Τι σημαίνει πληθωρισμός, ομόλογα και άλλες άγνωστες λέξεις
Έχεις άγνωστες λέξεις κάθε φορά που παρακολουθείς οικονομικές ειδήσεις; Είμαστε εδώ για να ξεδιαλύνουμε το τοπίο.
Τι είναι τελοσπάντων ο πληθωρισμός; Τι εκφράζει το ΑΕΠ της χώρας; Πότε έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα;
Αν κάθε φορά που ανοίγεις τηλεόραση έχεις πολλές άγνωστες λέξεις, τότε κράτα σημειώσεις από το παρακάτω σύντομο οικονομικό λεξιλόγιο.
Πληθωρισμός
Πληθωρισμός είναι η μείωση της αγοραστικής δύναμης με την πάροδο του χρόνου, η οποία οδηγεί σε αύξηση του κόστους ζωής.
Με απλά λόγια, όταν υπάρχει πληθωρισμός, αυξάνεται η τιμή που πληρώνουμε για αγαθά και υπηρεσίες. Φαντάσου ένα καλάθι με συγκεκριμένα προϊόντα που αγοράζετε συνήθως - γάλα, ψωμί, σοκολάτα, coca-cola κ.λπ. Aν πριν από έναν χρόνο πλήρωνες για το καλάθι αυτό λιγότερα από ό,τι πληρώνεις σήμερα, τότε υπάρχει πληθωρισμός.
ΑΕΠ
Η οικονομική απόδοση μιας χώρας υπολογίζεται κατά κανόνα με βάση το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ). Είναι αυτό που θα λέγαμε «πόσα βγάζει» μια χώρα. Το ΑΕΠ αναφέρεται στη συνολική νομισματική αξία όλων των αγαθών και υπηρεσιών που έχουν παραχθεί εντός των συνόρων μιας χώρας σε ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα.
Οι περισσότερες κυβερνήσεις δημοσιεύουν τις εκτιμήσεις του για το ΑΕΠ σε τριμηνιαία βάση και ετήσια βάση.
Πρωτογενές πλεόνασμα
Πρωτογενές πλεόνασμα προκύπτει όταν τα τρέχοντα έσοδα του κράτους (π.χ. έσοδα από φόρους) υπερβαίνουν τις τρέχουσες δαπάνες (π.χ. μισθοί, συντάξεις), χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πληρωμές για την εξυπηρέτηση του χρέους.
Ομόλογα
Πρόκειται μακροπρόθεσμα χρεόγραφα που εκδίδονται είτε από κράτη και δημόσιες υπηρεσίες είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς και χρησιμοποιούνται για το δανεισμό κεφαλαίων από τους επενδυτές.
Για παράδειγμα, αν μια κυβέρνηση θέλει να αντλήσει πόρους για να χρηματοδοτήσει τις δαπάνες της μπορεί να δανειστεί από τις αγορές 10 δισ. ευρώ με την έκδοση ενός 5ετούς ομολόγου με επιτόκιο 4%. Η κυβέρνηση αναλαμβάνει τη νομική δέσμευση να καταβάλει ανά τακτά διαστήματα ένα συγκεκριμένο ποσό για όλη τη διάρκεια ζωής του τίτλου (5 έτη). Κατά το πέρας της 5ετίας η κυβέρνηση θα έχει καταβάλει συνολικά στους ομολογιούχους 10 δισ. ευρώ συν 4% τόκο. Τα περισσότερα ομόλογα μπορούν να πουληθούν από τους κατόχους τους στη δευτερογενή αγορά πριν τη λήξη τους.
Επενδυτική βαθμίδα
Οι οίκοι αξιολόγησης υπολογίζουν το ρίσκο που ενέχει για τους επενδυτές το ομόλογο μιας εταιρείας, ενός οργανισμού ή ενός κράτους με βάση μια κλίμακα βαθμών που ξεκινάει από το «AAA» για το χαμηλότερο δυνατό ρίσκο και φτάνει ως το «C» για το μεγαλύτερο. Στην «επενδυτική βαθμίδα» περιλαμβάνονται όλα οι εταιρείες, οργανισμοί και κράτη που η πιστοληπτική τους ικανότητα έχει βαθμολογηθεί με BBB-/Baa3 και πάνω και θεωρείται ότι έχουν σχετικά μικρό κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεων. Όσοι βρίσκονται εκτός επενδυτικής βαθμίδας έχουν βαθμολογηθεί με ΒΒ+/Ba1 και κάτω, και θεωρείται ότι συνεπάγονται σαφώς υψηλότερο κίνδυνο.
Μετοχικό κεφάλαιο
Είναι το σύνολο των κεφαλαίων που εισφέρουν οι μέτοχοι μιας εταιρείας κατά την ίδρυση της ή και αργότερα με τη λεγόμενη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Μια εταιρεία μπορεί να προχωρήσει σε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου με καταβολή εισφορών ή με κεφαλαιοποίηση κερδών, να μην μοιράσει δηλαδή τα κέρδη στους μετόχους της αλλά να τα «ρίξει» στο κεφάλαιο της εταιρίας.
Ειδικοί φόροι κατανάλωσης
Οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης συνήθως επιβάλλονται σε πολυτελή ή μη βασικά αγαθά στο στάδιο της παραγωγής και της διανομής. Αντίθετα, ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) επιβάλλεται σε όλα σχεδόν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες στο στάδιο της πώλησης. Αυτός ο τύπος φόρου χρεώνεται ανά μονάδα προϊόντος βάσει χαρακτηριστικών αναφοράς που αφορούν αξίες, βάρος, ισχύ ή ποσότητα.
Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης στα καύσιμα στην Ελλάδα, για παράδειγμα, υπολογίζεται με βάση τα λίτρα και όχι ως ποσοστό επί της τιμής πώλησης: 70 λεπτά ανά λίτρο.
Επιτόκια
Tόκος είναι το κόστος με το οποίο δανειζόμαστε χρήματα, αλλά και τα χρήματα που κερδίζουμε από τις αποταμιεύσεις μας στην τράπεζα.
Με άλλα λόγια, όταν λαμβάνουμε δάνειο από μια τράπεζα, τόκος είναι αυτό που πληρώνουμε για το δάνειό μας. Στον αντίποδα, τόκος είναι και η απόδοση που μας δίνει η τράπεζα για τα χρήματα που έχουμε στον λογαριασμό ταμιευτηρίου μας.
Τα επιτόκια λοιπόν, εκφράζουν αυτό το κόστος ή αυτήν την απόδοση, ως ποσοστό των χρημάτων που έχει δανειστεί ή καταθέσει κάποιος.
ΕΝΦΙΑ
O Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α) είναι φόρος που επιβάλει το κράτος στην ακίνητη περιουσία. Επιβαρύνει όλους τους ιδιοκτήτες για κάθε ακίνητο που έχουν στην κατοχή τους (κατοικίες, οικόπεδα και αγροτεμάχια). Το ύψος του ποσού που καταβάλλουν σε ετήσια βάση οι ιδιοκτήτες προκύπτει από διάφορους παράγοντες όπως τα τετραγωνικά, η παλαιότητα και η τιμή ζώνης.
