Πρωτεΐνικές δίαιτες: Τα υπέρ και τα κατά της νέας μόδας

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Τις βλέπουμε στο διαδίκτυο, τις διαβάζουμε κατά καιρούς σε περιοδικά, ακούμε για αυτές και τα εντυπωσιακά αποτελέσματά τους στην τηλεόραση. Οι πρωτεϊνικές δίαιτες είναι η νέα και πολλά υποσχόμενη μόδα στον τομέα της απώλειας βάρους και βασίζονται ως επί το πλείστον στην κατανάλωση πρωτεϊνικών τροφών (άπαχο κρέας, γαλακτοκομικά, ψάρι). Ανάλογα με τη χρονική περίοδο και τη γεωγραφία, το όνομα τους μπορεί να αλλάζει: δίαιτα Άτκινς και δίαιτα της Ζώνης πριν από μερικές δεκαετίες στην Αμερική, δίαιτα Ντουκάν σήμερα στην Ευρώπη. Οι απόψεις όμως διίστανται, όχι τόσο για την αποτελεσματικότητά τους, όσο για τις αρνητικές επιπτώσεις τους στην υγεία. Τι ισχύει εν τέλει;

Οι «παρεξηγήσεις» και τα οφέλη των πρωτεϊνικών διαιτών

«Πολλά γράφονται στο διαδίκτυο για τις δίαιτες που έχουν αυξημένη πρωτεΐνη και τις περισσότερες φορές δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με την πραγματικότητα. Οπότε ας ξεκαθαρίσουμε τα βασικά: Η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για την υγεία στο σώμα μας – δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτήν», λέει ο κ. Ανδρέας Ζουρδός, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος. «Είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό ορμονών, για την υγεία των οστών μας, για το ανοσοποιητικό και το μυϊκό μας σύστημα. Η καρδιά μας και αυτή έχει «μέσα» της πολλή πρωτεΐνη», προσθέτει.

Από διατροφικής καθαρά πλευράς, η πρωτεΐνική δίαιτα μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της όρεξης αλλά και στον περιορισμό της απώλειας ή την αύξηση της μυϊκής μάζας. Το τελευταίο μάλιστα, είναι πολύ σημαντικό αφού αυξάνει τον μεταβολισμό. Πολλοί είναι εκείνοι όμως που «εναντιώνονται» σε τέτοιες δίαιτες, κυρίως λόγω της ύπαρξης μεγάλης ποσότητας κρέατος σε αυτές.

«Όσον αφορά το κρέας, μία κλασσική παραπληρόφορηση είναι πως περιέχει «τοξίνες». Αυτό δεν στέκει επιστημονικά», αναφέρει ο κ. Ζουρδός. «Τοξίνες , δηλαδή εν δυνάμει δηλητήρια, περιέχουν και οι χορτοφαγικές διατροφές, και πολλές φορές σε μεγαλύτερο βαθμό. Παρ’ όλα αυτά, επειδή παίρνουμε αυτές τις εν δυνάμει βλαβερές ενώσεις σε αμελητέα δόση δεν πρέπει να φοβόμαστε», λέει και προσθέτει: «Οι πρωτεϊνικές διατροφές, όταν είναι κατάλληλα ρυθμισμένες, μπορούν να έχουν θετική επίπτωση στην χοληστερίνη, στην απώλεια του κοιλιακού λίπους  και γενικότερα στην βελτίωση της υγείας»

Με αυτά κατά νου είναι καλή ιδέα μία διατροφή ή δίαιτα να περιέχει αρκετή πρωτεΐνη. Το πώς ορίζεται το «αρκετή» εξαρτάται από το πλαίσιο που αναφερόμαστε. Η ηλικία, το είδος και διάρκεια της τυχόν άσκησης, ο τρόπος ζωής και τέλος, η σωματική σύσταση καθορίζουν το ποσό που είναι το βέλτιστο για τον καθένα.

