ΧΑΠ: Προλαμβάνοντας την ασθένεια των καπνιστών

της Ηρώς Κουνάδη

Πόσο σπάνια θα μπορούσε να είναι μια ασθένεια που έχει την δική της… συντομογραφία; Όπως εύκολα θα μάντευε κανείς από το όνομά της, η ΧΑΠ (Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια αν το προτιμάτε ολογράφως) είναι μια από τις πλέον συνηθισμένες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη της Επιστημονικής Ομάδας ΧΑΠ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας, η νόσος προσβάλλει το 8,4% των ενηλίκων καπνιστών άνω των 35 ετών –δηλαδή υπολογίζεται ότι πάσχουν περίπου 500.000-650.000 Έλληνες, αριθμός που βρίσκεται σε αντιστοιχία με εκείνους του εξωτερικού.

Η ΧΑΠ είναι σήμερα η τέταρτη αιτία θανάτου παγκοσμίως, ενώ έως το 2020 αναμένεται να αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου και την πέμπτη αιτία αναπηρίας. «Επειδή η ΧΑΠ αποτελεί μία από τις βασικές αιτίες θανάτου παγκοσμίως, η παγκόσμια ημέρα της 21ης Νοεμβρίου έχει βασικό στόχο εκτός των άλλων, την πρόληψη αυτής της σοβαρής ασθένειας» αναφέρει η ειδική παθολόγος, Αναστασία Μοσχοβάκη.

Τι ακριβώς είναι η ΧΑΠ;

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για έναν γενικό όρο που χρησιμοποιείται για να περιγράψει διαφορετικές παθήσεις, όπως η χρόνια βρογχίτιδα, το πνευμονικό εμφύσημα, η χρόνια αποφρακτική νόσος των αεραγωγών, οι οποίες όμως στην ουσία είναι όψεις του ίδιου προβλήματος. «Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια είναι μια νοσηρή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από παρεμπόδιση της ροής του αέρα λόγω της συνύπαρξης χρόνιας βρογχίτιδας ή εμφυσήματος» εξηγεί η κ. Μοσχοβάκη. Οι ασθενείς με ΧΑΠ έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, οστεοπόρωση, λοιμώξεις του αναπνευστικού, άγχος και κατάθλιψη, σακχαρώδη διαβήτη και καρκίνο του πνεύμονα.

Τις πταίει;

Όπως αναφέρει η ανακοίνωση της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα, «είναι γνωστό παγκοσμίως ότι ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που πάσχουν από ΧΑΠ δεν το γνωρίζουν. Οι δύο παράγοντες που ευθύνονται για την μεγάλη εξάπλωση της ΧΑΠ είναι η καπνιστική συνήθεια και η καθυστερημένη διάγνωση όταν πλέον η ασθένεια είναι σε προχωρημένο στάδιο».

Το κάπνισμα, λοιπόν, και η έλλειψη έγκαιρης διάγνωσης είναι οι νούμερο ένα παράγοντες κινδύνου. Δεν είναι, όμως, και οι μοναδικοί. Η κ. Μοσχοβάκη έχει να προσθέσει στη λίστα με τους «ενόχους» την περιβαλλοντική ρύπανση, τη σκόνη, την έκθεση λόγω επαγγέλματος σε τοξικά χημικά, όπως και τα καύσιμα βιομάζας που χρησιμοποιούνται κατά τη θέρμανση και το μαγείρεμα σε κτίρια με κακό αερισμό.

Πώς θα καταλάβω ότι πάσχω από ΧΑΠ;

Τα συμπτώματα της ΧΑΠ διαφέρουν, ανάλογα με τη βαρύτητα και το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η νόσος. Εμφανίζονται συνήθως για πρώτη φορά στα 35-40 έτη, με πρώτο και καλύτερο τον λεγόμενο «τσιγαρόβηχα», τον οποίο ο περισσότερος κόσμος θεωρεί αθώο και αγνοεί. Μετά από λίγα χρόνια, στα συμπτώματα προστίθεται η δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια), αρχικά στο γρήγορο βάδισμα, στην ανηφόρα ή στο ανέβασμα σκάλας. Στην πιο βαριά μορφή της, παρατηρούνται συχνά επεισόδια βήχα με συριγμό, δύσπνοια ανεξάρτητη από κόπωση ή σωματική καταπόνηση, καθώς επίσης και κυάνωση, και περιφερικό οίδημα.

Προλαμβάνοντας την ΧΑΠ

Η διακοπή του καπνίσματος είναι, ούτως ή άλλως, το καλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε στα πνευμόνια σας, καθώς επίσης και η καλύτερη μέθοδος πρόληψης της ΧΑΠ. «Σύμφωνα με μελέτες, η συστηματική ήπια αεροβική άσκηση και η καλή φυσική κατάσταση προστατεύουν από την εμφάνιση ΧΑΠ» προσθέτει η κ. Μοσχοβάκη, διευκρινίζοντας ότι «η συστηματική αεροβική άσκηση δεν είναι απαραίτητα οργανωμένη άσκηση, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει συστηματικό καθημερινό βάδισμα».

Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συστήνει σε όλους τους καπνιστές άνω των 40 ετών (ή όσους κάπνιζαν στο παρελθόν για περισσότερα από 10 χρόνια) να επισκεφτούν έναν πνευμονολόγο, ο οποίος θα διαγνώσει την ΧΑΠ βασιζόμενος στο ιστορικό του καπνιστή και σε μία εξέταση της αναπνοής, την σπιρομέτρηση.

Η εξέταση σπιρομέτρησης είναι ανώδυνη, αναίμακτη και μετρά μέσω ειδικής συσκευής, του σπιρομέτρου, τη λειτουργία των πνευμόνων: αφενός την ποσότητα αέρα που μπορεί να εκπνεύσει ο εξεταζόμενος και αφετέρου την ταχύτητα με την οποία εκπνέεται ο αέρας από τους πνεύμονές του. Εάν αυτές οι τιμές μειωθούν κάτω από κάποια όρια, ο πνευμονολόγος θέτει την διάγνωση της ΧΑΠ.