9 πράγματα που δεν ξέρατε για τα μάτια σας
Πώς αποκτούν χρώμα τα μάτια μας και γιατί το 10/10 δεν είναι απαραίτητα η τέλεια όραση; Εννέα πράγματα που δεν ξέρετε για τα μάτια σας.
Είναι από τα πιο ευαίσθητα και τα πιο απαραίτητα όργανα του σώματός μας. Η πολυπλοκότητα της λειτουργίας τους τα καθιστά αναντικατάστατα και ταλαιπωρεί εδώ και δεκαετίες τους επιστήμονες οι οποίοι προσπαθούν (ανεπιτυχώς μέχρι στιγμής) να βρουν κάποιον τρόπο να τα αντικαταστήσουν σε περίπτωση βλάβης.
Παρακάτω συγκεντρώσαμε οκτώ άκρως ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα… μάτια σας μόνο.
Ο όρος που περιγράφει το διαφορετικό χρώμα ματιών ονομάζεται «ετεροχρωμία ίριδας»
Θα το έχετε παρατηρήσει σε αρκετά ζώα, όμως το διαφορετικό χρώμα ματιών ή «ετεροχρωμία ίριδας» όπως είναι η επιστημονική ονομασία του, συναντάται και στον άνθρωπο. Η ετεροχρωμία είναι κληρονομική, ενώ αν κάποιος γεννηθεί με ίδιο χρώμα ματιών και το ένα μάτι αλλάξει χρώμα με τα χρόνια, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει κάποια ασθένεια και θα πρέπει να εξεταστεί σε οφθαλμίατρο.
Οι βολβοί… μεγαλώνουν
Όταν γεννιόμαστε οι βολβοί των ματιών έχουν μέγεθος περίπου 16 χιλιοστά. Μέχρι την ηλικία των τριών, φτάνουν τα 23 χιλιοστά. Το μέγεθός τους πιάνει.. ταβάνι στην εφηβεία, όπου φτάνουν περίπου τα 24 χιλιοστά.
Ο εγκέφαλος… «βλέπει»
Η λειτουργία των ματιών είναι να συλλέγουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το αντικείμενο που κοιτάμε. Αυτή η πληροφορία μεταφέρεται από το μάτι στον εγκέφαλο μέσω του οπτικού νεύρου. Από εκεί και πέρα αναλαμβάνει ο εγκέφαλος να αναλύσει την πληροφορία για να μπορέσουμε να «δούμε» το αντικείμενο στην τελική του μορφή.
Πώς δημιουργείται το χρώμα των ματιών μας;
Το πόσο ανοιχτά ή σκουρόχρωμα είναι τα μάτια μας οφείλεται στα μελανοκύτταρα, τα οποία επίσης καθορίζουν το χρώμα του δέρματος. Μερικοί άνθρωποι έχουν περισσότερα μελανοκύτταρα και άρα σκουρόχρωμα μάτια, άλλοι λιγότερα και άρα πιο «ανοιχτά». Ο αριθμός των μελανοκύτταρων είναι καθαρά θέμα γονιδίων.
Η όραση 10/10 δεν είναι απαραίτητα τέλεια
Μπορεί να χαρείτε αν σας πουν ότι έχετε όραση δέκα δέκατα (10/10) όμως αυτός ο αριθμός είναι μόνο μια ένδειξη του πόσο καθαρά βλέπετε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο σε μακρινή απόσταση. Όμως η όραση εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, όπως η περιφερική όραση (να βλέπετε αντικείμενα που σας περιβάλλουν), ο συντονισμός των ματιών, η αίσθηση του βάθους στον χώρο και η ικανότητα να εστιάζεται σε κάποιο αντικείμενο σε πιο κοντινή απόσταση.