Οι κίνδυνοι και τα «μείον»

Ως γνωστόν, καμία δίαιτα δεν απευθύνεται σε όλες τις πληθυσμιακές ομάδες και επομένως θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί. «Προσοχή πρέπει να υπάρχει ώστε το κρέας να μην είναι επεξεργασμένο ή καμένο», λέει ο κ. Ζουρδός. «Επίσης, οι διατροφές που είναι πολύ υψηλές σε πρωτεΐνη πρέπει να αποφεύγονται από νεφροπαθείς, αλλά σε υγιείς ανθρώπους έχει διαπιστωθεί πως δεν προκαλούν προβλήματα», συμπληρώνει.
Υπάρχουν μειονεκτήματα στις πρωτεϊνικές δίαιτες. Φυσικά, όπως και με τις περισσότερες δίαιτες άλλωστε. «Το βασικό μειονέκτημα με τις πρωτεϊνικές δίαιτες δεν είναι στη σύσταση, δηλαδή ότι είναι πρωτεϊνικές αλλά στο ότι είναι δίαιτες – δηλαδή ο κόσμος τις βλέπει σαν κάτι που θα διαρκέσει μερικές εβδομάδες», αναφέρει σχετικά ο κ. Ζουρδός. «Επίσης, πολλές δίαιτες που περιέχουν πρωτεΐνη όπως η Ντούκαν ή οι μονοφαγικές, έχουν πολλές απαγορεύσεις χωρίς λόγο. Αυτό είναι μία συνταγή για αποτυχία», λέει.

Τα «μείον» πάντως των πρωτεϊνικών διαιτών δεν εντοπίζονται μόνο στις δίαιτες αυτές καθ’ εαυτές, αλλά και στις… δημόσιες σχέσεις τους. «Σε επίπεδο marketing, οι πρωτεϊνικές διατροφές έχουν πολύ κακές δημόσιες σχέσεις», λέει ο κ. Ζουρδός. «Είναι χαρακτηριστικό πως όλες οι μεγάλες θρησκείες έχουν κάποια μορφή απαγόρευσης κρέατος. Και μεταξύ των φύλων υπάρχουν διαφορές: στη σύγχρονη κουλτούρα είναι πια στερεότυπο μία κοπέλα να παραγγείλει μία σαλάτα στο πρώτο ραντεβού με έναν άνδρα. Το κρέας θεωρείται κάτι ανδρικό», προσθέτει

Θα χάσω κιλά;

Οι απόψεις για το αν είναι ή δεν είναι μια δίαιτα υψηλή σε πρωτεΐνη υγιής επιλογή για τα άτομα που προσπαθούν να χάσουν βάρος διίστανται. Αρκετοί ειδικοί υποστηρίζουν πως οι πρωτεϊνικές δίαιτες δεν βοηθούν στη διαδικασία απώλειας βάρους, αφού είναι χαμηλές σε υδατάνθρακες, αλλά πλούσιες σε τροφές που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά ή θερμίδες. Άλλοι, θεωρούν πως μια δίαιτα θα πρέπει να περιέχει τα κατάλληλα πρωτεϊνικά τρόφιμα για να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στην απώλεια βάρους. Τι ισχύει εν τέλει;

«Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, αλλά και από την εμπειρία μου στην πράξη, οι πρωτεϊνικές διατροφές βοηθούν στην απώλεια λίπους αφού χορταίνουν περισσότερο σε σχέση με τις διατροφές που είναι υψηλές σε υδατάνθρακα ή λίπος», λέει σχετικά ο κ. Ζουρδός. «Πολλοί λένε πως ‘αρκεί να το ράψεις’ για να χάσεις κιλά. Αν και υπάρχει μία αλήθεια σε αυτό, οι θερμίδες και η σύσταση της διατροφής παίζουν μεγάλο ρόλο στον κορεσμό που προκαλείται στον άνθρωπο. Πολλές διατροφές επειδή περιέχουν ελάχιστη πρωτεΐνη κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν το αίσθημα της πείνας, και φυσικά αυτό τους κάνει να παρατούν την προσπάθεια και μετά από λίγες εβδομάδες να έχουν πάρει με το παραπάνω τα κιλά που έχασαν», προσθέτει.

«Μία διατροφή που είναι υψηλή σε πρωτεΐνη μπορεί να βοηθήσει σε αυτό. Με αυτά κατά νου, οι υδατάνθρακες και το λίπος δεν παχαίνουν όταν υπάρχουν σε λογικές ποσότητες και μία διατροφή μπορεί να είναι και γευστική και αποδοτική στην απώλεια λίπους», καταλήγει.