Τα προβλήματα στο μυοσκελετικό μας σύστημα που μπορούν να μετατρέψουν την καθημερινότητα σε μια επώδυνη εμπειρία είναι πολλά.
Πόνοι στη μέση ή στον αυχένα, τραυματισμοί, ενοχλήσεις σε αρθρώσεις, περιορισμένη κινητικότητα λόγω ατυχήματος ή ασθένειας. Και η λύση ακούει στο όνομα της Φυσικοθεραπείας.
Τι κάνει η Φυσικοθεραπεία;
Με απλά λόγια, αντιμετωπίζει τον πόνο. Ταυτόχρονα βελτιώνει την κινητικότητα σε δύσκαμπτες αρθρώσεις μετά από κάποιο ατύχημα ή επέμβαση και γενικά σε παθολογικές καταστάσεις που οδηγούν στην απώλεια του πλήρους εύρους κίνησης σε κάποια άρθρωση.
«Κυρίαρχος στόχος της Φυσικοθεραπείας είναι η χρήση οποιουδήποτε μέσου – ηλεκτροθεραπεία, θεραπευτική αγωγή – ώστε να δημιουργήσουμε το λεγόμενο ‘παράθυρο ευκαιρίας’ με στόχο την όσο το δυνατόν γρηγορότερη έναρξη της θεραπευτικής άσκησης. Οτιδήποτε και αν κάνουμε στη Φυσικοθεραπεία στοχεύει στο να ξεκινήσει ο ασθενής όσο το δυνατόν γρηγορότερα να ασκείται», αναφέρει σχετικά ο κ. Κώστας Σακελλαρίου, Φυσικοθεραπευτής με ειδίκευση στο Manual Therapy.
Η Φυσικοθεραπεία λοιπόν δεν έχει στόχο να σας καθηλώσει σε ένα κρεβάτι μόνο χρησιμοποιώντας μηχανήματα καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας . Στόχος της – πρέπει – να είναι να επανέλθετε σε κατάσταση ώστε να μπορείτε να ασκηθείτε, σύμφωνα με την ηλικία, τις ιδιαιτερότητες της κατάστασης της υγείας του καθενός, τους στόχους που έχει ο καθένας.
«Πρέπει να τονίσουμε ότι η άσκηση δεν αφορά μόνο άτομα νέας ηλικίας, αλλά και ηλικιωμένους, ακόμη και σε άτομα πέραν των 70 ετών. Έρευνες έχουν δείξει ότι προσεκτικά επιλεγμένα προγράμματα άσκησης, ακόμα και με αντιστάσεις – βάρη, λάστιχα, μηχανήματα – έχουν πολύ ευεργετικά αποτελέσματα ακόμα και σε ηλικιωμένα άτομα, σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του πόνου και την αύξηση της λειτουργικής ικανότητας», προσθέτει ο ίδιος.
Ο ρόλος της Φυσικοθεραπεία όμως δεν περιορίζεται στις τεχνικές αποκατάστασης της λειτουργικότητας. Μία ακόμα θεραπευτική της παράμετρος είναι η επεξήγηση στον ασθενή των μηχανισμών που προκαλούν πόνο έτσι ώστε να αποφεύγεται η παραπληροφόρηση που είναι αρκετά δημοφιλής σήμερα, είτε μέσω διαδικτύου ή ακόμη και μέσω παρόχων υγείας (γιατρών, φυσικοθεραπευτών κλπ).
Όχι, αν σκύψετε ενώ πονάει η μέση σας δεν θα σας «φύγει ο σπόνδυλος από τη θέση του», ούτε θα «πεταχτεί έξω ο δίσκος». Όχι, αφού τραυματιστείτε δεν πρέπει να σταματήσετε κάθε αθλητική δραστηριότητα. Πιθανότητα θα πρέπει να προσαρμόσετε τις σωματικές δραστηριότητες στο ελάχιστο δυνατό ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης της υγείας σας, με στόχο τη σταδιακή επιστροφή στις προηγούμενες δραστηριότητες και όχι στην παύση αυτών!
«Με αυτές τις λανθασμένες αντιλήψεις που παπαγαλίζονται δημιουργούνται χρόνιοι ασθενείς και καλλιεργείται μια κουλτούρα αποφυγής της κίνησης που οδηγεί σε αυξημένες πιθανότητες ο ασθενής να εμφανίσει χρόνιους πόνους, κηνισιοφοβία, καταθλιπτικές συμπεριφορές και καταστροφικό τρόπο σκέψης», σχολιάζει ο ίδιος.
Τι μέσα χρησιμοποιεί;
Τα βασικότερο εργαλείο της Φυσικοθεραπείας είναι το Clinical Reasoning ήτοι κλινικός συλλογισμός. Είναι ο τρόπος σκέψης του κάθε φυσικοθεραπευτή βάσει του οποίου αναλύει τα συμπτώματα κατά την φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση ώστε να επιλέξει την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση, η οποία συνήθως περιλαμβάνει συνδυασμό φυσικών μέσων (ηλεκτροθεραπεία) και θεραπευτικών τεχνικών ή θεραπευτικής άσκησης.