Τα μάτια προσαρμόζονται στα «τυφλά σημεία»
Συγκεκριμένες παθήσεις των ματιών όπως το γλαύκωμα και γενικότερες παθήσεις όπως το καρδιακό επεισόδιο μπορεί να προκαλέσουν τα λεγόμενα «τυφλά σημεία στην όραση». Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό, όμως τα μάτια και ο εγκέφαλος έχουν… μεριμνήσει. Τα δυο τους προσαρμόζονται έτσι ώστε αυτά τα σημεία να εξαφανιστούν. Πώς γίνεται αυτό; Ο εγκέφαλος καταστέλλει το τυφλό σημείο στο μάτι που έχει το πρόβλημα και αφήνει το άλλο μάτι να «γεμίσει το κενό».
Τα μάτια μας μπορεί να «καούν»
Όπως συμβαίνει και με το δέρμα, τα μάτια επίσης βλάπτονται από τις ακτινοβολίες UVA και UVB. Όμως το «κάψιμο» των ματιών δεν είναι ίδιο με αυτό του δέρματος, όπου τα συμπτώματα είναι άμεσα και περιλαμβάνουν πόνο, ερυθρότητα και ξεφλούδισμα. Στα μάτια τα συμπτώματα δεν είναι άμεσα και για να πούμε ότι «κάηκαν» θα πρέπει να περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα έκθεσης στις βλαβερές ακτίνες του ήλιου, κάτι που συμβάλλει στην εμφάνιση επιπεφυκίτιδας, χρόνιας βλεφαρίτιδας και ξηροφθαλμίας.
Τα «οπτικά κέντρα» του εγκεφάλου βρίσκονται στο κάτω μέρος του κρανίου
Γι’ αυτό και αν πέσετε με δύναμη με το πίσω μέρος του κεφαλιού σας είναι πιθανό να τυφλωθείτε για λίγο. Ο οπτικό νεύρο ξεκινά από το πίσω μέρος του οφθαλμού και μέσα από μια σειρά νευρικών συνδέσεων αντανακλά τις οπτικές εικόνες στον λεγόμενο ινιακό φλοιό, ο οποίος βρίσκεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου (βλ. φωτό).
Τα μάτια «δείχνουν» τον διαβήτη
Όσοι πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ συνήθως δεν έχουν συμπτώματα με αποτέλεσμα να μην ξέρουν ότι πάσχουν. Ο συγκεκριμένος τύπος διαβήτη μπορεί εύκολα να διαγνωσθεί κατά τη διάρκεια μιας οφθαλμολογικής εξέτασης, στην οποία φαίνονται μικροσκοπικές αιμορραγίες από αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται στο πίσω μέρος του οθφαλμού.
Επιμέλεια: Νικόλας Γεωργιακώδης
Παρακάτω συγκεντρώσαμε οκτώ άκρως ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα… μάτια σας μόνο.
Ο όρος που περιγράφει το διαφορετικό χρώμα ματιών ονομάζεται «ετεροχρωμία ίριδας»
Θα το έχετε παρατηρήσει σε αρκετά ζώα, όμως το διαφορετικό χρώμα ματιών ή «ετεροχρωμία ίριδας» όπως είναι η επιστημονική ονομασία του, συναντάται και στον άνθρωπο. Η ετεροχρωμία είναι κληρονομική, ενώ αν κάποιος γεννηθεί με ίδιο χρώμα ματιών και το ένα μάτι αλλάξει χρώμα με τα χρόνια, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει κάποια ασθένεια και θα πρέπει να εξεταστεί σε οφθαλμίατρο.
Οι βολβοί… μεγαλώνουν
Όταν γεννιόμαστε οι βολβοί των ματιών έχουν μέγεθος περίπου 16 χιλιοστά. Μέχρι την ηλικία των τριών, φτάνουν τα 23 χιλιοστά. Το μέγεθός τους πιάνει.. ταβάνι στην εφηβεία, όπου φτάνουν περίπου τα 24 χιλιοστά.
Ο εγκέφαλος… «βλέπει»
Η λειτουργία των ματιών είναι να συλλέγουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το αντικείμενο που κοιτάμε. Αυτή η πληροφορία μεταφέρεται από το μάτι στον εγκέφαλο μέσω του οπτικού νεύρου. Από εκεί και πέρα αναλαμβάνει ο εγκέφαλος να αναλύσει την πληροφορία για να μπορέσουμε να «δούμε» το αντικείμενο στην τελική του μορφή.
