Τι κάνει η έλλειψη ύπνου στον εγκέφαλό σας
Τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλό σας όταν δεν κοιμάστε αρκετά; Η επιστήμη έχει όλες τις (τρομακτικές) απαντήσεις.
Ζαλάδες, απώλεια μνήμης, επιβράδυνση της ομιλίας, νεύρα, ακόμα και παραισθήσεις μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη ύπνου στον καθένα μας. Γιατί, όμως; Η επιστήμη έχει όλες τις ανησυχητικές απαντήσεις για το τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν δεν είναι ξεκούραστος.
Απώλεια μνήμης: Ο ιππόκαμπος, το σημείο του εγκεφάλου μας που επεξεργάζεται τις νέες πληροφορίες, επεξεργάζεται, σύμφωνα με τους νευρολόγους, τις νέες πληροφορίες που λαμβάνει κατά τη διάρκεια της ημέρας, το βράδυ που πηγαίνουμε για ύπνο, «ξαναπαίζοντάς» τις σαν ταινία. Παραλείποντας ώρες ύπνου στερείτε από το μυαλό σας την ικανότητα να θυμάται πράγματα.
Θυμός: Έχετε παρατηρήσει ότι είστε πιο ευέξαπτοι όταν νυστάζετε; Αυτό, σύμφωνα με έρευνες, οφείλεται στην ελλιπή επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών μερών του εγκεφάλου, την οποία προκαλεί η έλλειψη ύπνου. Συγκεκριμένα, η αμυγδαλή του εγκεφάλου –που επεξεργάζεται τα συναισθήματα– δεν στέλνει επαρκή σήματα στο τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την ρύθμιση των συναισθημάτων μας, με αποτέλεσμα να παρερμηνεύουμε συμπεριφορές, λόγια ή εκφράσεις και να αντιδρούμε υπερβολικά σε οτιδήποτε μας συμβαίνει.
Έλλειψη ευγλωττίας: Σε ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα, οι επιστήμονες ζήτησαν από συμμετέχοντες που δεν είχαν κοιμηθεί αρκετά να απαριθμήσουν όσο περισσότερες πιθανές χρήσεις μπορούσαν για διάφορα αντικείμενα. Όπως περιμένατε, οι νυσταλέοι συμμετέχοντες δεν τα πήγαν και τόσο καλά, πράγμα που οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι ο εγκέφαλος «κλείνει» το τμήμα που σχετίζεται με την δημιουργική σκέψη (την οποία χρειάζεστε μεταξύ άλλων και για τα επιτυχημένα αστεία σας) για να αντισταθμίσει την πίεση που δέχεται στη γνωστική του λειτουργία.
Παραισθήσεις: Όταν ο εγκέφαλός μας έχει ξεκουραστεί επαρκώς, φιλτράρει τα ερεθίσματα (ήχους, εικόνες, μυρωδιές και πάει λέγοντας) για να αποφασίσει τι έχει σημασία και τι όχι. Όταν τα ερεθίσματα περνούν αφιλτράριστα, κυριαρχεί το χάος, και ο ανθρώπινος εγκέφαλος φτάνει στο σημείο να αντιλαμβάνεται πράγματα (ακόμα και ολόκληρα αντικείμενα) που δεν υπάρχουν καν.
Αργή ομιλία: Αποκλείεται να μην το έχετε παρατηρήσει, πως όταν δεν έχετε κοιμηθεί καλά μιλάτε πιο αργά, αλλά να και η επιστημονική τεκμηρίωση: Ο κροταφικός λοβός, το τμήμα του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις γλώσσες, δεν εμφανίζεται ενεργός στα εγκεφαλογραφήματα των ανθρώπων που υποφέρουν από έλλειψη ύπνου.
Απώλεια εγκεφαλικών κυττάρων: Τελευταία και σημαντικότερη, η βασικότερη ζημιά που προκαλεί η έλλειψη ύπνου στον εγκέφαλό σας ίσως είναι μη αναστρέψιμη. Αφήστε λοιπόν κατά μέρους τα «θα αναπληρώσω ύπνο το Σ/Κ» και φροντίστε να κοιμάστε τουλάχιστον οκτώ ώρες κάθε βράδυ.
