Τι δείχνουν τα ελληνικά επώνυμα για την καταγωγή μας;
Αν αναρωτιέσαι από πού ξεκινά η ιστορία της οικογένειάς σου, η κατάληξη του επιθέτου σου είναι ένα καλό σημείο για να ξεκινήσεις να ψάχνεις.
Στο βιβλίο του «Τα οικογενειακά μας ονόματα», ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης σημειώνει πως ο σχηματισμός των επωνύμων παρουσιάζει μεγάλο πλούτο σε μορφολογικά στοιχεία, κάτι το οποίο επιτείνεται και από την ίδια την γεωγραφία της Ελλάδας.
Όπως μας έλεγε πριν από μερικά χρόνια η φιλόλογος Φούλα Πισπιρίγκου, «τα περισσότερα ελληνικά επώνυμα προέρχονται συνήθως είτε από τοπωνύμια, όπως Μανιάτης από την Μάνη, Μωραΐτης από τον Μοριά, είτε από διάφορα παρατσούκλια τα οποία ενέπνεαν στους ανθρώπους. Από εκεί και πέρα υπάρχουν και μερικές καταλήξεις οι οποίες υποδηλώνουν καταγωγή, όπως για παράδειγμα τα σε ‘ίδης’ και ‘άδης’ που είναι καταλήξεις των Ποντίων, τα σε ‘ογλου’ που είναι Μικρασιατικά και σημαίνουν ο γιος του τάδε, το ‘πουλος’ που απαντάται στην Πελοπόννησο, το ‘άκος’ στη Μάνη και το ‘άκης’ που είναι κρητικό».
Από πού βαστά το επίθετό μου: Ένα… επωνυμικό GPS
-ίδης: Πόντος (Κοντογιαννίδης, Πετρίδης)
-άδης: Πόντος (Γεωργιάδης, Φωτιάδης)
-ούδης ή - ουδάς: Μακεδονία – Θράκη (Λαμπρινούδης, Νικολούδης, Σπανούδης, Φραγκούδης, Ψαρούδας, Μαρούδας)
-όγλου: Μικρά Ασία (Πεσμαζόγλου, Κουρατζόγλου, Ασλάνογλου)
-άκης: Κρήτη (Παπαδάκης, Σαββάκης)
-άκος: Μάνη (Παντελάκος, Δημητράκος, Μαυροειδάκος)
-πουλος: Κυρίως στην Πελοπόννησο (Νικολακόπουλος, Αβραμόπουλος, Ανδρικόπουλος)
-άτος: Κεφαλονιά (Δημητράτος, Κωνσταντάτος, Γερολυμάτος)
-έλης: Μυτιλήνη, Αϊβαλί, Λήμνο, Ίμβρο (Παπαδέλης, Χαμαλέλλης, Ξαφέλλης, Κοντέλλης)
-ούσης: Χίος (Χαλκούσης, Παϊδούσης)
Υπάρχει και εφαρμογή, το ήξερες;
Αν η κατάληξη του επιθέτου σου δεν μαρτυρά καταγωγή, μπορείς να κάνεις κλικ εδώ να πληκτρολογήσεις το επίθετό σου, και να βρεις στον χάρτη της Ελλάδας τις περιοχές στις οποίες εμφανίζεται με την μεγαλύτερη συχνότητα. Τα αποτελέσματα μπορεί να σε εκπλήξουν.
Τι σημαίνουν τα ελληνικά επίθετα;
Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με το βιβλίο του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τα περισσότερα επίθετα στην Ελλάδα ανήκουν σε μια από τις εξής κατηγορίες: Πατρωνυμικά, μητρωνυμικά, εθνικά, επαγγελματικά και παρατσούκλια. Η πρώτη είναι η πολυπληθέστερη κατηγορία, πράγμα λογικό αν σκεφτείς ότι μόνο από το όνομα Γιάννης, βγαίνουν περίπου 1431 (!) διαφορετικά πατρωνυμικά, σαν τα Γιαννάκης, Γιαννάκος, Γιαννόπουλος, Γιαννούλης, Γιαννάτος, Βλαχογιάννης, Γερογιάννης, και πάει λέγοντας.
Τα εθνικά είναι τα επώνυμα που φανερώνουν τον τόπο που γεννήθηκε, δούλεψε ή έζησε ο μακρινότερος πρόγονος –ή πιο συχνά τον τόπο από τον οποίον ήρθε. Τα λέμε εθνικά, αν και στην πραγματικότητα είναι τοπικά: Πολυκανδριώτης από τη Φολέγανδρο, Αϊβαλιώτης από το Αϊβαλί, Αιγινήτης από την Αίγινα, Ψαριανός από τα Ψαρά και πάει λέγοντας.
Πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ετυμολογία όλων των ελληνικών επωνύμων έχει αυτό εδώ το blog.
