Προϊόντα αδυνατίσματος: Η αλήθεια πίσω από τη βιτρίνα

 του Νικόλα Γεωργιακώδη

Κρέμες που εξαφανίζουν ως δια μαγείας το λίπος, βερμούδες που σας μετατρέπουν σε Next Top Model, θαυματουργοί λιποδιαλύτες που υπόσχονται six pack και υποκατάστατα γεύματος που βοηθούν στον έλεγχο του βάρους. Ναι, η βιομηχανία του marketing στην Ελλάδα συνεχίζει να αποδίδει καρπούς, ιδιαίτερα σε προ-καλοκαιρινές περιόδους όπου το αδυνάτισμα της τελευταίας στιγμής είναι της… μόδας (και της παραλίας).

Αν όλα τα παραπάνω ήταν αληθή, τότε σίγουρα θα είχε λυθεί το πρόβλημα της παχυσαρκίας στην Ελλάδα – και παγκοσμίως, οι παραλίες θα ήταν γεμάτες με καλλίγραμμα μοντέλα και οι θάνατοι από καρδιαγγειακές παθήσεις θα είχαν μειωθεί εντυπωσιακά. Δυστυχώς, τίποτα από αυτά δεν έχει συμβεί – και ούτε πρόκειται. Πόσο μάλλον όταν η λογική του μέσου καταναλωτή είναι συνδυασμένη με το εύκολο και γρήγορο αποτέλεσμα, σε οποιονδήποτε τομέα της καθημερινότητας. Σε συνδυασμό μάλιστα με την έλλειψη επαρκών γνώσεων, πολύς κόσμος γίνεται ευάλωτος και εύπιστος σε πολλές τέτοιου είδους προτάσεις. Ας πάρουμε όμως τα… «θαύματα» από την αρχή.

Λιποδιαλύτες: Η… μάστιγα των φαρμακείων

Κόστος: Από 10€ μέχρι 50€ ανάλογα με την ποικιλία συστατικών που περιέχουν.

Ακόμα και κάποιος που έχει την ελάχιστη δυνατή εξοικείωση με οτιδήποτε αφορά την άσκηση ή την διατροφή, τους γνωρίζει. Πρόκειται για σκευάσματα που πλασάρονται ως «θαυματουργά» σε φαρμακεία ή καταστήματα με προϊόντα ειδικής διατροφής και υπόσχονται να λύσουν όλα τα προβλήματά μας εν όψει καλοκαιριού. Περιέχουν συστατικά που, όπως υποστηρίζουν, «ενεργοποιούν τον μεταβολισμό και τονώνουν τους μυς με μία μόνο ταμπλέτα», ή «καίνε το λίπος και χαρίζουν καλλίγραμμο σώμα». Αν μη τι άλλο εντυπωσιακοί ισχυρισμοί και σίγουρα «πιασάρικοι». Κατά πόσο όμως είναι πραγματικά αληθείς;

Ας εξετάσουμε μερικά από τα «λιποδιαλυτικά» συστατικά που περιέχονται κατά κύριο λόγο σε αυτά τα σκευάσματα.

Συζευγμένο Λινολεϊκό Οξύ (CLA): Είναι ένα σημαντικό πολυακόρεστο οξύ, το οποίο έχει φανεί μέσα από έρευνες ότι είναι πολύ καλό για τον οργανισμό. Μπορεί να μειώσει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων και της χοληστερίνης και σε μερικές έρευνες έχει φανεί ότι μειώνει το ποσοστό του λίπους σε… χάμστερ, χοίρους και ποντίκια. Μάλιστα, η δοσολογία που χρησιμοποιήθηκε στα πειραματόζωα για να γίνουν οι μετρήσεις ήταν δεκαπλάσια από την φυσιολογική και οι μετρήσεις στα πειραματόζωα έγιναν μετά την θανάτωσή τους. Δείτε εδώ την έρευνα. 

Όπως αναφέρει ο κ. Βασίλης Παπαμίκος, νοσοκομειακός διαιτολόγος, «Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η επιπρόσθετη λήψη CLA αυξάνει την πιθανότητα για καρδιαγγειακό επεισόδιο, όχι μόνο σε ευπαθή άτομα, αλλά και στον γενικό πληθυσμό». Δείτε την σχετική έρευνα της American Heart Association.

