Οστεοπόρωση: Μάθετε για την αντιμετώπισή της

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Πρόκειται για μια από τις πιο «γνωστές» σκελετικές παθήσεις παγκοσμίως, όμως ακόμα και σήμερα σύμφωνα με διεθνείς και ελληνικές στατιστικές, περίπου ένα εκατομμύριο Έλληνες και Ελληνίδες πάσχουν από οστεοπόρωση. Μάλιστα, αυτή τη στιγμή στην χώρα λαμβάνουν αγωγή πρόληψης καταγμάτων μόλις 300.000 συμπατριώτες μας, με αποτέλεσμα να μην αποφεύγονται πολλές χιλιάδες κατάγματα στους υπόλοιπους, οι οποίοι δεν έχουν ακόμη εντοπισθεί ως έχοντες ανάγκη θεραπευτικής αγωγής. Μία από τις σημαντικότερες αιτίες των αριθμών αυτών, πέραν των σημαντικών ελλείψεων στον τομέα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, είναι η άγνοια γύρω από τη σημαντική αυτή πάθηση.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Οστεοπόρωσης, συγκεντρώσαμε δέκα «συνηθισμένες» ερωτήσεις για κάθε ενδιαφερόμενο.

Τι είναι;

Η οστεοπόρωση είναι ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη ιατρική. Αποτελεί νόσο χαρακτηριζόμενη από προοδευτική απώλεια της οστικής μάζας του σκελετού, που έχει σαν συνέπεια την ελάττωση της μηχανικής αντοχής των οστών. Αποτέλεσμα αυτού είναι τα οστά να γίνονται λιγότερο ανθεκτικά και συνεπώς πιο εύθραυστα. Έτσι, άτομα που πάσχουν από οστεοπόρωση κινδυνεύουν σε μεγάλο βαθμό να πάθουν κάποιο κάταγμα το οποίο πολλές φορές, ανάλογα με το βαθμό της νόσου, προκαλείται χωρίς να ασκηθεί αξιόλογη δύναμη.

Ποιά είναι τα αίτια της οστεοπόρωσης και ποιοί οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή της;

Η εμμηνόπαυση στις γυναίκες και η πάροδος της ηλικίας και στα δύο φύλα. Άλλα αίτια μικρότερης σημασίας είναι η διατροφή πτωχή σε ασβέστιο και βιταμίνη D, η υπερλειτουργία του θυρεοειδούς, η θεραπεία με μεγάλες δόσεις θυροξίνης και το κάπνισμα. Η κληρονομικότητα, η μεγάλη ηλικία, οι ανωμαλίες στην περίοδο, και η θεραπεία με κορτιζόνη αποτελούν βασικούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της οστεοπόρωσης.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Συνήθως δεν εμφανίζεται με συμπτώματα, σε προχωρημένο όμως στάδιο μπορεί να προκληθούν πόνοι στη μέση, απώλεια ύψους και κύφωση. Τα σοβαρά συμπτώματα εμφανίζονται μετά από κατάγματα που μπορεί να προκληθούν είτε αυτόματα είτε μετά από πτώσεις.

Η οστεοπόρωση είναι καθαρά… γυναικεία;

Φυσικά και όχι. Η οστεοπόρωση εμφανίζεται και στους άνδρες απλά σε μεγαλύτερη ηλικία απ’ ότι στις γυναίκες (γεροντική οστεοπόρωση). Άλλα αίτια πέρα από την ηλικία είναι ο υπογοναδισμός (μείωση των γεννητικών ορμονών), η λήψη κορτιζόνης και ο αλκοολισμός.

Από ποια ηλικία μπορεί να παρουσιασθεί η οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση παρουσιάζεται στις γυναίκες κυρίως μετά την εμμηνόπαυση. Παρ όλα αυτά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που διαπιστώνεται οστεοπόρωση σε νεώτερα άτομα, ακόμα και παιδιά.


Πρέπει όλες οι γυναίκες να ελέγχονται για οστεοπόρωση;

Κάθε γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση πρέπει να συμβουλεύεται το γιατρό της, ο οποίος θα αποφασίσει αν χρειάζονται εξετάσεις για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης. Η εξέταση πριν την εμμηνόπαυση πρέπει να περιορίζεται μόνο σε άτομα υψηλού κινδύνου όπως γυναίκες με αμηνόρροια, με επιβαρυμένο κληρονομικό ή σε θεραπεία με κορτιζόνη.

Πώς γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης;

Κυρίως με τη μέτρηση, με ειδικό μηχάνημα, της πυκνότητας των οστών (DEXA) αλλά και με απλή ακτινογραφία και ειδικές ορμονικές και βιοχημικές εξετάσεις.

Ποιά είναι η θεραπεία της οστεοπόρωσης;

Η σωστή διατροφή με τροφές πλούσιες σε γαλακτομικά και η φαρμακευτική αγωγή με διάφορα φάρμακα που επιλέγει ο γιατρός σας ανάλογα με την περίπτωση, όπως οιστρογόνα ή φάρμακα με οιστρογονική δράση, διφωσφονικά, στρόντιο και πεπτίδια της παραθορμόνης.

Το συμπλήρωμα ασβεστίου αρκεί;

Πολλοί βασίζονται μόνο σε έξτρα ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης D, όταν προσπαθούν να θεραπεύσουν ή / και να προλάβουν την οστεοπόρωση. Όταν αποδειχθεί όμως ανεπιτυχής αυτή η στρατηγική, στρέφονται σε γενικές γραμμές στα φάρμακα τα οποία έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να σταματούν την πρόοδο της νόσου. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των θεραπειών είναι ακόμα ασαφείς, από τη στιγμή που η αυξημένη οστική μάζα δεν συνεπάγεται και αυξημένη οστική αντοχή. Αντίθετα, επειδή ακριβώς η οστεοπόρωση αποτελεί νόσο που αφορά τον τρόπο ζωής, πρέπει πρώτα να εξεταστούν οι παράγοντες εκείνοι που διαιωνίζουν την απώλεια του οστού. Για παράδειγμα, η καθιστική ζωή, η κακή διατροφή (κυρίως η υπερκατανάλωση αλατιού, ζωικής πρωτεΐνης και αλκοόλ), η ανεπαρκής ή ελάχιστη πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων (ασβεστίου, φωσφόρου και βιταμίνης D κυρίως) και η ανεπαρκής έκθεση του δέρματος στον ήλιο, ώστε να παράγει το σώμα μας προβιταμίνη D.

Πώς μπορώ να «θωρακίσω» τα οστά μου;

Η απάντηση εδώ είναι διπλή: με άσκηση και διατροφή. Το τρέξιμο, το ανέβασμα σκάλας, η άρση βαρών (ήπιας έντασης) και σε κάποιο βαθμό το βάδισμα, βοηθούν αρκετά στη διατήρηση της οστικής πυκνότητας. Από διατροφικής πλευράς η επαρκής λήψη ασβεστίου (1.000-1.500mg – ένα ποτήρι γάλα ή ένα γιαούρτι ή μια μερίδα τυρί 45 γραμμαρίων), μαγνησίου (300 – 400 mg – βρίσκεται σε επαρκείς ποσότητες στη μπανάνα, τα φυλλώδη λαχανικά και το αβοκάντο) και η κατανάλωση με μέτρο της καφεΐνης και του αλκοόλ.