Τα φυσικά μέσα είναι μέσα ηλεκτροθεραπείας όπως τα παυσίπονα ρεύματα, η διαθερμία, ο υπέρηχος, το TECAR, το λέιζερ και η διαμαγνητική αντλία. Θεραπευτικές τεχνικές είναι το manual therapy, που στοχεύει είτε στη βελτίωση της κινητικότητας ή την αντιμετώπιση του πόνου.
Θεραπευτική άσκηση, τέλος, είναι η σταδιακή επανένταξη του ασθενή μέσα από εξατομικευμένα προγράμματα εκγύμνασης και ανάλογα με το είδος της βλάβης και την ηλικία του, στις επαγγελματικές, κοινωνικές και αθλητικές δραστηριότητες όσο το δυνατόν συντομότερα γίνεται.
Τι να περιμένω στην πρώτη επίσκεψη;
Ο φυσικοθεραπευτής πρέπει να σας πάρει λεπτομερές ιστορικό, το οποίο όμως δεν υποκαθιστά την ιατρική εξέταση ούτε την ιατρική διάγνωση. Ύστερα θα αξιολογήσει κλινικά τα συμπτώματα, μέσα από διάφορα τεστ που αφορούν παθητικές ή ενεργητικές κινήσεις, με σκοπό να εντοπίσει την περιοχή που δυσλειτουργεί, τον μηχανισμό πρόκλησης πόνου και τα συμπτώματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Όλα τα παραπάνω, με στόχο να ξεκινήσει όσο το δυνατόν πιο σύντομα η θεραπευτική άσκηση.
«Μετά από έναν τραυματισμό ή μετά από μια επώδυνη κρίση πόνου σε οποιοδήποτε σημείο, ο πάσχων εμφανίζει μειωμένη αντοχή σε φόρτιση της συγκεκριμένης περιοχής, αρκετές φορές σε δραματικό σημείο. Για παράδειγμα, μπορεί πριν να σήκωνε 10 κιλά, και τώρα να σηκώνει 2», επισημαίνει ο κ. Σακελλαρίου. Οι ιστοί του έχουν μειωμένη αντοχή στα φορτία, γι’ αυτό και στόχος της Φυσικοθεραπείας είναι η σταδιακή «ενδυνάμωσή» τους ώστε να επανέλθουν, ει δυνατόν στην προ-τραυματισμού κατάσταση.
Πότε θα πρέπει να ανησυχήσω για τον Φυσικοθεραπευτή μου;
Αφ’ ενός αν τον δείτε να χλωμιάζει και να μην νιώθει καλά. Αφ’ ετέρου αν ο φυσικοθεραπευτής σας δεν πήρε λεπτομερές ιστορικό, δεν έκανε καμία αξιολόγηση με σκοπό να εντοπίσει την περιοχή που δυσλειτουργεί και εάν η θεραπεία είναι μόνο να μηχανήματα με τον εσάς ξαπλωμένο 10 μέρες στο κρεβάτι χωρίς καθόλου άσκηση στο φυσικοθεραπευτήριο και οδηγίες άσκησης για το σπίτι, μάλλον υπάρχει κάποιο πρόβλημα…
Η άσκηση πρέπει να ξεκινά γρήγορα, κάποιες φορές από την πρώτη ή δεύτερη κιόλας θεραπεία, έστω και αν αφορά ασκήσεις σε μικρό εύρος κίνησης και ήπιας μορφής.
«Η Φυσικοθεραπεία δεν θα πρέπει να προκαλεί πόνο, ούτε να πηγαίνει κόντρα στον πόνο. Σε κάποιες περιπτώσεις δυσκαμψίας όμως, κάποιος πόνος μικρής έντασης που δεν αυξάνει την ευαισθησία του ασθενή ίσως είναι αναπόφευκτος. Ο ασθενής θα πρέπει να έχει μια σαφή αλλαγή στη συμπτωματολογία του στις πρώτες 3-4 επισκέψεις, πλην ειδικών περιπτώσεων. Αν αυτό δε συμβαίνει, τότε είτε κάτι σοβαρό ξέφυγε της προσοχής του θεράποντα, είτε δε γίνεται σοβαρή θεραπεία», επισημαίνει ο κ. Σακελλαρίου.
Τέλος, υπογραμμίζει πως Φυσικοθεραπεία πρέπει να κάνουμε αν έχουμε πόνο. Δεν είμαστε αυτοκίνητα για να «συντηρούμαστε» με Φυσικοθεραπεία δύο φορές τον χρόνο με μηχανήματα, αλλά μέσα από εξατομικευμένη και στοχευμένη άσκηση. «Το να κάνει κάποιος δύο δεκαήμερα τον χρόνο θεραπεία και ενδιάμεσα να μην έχει καμία επαφή με την άσκηση δεν έχει κανένα απολύτως νόημα. Αν θέλει να συντηρήσει τον εαυτό του και το σώμα του, τότε πρέπει να ασκείται».
Νικόλας Γεωργιακώδης