Λεκιθίνη: Ευρέως διαδεδομένη ουσία σε συμπληρώματα διατροφής. Πρόκειται για μία φυσική ουσία που παράγεται στον οργανισμό και παίζει τον ρόλο του γαλακτοματοποιητή του λίπους. Συνδέεται δηλαδή με το λίπος και το κάνει διαλυτό στο νερό. «Το γεγονός ότι η λεκιθίνη κάνει το λίπος διαλυτό στο νερό, δεν σημαίνει ότι έχει και λιποδιαλυτική δράση», λέει ο κ. Παπαμίκος και συμπληρώνει ότι πρόκειται για παρανοήσεις, οι οποίες παρουσιάζονται διαφορετικά ώστε να δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις. Πράγματι, ενώ η λεκιθίνη έχει αποδειχτεί μέσα από έρευνες ότι βοηθάει στην μνήμη, στην μείωση της χοληστερόλης και στην πρόληψη από πέτρες της χολής, παρ’ όλα αυτά δεν υπάρχει επίσημη έρευνα που να αποδεικνύει την θετική της επίδραση στο αδυνάτισμα. «Το να αναγράφεται ότι ένα σκεύασμα βοηθάει στο αδυνάτισμα επειδή περιέχει λεκιθίνη και υπάρχει συσχέτιση μεταξύ λεκιθίνης και αδυνατίσματος, είναι αντιεπιστημονικό», διαπιστώνει ο κ. Γεώργιος Πατερουλάκης, κλινικός διαιτολόγος και σύμβουλος φυσικής αγωγής.



Λ- Καρνιτίνη (l- carnitine): Από τις δημοφιλέστερες ουσίες που χρησιμοποιούνται κατά κόρον σε λιποδιαλυτικά σκευάσματα, η λ- καρνιτίνη συντίθεται φυσιολογικά από τον ανθρώπινο οργανισμό από δύο αμινοξέα, τη λυσίνη και τη μεθειονίνη. Όπως λέει ο κ. Πατερουλάκης «δεν φαίνεται από έρευνες και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η συμπληρωματική χορήγηση μπορεί να αυξήσει την δυνατότητα της ουσίας αυτής. Αν πάρουμε επιπλέον ποσότητα δεν καταφέρνουμε κάτι». Ο μεγαλύτερος όγκος της περίσσειας L-καρνιτίνης αποβάλλεται μέσω των νεφρών, ενώ η λ-καρνιτίνη που κατακρατείται από τον ανθρώπινο οργανισμό καθίσταται ανενεργή και χρησιμοποιείται μόνο σε περίπτωση μείωσης των φυσιολογικών επιπέδων της L-καρνιτίνης.

Πράσινο Τσάι: «Αυξάνει το μεταβολισμό, επιταχύνει το αδυνάτισμα και προσφέρει αντιοξειδωτική προστασία στον οργανισμό» και «βοηθάει στην καύση των θερμίδων που έχουν αποθηκευτεί στον οργανισμό», διαβάζουμε στις επιγραφές των σκευασμάτων που περιέχουν εκχύλισμα πράσινου τσαγιού σε κάψουλες ή σκόνη. Πράγματι, σύμφωνα με έρευνες το πράσινο τσάι μπορεί να βοηθήσει τον μεταβολισμό αυξάνοντας την δαπάνη ενέργειας. «Αυτό από μόνο του όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε να δούμε ένα σημαντικό στατιστικά αποτέλεσμα», λέει ο κ. Πατερουλάκης. «Επειδή υπάρχουν κάποιες έρευνες που λένε ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού και αντιοξειδωτικών αυξάνει τον μεταβολισμό, δεν σημαίνει ότι καταναλώνοντας το θα έχουμε αποτέλεσμα, αν δεν ακολουθούμε μια ισορροπημένη διατροφή», συμπληρώνει. Αξίζει λοιπόν τα λεφτά του; Αν ακολουθείτε μια προσεγμένη διατροφή και ασκείστε συστηματικά, τότε ναι, το πράσινο τσάι μπορεί να ενισχύσει τον μεταβολισμό σας, αλλά σε αρκετά μικρό ποσοστό.

