τόσο καλά και σε ένα άλλο να παίξει τέλεια. Οπότε πρέπει να εξαντλούμε όλες τις δυνατότητες που έχουμε, προκειμένου να γίνει σωστά η αναπαραγωγή της κασέτας», σχολιάζει.

Ο ίδιος έχει έρθει… αντιμέτωπος με τέτοιες κασέτες, όμως όπως λέει για το κατά πόσο το τελικό αποτέλεσμα θα είναι το επιθυμητό, παίζει πάντα ρόλο πόσο καλά είναι συντηρημένα ή καλής ποιότητας είναι τα μηχανήματα του καθενός.

Στην εμπειρία του ανά τα χρόνια υπήρξαν περιπτώσεις κασετών που δεν «βγήκαν», όμως «ευτυχώς αυτές οι περιπτώσεις είναι μετρημένες στα δάχτυλα  των δύο χεριών. Πρόκειται για κασέτες οι οποίες ήταν αποθηκευμένες σε τέτοιες συνθήκες που με το πέρασμα των χρόνων καταστράφηκαν εντελώς, κάτι που είναι αρκετά δύσκολο να συμβεί υπό την έννοια ότι τυχαίνουν βιντεοκασέτες ακόμα και με μούχλα οι οποίες όμως παίζουν μια χαρά».

Τα πιο «ζόρικα» φορμάτ

Από τα πιο δύσκολα οικιακά format, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι το Video2000. Πρόκειται για το σύστημα που παρουσίασαν οι Philips/Grundig το 1980, το οποίο έπαιζε μια κασέτα παρόμοια σε μέγεθος με αυτή του VHS, αλλά με την ικανότητα αναπαραγωγής και από τις δύο πλευρές.

Το σύστημα αυτό πουλήθηκε και στην Ελλάδα και κάποιοι ίσως έχουν ακόμα οικογενειακά ή και άλλα βίντεο σε αυτό το σύστημα. Όπως αναφέρει, επρόκειτο για ένα πολύ προχωρημένης τεχνολογίας σύστημα συγκριτικά με τα άλλα δύο που κυκλοφορούσαν εκείνη την εποχή (Beta/VHS), αλλά δυστυχώς με πολλές ηλεκτρονικές βλάβες με αποτέλεσμα να διασώζονται ελάχιστες συσκευές σήμερα και η ψηφιοποίηση τους καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη.

«Επίσης δύσκολο έως απίθανο είναι να βρεθεί σε φωτογραφείο επαγγελματικό φορμάτ, όπως τα Betacam και τα παλαιότερα Umatic. Εκεί ο κάτοχος του υλικού θα πρέπει να απευθυνθεί σε εξειδικευμένο επαγγελματία ή σε κάποιον ιδιώτη που ίσως διαθέτει κάτι τέτοιο. Δε θα αναφέρω καθόλου τα πρώτα οικιακά συστήματα βίντεο όπως τα VCR και τα VCR LP που παρουσιάστηκαν στις αρχές τις δεκαετίας του 70. Εκεί είναι σχεδόν απίθανο να βρεθεί υλικό από τότε στη χώρα μας, καθώς η αγορά μιας τέτοιας συσκευής ήταν στη κυριολεξία αδύνατη για τον μέσο καταναλωτή», επισημαίνει.

Ο ίδιος πάντως, διαθέτει κάποιες συσκευές και κασέτες από εκείνα τα συστήματα και περιμένει να βρει τον κατάλληλο τεχνικό που θα καταφέρει να τα… αναστήσει.

Τα σπάνια «διαμάντια»

Καθώς χαζεύω τους άπειρους τίτλους στα ράφια, αναρωτιέμαι αν έχει πέσει στα χέρια του κάτι πραγματικά σπάνιο ή ασυνήθιστο. Κάτι που να τον άφησε άναυδο όσον αφορά την αξία του.

Όπως μου λέει, υπήρξαν πολλές τέτοιες περιπτώσεις σπάνιων «διαμαντιών», και βρίσκονται συνήθως σε πολύ παλιές κασέτες, αυτές που γράφτηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 80 ή σε επαγγελματικές που εκεί μπορεί να βρεθεί υλικό αμοντάριστο ή κάτι που ίσως δεν έχει παιχτεί και ποτέ στην τηλεόραση.

Πριν από αρκετά χρόνια μάλιστα, βρέθηκε στην κατοχή του σε επαγγελματικό φορμάτ κασέτα η οποία περιείχε αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας, το οποίο γυρίστηκε και προβλήθηκε τρεις μέρες μετά το θάνατό της, στις 19 Σεπτεμβρίου του 1977.

«Όταν μου ζητήθηκε το υλικό από κάποιο οργανισμό για να χρησιμοποιηθεί σε κάποια έκθεση-αφιέρωμα στην Κάλλας τον περασμένο Σεπτέμβριο, διαπιστώθηκε ότι η εκπομπή αυτή δεν υπήρχε ούτε στο αρχείο της ΕΡΤ», θυμάται.

«Τώρα ευτυχώς υπάρχει, δώρισα την πρωτότυπη κασέτα και ο οργανισμός παρέλαβε το υλικό επαγγελματικά ψηφιοποιημένο από την ίδια την ΕΡΤ. Για αυτούς που ίσως υποψιαστούν διάφορα, έχω να πω ότι η συγκεκριμένη κασέτα δεν ήταν σίγουρα της ΕΡΤ, αλλά από το στούντιο που επιμελήθηκε την παραγωγή τότε. Αυτό διαπιστώθηκε από την μάρκα της συγκεκριμένης κασέτας, τέτοια που στην ΕΡΤ δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Βρέθηκε μετά από εκκαθάριση αποθήκης σε ένα από τα γνωστά παζάρια και μετά από πολλές διαδρομές, τώρα πλέον είναι στο μέρος όπου ανήκει», προσθέτει.

Ρετρό νοσταλγία σε ψηφιακές εποχές

Αναρωτιέμαι καθώς συζητάμε χαζεύοντας μια εκδήλωση του Πολεμικού Ναυτικού που ψηφιοποιεί εκείνη την ώρα, γιατί ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια επιστροφή στην ρετρό εποχή με νοσταλγία. Είχε κάτι άραγε εκείνη η περίοδος που λείπει από το σήμερα;

«Όλες οι περίοδοι και όλες οι εποχές έχουν τα καλά τους και τα κακά τους», μου λέει.

«Και για τη σημερινή εποχή μετά από είκοσι χρόνια θα αναπολούν κάποιοι τα ωραία της. Τα τελευταία χρόνια έχει ανθίσει υπερβολικά η "ρετρολατρεία". Πιστεύω πως αυτό συμβαίνει επειδή τη σημερινή εποχή, πολλοί βιώνουμε έντονα τη φτώχεια και την ανέχεια και μέσω των παλιών αντικειμένων ή παλιών τραγουδιών και τηλεοπτικών εκπομπών προσπαθούμε να συνδεθούμε κάπως με εκείνη την εποχή. Να "αποσυνδεθούμε" συναισθηματικά από το σήμερα. Εμένα προσωπικά πάντα μου άρεσε το παλιό. Πριν από 25 χρόνια η αντίδραση ήταν "πού τη βρήκες αυτή τη παλιατζούρα;" ενώ τώρα για το ίδιο αντικείμενο ακούς "Ουάου, βίντατζ"».