Πώς δημιουργείται το χρώμα των ματιών μας;
Το πόσο ανοιχτά ή σκουρόχρωμα είναι τα μάτια μας οφείλεται στα μελανοκύτταρα, τα οποία επίσης καθορίζουν το χρώμα του δέρματος. Μερικοί άνθρωποι έχουν περισσότερα μελανοκύτταρα και άρα σκουρόχρωμα μάτια, άλλοι λιγότερα και άρα πιο «ανοιχτά». Ο αριθμός των μελανοκύτταρων είναι καθαρά θέμα γονιδίων.
Η όραση 10/10 δεν είναι απαραίτητα τέλεια
Μπορεί να χαρείτε αν σας πουν ότι έχετε όραση δέκα δέκατα (10/10) όμως αυτός ο αριθμός είναι μόνο μια ένδειξη του πόσο καθαρά βλέπετε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο σε μακρινή απόσταση. Όμως η όραση εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, όπως η περιφερική όραση (να βλέπετε αντικείμενα που σας περιβάλλουν), ο συντονισμός των ματιών, η αίσθηση του βάθους στον χώρο και η ικανότητα να εστιάζεται σε κάποιο αντικείμενο σε πιο κοντινή απόσταση.
Τα μάτια προσαρμόζονται στα «τυφλά σημεία»
Συγκεκριμένες παθήσεις των ματιών όπως το γλαύκωμα και γενικότερες παθήσεις όπως το καρδιακό επεισόδιο μπορεί να προκαλέσουν τα λεγόμενα «τυφλά σημεία στην όραση». Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό, όμως τα μάτια και ο εγκέφαλος έχουν… μεριμνήσει. Τα δυο τους προσαρμόζονται έτσι ώστε αυτά τα σημεία να εξαφανιστούν. Πώς γίνεται αυτό; Ο εγκέφαλος καταστέλλει το τυφλό σημείο στο μάτι που έχει το πρόβλημα και αφήνει το άλλο μάτι να «γεμίσει το κενό».
Τα μάτια μας μπορεί να «καούν»
Όπως συμβαίνει και με το δέρμα, τα μάτια επίσης βλάπτονται από τις ακτινοβολίες UVA και UVB. Όμως το «κάψιμο» των ματιών δεν είναι ίδιο με αυτό του δέρματος, όπου τα συμπτώματα είναι άμεσα και περιλαμβάνουν πόνο, ερυθρότητα και ξεφλούδισμα. Στα μάτια τα συμπτώματα δεν είναι άμεσα και για να πούμε ότι «κάηκαν» θα πρέπει να περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα έκθεσης στις βλαβερές ακτίνες του ήλιου, κάτι που συμβάλλει στην εμφάνιση επιπεφυκίτιδας, χρόνιας βλεφαρίτιδας και ξηροφθαλμίας.
Τα «οπτικά κέντρα» του εγκεφάλου βρίσκονται στο κάτω μέρος του κρανίου
Γι’ αυτό και αν πέσετε με δύναμη με το πίσω μέρος του κεφαλιού σας είναι πιθανό να τυφλωθείτε για λίγο. Ο οπτικό νεύρο ξεκινά από το πίσω μέρος του οφθαλμού και μέσα από μια σειρά νευρικών συνδέσεων αντανακλά τις οπτικές εικόνες στον λεγόμενο ινιακό φλοιό, ο οποίος βρίσκεται στο πίσω μέρος του εγκεφάλου (βλ. φωτό).
Τα μάτια «δείχνουν» τον διαβήτη
Όσοι πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ συνήθως δεν έχουν συμπτώματα με αποτέλεσμα να μην ξέρουν ότι πάσχουν. Ο συγκεκριμένος τύπος διαβήτη μπορεί εύκολα να διαγνωσθεί κατά τη διάρκεια μιας οφθαλμολογικής εξέτασης, στην οποία φαίνονται μικροσκοπικές αιμορραγίες από αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται στο πίσω μέρος του οθφαλμού.
Επιμέλεια: Νικόλας Γεωργιακώδης