Θα χάσω λίπος; «Πλασάρονται ως λιποδιαλύτες, αλλά τα στοιχεία που τους συνοδεύουν δεν είναι πειστικά για να πούμε ότι έχουμε ένα αποτέλεσμα κλινικά αξιόπιστο», λέει ο κ. Παπαμίκος. «Σε γενικές γραμμές αυτά τα προϊόντα χρησιμοποιούν συστατικά τα οποία έχουν κάποια δράση σε σχέση με τον μεταβολισμό του λίπους, αλλά όχι επί της ουσίας: δηλαδή στο να αλλάξουν την λιπώδη σύσταση του ανθρώπινου σώματος», διαπιστώνει ο κ. Πατερουλάκης.

Μοναδική ίσως εξαίρεση στα παραπάνω, τουλάχιστον όσον αφορά τις επιστημονικές έρευνες που την συνοδεύουν, αποτελεί η γνωστή σε όλους μας καφεΐνη, η οποία μπορεί να αυξήσει την καύση του λίπους. «Η καφεΐνη, λόγω της ψυχοδιεγερτικής δράσης που έχει, μπορεί να βοηθήσει στο να καούν περισσότερες θερμίδες σε μία προπόνηση, αφού καθυστερεί την αίσθηση της κόπωσης. Μάλιστα, επειδή έχει και ήπια αναλγητική δράση, βοηθά και στην ανοχή στην επίπονη σωματική δραστηριότητα», αναφέρει σχετικά ο κ. Ανδρέας Ζουρδός, διαιτολόγος, όμως μπορεί από μόνη της να κάνει θαύματα; Σε καμία περίπτωση. «Η καφεΐνη από μόνη της μπορεί να κάνει ελάχιστα θετικά αν δεν είναι στο πλαίσιο ενός κατάλληλου προγράμματος γυμναστικής και διατροφής. Από την ως τώρα εμπειρία μου, επειδή η καφεΐνη μπορεί να δημιουργήσει μία υπέρβαση των φυσιολογικών ορίων της κόπωσης, μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες υπερβολές στην εκγύμναση. Κάτι τέτοιο, κάνει πολύ περισσότερο κακό παρά καλό, και το πιο σημαντικό, μπορεί να προκαλέσει και βλάβη στα νεφρά, γνωστή και ως ραβδομυόλυση», καταλήγει ο κ. Ζουρδός.

Υποκατάστατα γευμάτων: Ωφέλιμα, αλλά όχι πανάκεια

Κόστος: Από 40€ η συσκευασία των 500 γραμμαρίων.

Πρόκειται για έτοιμα γεύματα σε μορφή σκόνης που αναμειγνύονται με νερό και πίνονται ευχάριστα, αφού συνήθως έχουν ωραία γεύση. Σκοπός τους είναι να αναπληρώσουν από ένα έως τρία γεύματα που δεν θα φάτε και περιέχουν συνήθως πρωτεΐνη, υδατάνθρακες, βιταμίνες και φυτικές ίνες.

Θα χάσω λίπος; Τα υποκατάστατα γεύματος δεν είναι διατροφική πανάκεια. Από την άλλη όμως, όπως λέει ο κ. Ζουρδός: «Τα επιστημονικά δεδομένα μας δείχνουν πως κάποια από αυτά, συγκεκριμένα αυτά που αποτελούνται από ορρογαλακτικές πρωτεΐνες, γνωστά και ως "καθαρές πρωτεΐνες" στην γλώσσα του γυμναστηρίου, έχουν δείξει να είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες στην μείωση του λίπους, στην αύξηση ή στην συντήρηση της μυικής μάζας, στην ρύθμιση της όρεξης και στην μείωση της πίεσης. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν την επιλογή αυτή "χημική" ή "επεξεργασμένη", αλλά η πραγματικότητα είναι πως είναι το ίδιο επεξεργασμένη με το τυρί, ή το αλεύρι».

"Σε κάθε περίπτωση, είναι αυτονόητο πως όλα τα παραπάνω μπορούν να επιτευχθούν με μία διατροφή χωρίς υποκατάστατα γεύματος, τα οποία πωλούνται συχνά σε εξωφρενικές τιμές", προσθέτει. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα, κατά την γνώμη μου, είναι πως πολλές φορές τα υποκατάστατα γεύματος χρησιμοποιούνται για να μπαλώσουν κενά διατροφικών γνώσεων. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να έχει μακροχρόνια αποτελέσματα. Τα υποκατάστατα γεύματος δεν είναι υποκατάστατα γνώσεων», καταλήγει ο κ. Ζουρδός.