Επιμέλεια: Ηρώ Κουνάδη
Απώλεια μνήμης: Ο ιππόκαμπος, το σημείο του εγκεφάλου μας που επεξεργάζεται τις νέες πληροφορίες, επεξεργάζεται, σύμφωνα με τους νευρολόγους, τις νέες πληροφορίες που λαμβάνει κατά τη διάρκεια της ημέρας, το βράδυ που πηγαίνουμε για ύπνο, «ξαναπαίζοντάς» τις σαν ταινία. Παραλείποντας ώρες ύπνου στερείτε από το μυαλό σας την ικανότητα να θυμάται πράγματα.
Θυμός: Έχετε παρατηρήσει ότι είστε πιο ευέξαπτοι όταν νυστάζετε; Αυτό, σύμφωνα με έρευνες, οφείλεται στην ελλιπή επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών μερών του εγκεφάλου, την οποία προκαλεί η έλλειψη ύπνου. Συγκεκριμένα, η αμυγδαλή του εγκεφάλου –που επεξεργάζεται τα συναισθήματα– δεν στέλνει επαρκή σήματα στο τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την ρύθμιση των συναισθημάτων μας, με αποτέλεσμα να παρερμηνεύουμε συμπεριφορές, λόγια ή εκφράσεις και να αντιδρούμε υπερβολικά σε οτιδήποτε μας συμβαίνει.
Έλλειψη ευγλωττίας: Σε ένα πολύ ενδιαφέρον πείραμα, οι επιστήμονες ζήτησαν από συμμετέχοντες που δεν είχαν κοιμηθεί αρκετά να απαριθμήσουν όσο περισσότερες πιθανές χρήσεις μπορούσαν για διάφορα αντικείμενα. Όπως περιμένατε, οι νυσταλέοι συμμετέχοντες δεν τα πήγαν και τόσο καλά, πράγμα που οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι ο εγκέφαλος «κλείνει» το τμήμα που σχετίζεται με την δημιουργική σκέψη (την οποία χρειάζεστε μεταξύ άλλων και για τα επιτυχημένα αστεία σας) για να αντισταθμίσει την πίεση που δέχεται στη γνωστική του λειτουργία.
Παραισθήσεις: Όταν ο εγκέφαλός μας έχει ξεκουραστεί επαρκώς, φιλτράρει τα ερεθίσματα (ήχους, εικόνες, μυρωδιές και πάει λέγοντας) για να αποφασίσει τι έχει σημασία και τι όχι. Όταν τα ερεθίσματα περνούν αφιλτράριστα, κυριαρχεί το χάος, και ο ανθρώπινος εγκέφαλος φτάνει στο σημείο να αντιλαμβάνεται πράγματα (ακόμα και ολόκληρα αντικείμενα) που δεν υπάρχουν καν.
Αργή ομιλία: Αποκλείεται να μην το έχετε παρατηρήσει, πως όταν δεν έχετε κοιμηθεί καλά μιλάτε πιο αργά, αλλά να και η επιστημονική τεκμηρίωση: Ο κροταφικός λοβός, το τμήμα του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τις γλώσσες, δεν εμφανίζεται ενεργός στα εγκεφαλογραφήματα των ανθρώπων που υποφέρουν από έλλειψη ύπνου.
Απώλεια εγκεφαλικών κυττάρων: Τελευταία και σημαντικότερη, η βασικότερη ζημιά που προκαλεί η έλλειψη ύπνου στον εγκέφαλό σας ίσως είναι μη αναστρέψιμη. Αφήστε λοιπόν κατά μέρους τα «θα αναπληρώσω ύπνο το Σ/Κ» και φροντίστε να κοιμάστε τουλάχιστον οκτώ ώρες κάθε βράδυ.
Επιμέλεια: Ηρώ Κουνάδη