Κρέμες αδυνατίσματος: (Ου)τοπική μείωση λίπους

Κόστος: Από 28€ μέχρι 40€

«Η καλύτερη στην αντιμετώπιση της μείωσης της λιπώδους στοιβάδας», «βοηθά στη λιπόλυση στη περιοχή της κοιλιάς», «χάστε πόντους από κοιλιά και γλουτούς». Το marketing στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει κάνει πολύ καλά τη δουλειά του. Τα ράφια των φαρμακείων και τον καταστημάτων με καλλυντικά είναι πάντα γεμάτα από προϊόντα «τοπικού» αδυνατίσματος και θα συνεχίσουν να είναι μιας και οι εν λόγω κρέμες έχουν μεγάλη απήχηση στο (γυναικείο ως επί το πλείστον) κοινό. Όμως, κατά πόσο κάνουν αυτά που, με περίσσια σιγουριά και εκτυφλωτικές εικόνες μοντέλων με επίπεδη κοιλιά, υπόσχονται;

Θα χάσω λίπος; Το σίγουρο είναι ότι το δέρμα σας θα δείξει πιο όμορφο χάρη στα ενυδατικά στοιχεία που περιέχουν. Όταν όμως πάμε στο δια ταύτα, δηλαδή στη μείωση του λίπους τότε… έχουμε πρόβλημα. «Για να φύγει το λίπος, θα πρέπει να μπει στη διαδικασία του μεταβολισμού», λέει ο κ. Αλέξανδρος Λαδάς, γυμναστής και απόφοιτος ΤΕΦΑΑ. «Οι κρέμες αυτές στηρίζονται στο γεγονός ότι μπορούν να αυξήσουν την αιματική ροή στη περιοχή έτσι ώστε να μπορέσουν να ‘περάσουν’ μεγαλύτερα ποσά λιπαρών οξέων στη κυκλοφορία και έτσι να μεταβολιστούν», αναφέρει, «δεν γίνεται όμως να κάθεσαι και να αδυνατίζεις χάρη σε μία κρέμα. Αν δεν χρησιμοποιήσεις το λίπος σαν πηγή ενέργειας, γιατί αυτό αντιπροσωπεύει το λίπος στον οργανισμό, δεν γίνεται να μεταβολιστεί».

Εξίσου αυθαίρετη είναι και η φράση «τοπικό» αδυνάτισμα. Κανείς δεν μπορεί να εστιάσει στο από πού θα χάσει λίπος, το σώμα πάντα χάνει λίπος από παντού. «Ο οργανισμός θα ‘πάρει’ λίπος από οπουδήποτε αυτό υπάρχει. Δεν υφίσταται τοπικό αδυνάτισμα, όπως αντίστοιχα δεν μπορεί κάποιος κάνοντας άσκηση για μία συγκεκριμένη περιοχή του σώματος να χάσει λίπος από την περιοχή αυτή», καταλήγει ο κ. Λαδάς.

Στην ίδια κατηγορία με τις κρέμες «τοπικής» λιπόλυσης ανήκουν και τα διάφορα κολάν – καλσόν – βερμούδες αδυνατίσματος (κόστος: περί τα 30€), με τις τελευταίες να έχουν γίνει της μόδας τους τελευταίους μήνες, ύστερα από ανελέητη πλύση εγκεφάλου γνωστής γαλλικής εταιρείας καλλυντικών στη τηλεόραση. Το ότι θα χάσετε υγρά ιδρώνοντας παραπάνω με την χρήση τους δεν σας εξασφαλίζει κανένα μόνιμο αποτέλεσμα. Πολύ απλά θα… ξαναπάρετε την επόμενη φορά που θα πιείτε νερό.

Εν τέλει πώς θα αδυνατίσω ρε παιδιά;

Κρατήστε τα χρήματά σας (μέρες που είναι) και επενδύστε τα στο γυμναστήριο της γειτονιάς (κόστος περί τα 30€ ανά μήνα για ετήσια συνδρομή). Σε συνδυασμό με ένα υποθερμιδικό πρόγραμμα διατροφής (με ή χωρίς την βοήθεια διαιτολόγου), υπομονή και επιμονή είναι σίγουρο ότι θα επιτύχετε τη μέγιστη δυνατή μείωση του λιπώδους ιστού, προς όφελος του μυϊκού.