Αϋπνία: Μάτια ερμητικά… ανοιχτά

Το σκηνικό γνωστό: Στριφογυρίζετε στο κρεβάτι, κοιτάζετε τους δείκτες του ρολογιού που πλησιάζουν επικίνδυνα τις πρώτες πρωινές ώρες, κλείνετε τα μάτια, ξανανοίγετε τα μάτια. Ο Μορφέας λείπει και πάλι. Η αϋπνία είναι ένα πρόβλημα όχι και τόσο σπάνιο, αν αναλογιστεί κανείς τα στοιχεία που μαρτυρούν ότι ένας στους τρεις ενηλίκους την αντιμετώπισε τον τελευταίο χρόνο. Πώς όμως ακριβώς ορίζεται η αϋπνία; Μπορεί το περιστασιακό «ακούσιο ξενύχτι» να χαρακτηριστεί ως τέτοια και πού οφείλεται το πρόβλημα. Ακολουθούν οι απαραίτητες εξηγήσεις και συμβουλές αντιμετώπισης.

Τι είναι η αϋπνία;

Πρόκειται για μια επαναλαμβανόμενη δυσκολία που συναντά κανείς στην προσπάθεια να κοιμηθεί, στο να παραμείνει σε κατάσταση ύπνου ή στο να απολαύσει καλής ποιότητας ύπνο, παρά την ύπαρξη επαρκών συνθηκών για να πραγματοποιηθούν τα παραπάνω. Αυτές οι διαταραχές μπορούν επίσης να προκαλέσουν προβλήματα στην απόδοση ή στην ευεξία μας κατά την διάρκεια της ημέρας.

Όταν η αϋπνία μάς ακολουθεί σε συστηματική βάση για μεγάλο χρονικό διάστημα, ονομάζεται χρόνια. Παρότι λοιπόν στις περισσότερες περιπτώσεις το πρόβλημα έχει κοντινή ημερομηνία λήξης, υπάρχει ένα 10% όσων την βιώνουν για τους οποίους το πρόβλημα χρονίζει.

Η αϋπνία εμφανίζεται με διάφορες μορφές: Για παράδειγμα, ένας στους τρεις ανθρώπους με αϋπνία δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα στο να πέσουν για ύπνο, αλλά ξυπνούν κατά την διάρκεια της νύχτας και δεν μπορούν να ξανακοιμηθούν.

Οι αιτίες του προβλήματος

Ο συνήθης ύποπτος που ευθύνεται για διαταραχές ύπνου είναι το στρες και το αίσθημα ανησυχίας. Μερικοί από εμάς είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι, καθώς χαρακτηρίζονται από έντονη αντίδραση στο άγχος. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται όσοι πάσχουν από κατάθλιψη και χρόνιες παθήσεις ή αντιμετωπίζουν δύσκολες συνθήκες όπως προβλήματα στις σχέσεις τους.

Μερικές ακόμη πιθανές αιτίες που προκαλούν αϋπνία είναι οι σωματικές παθήσεις που προκαλούν πόνο, η ηχορρύπανση, η αλόγιστη κατανάλωση καφεΐνης και αλκοόλ και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής με την αϋπνία να συγκαταλέγεται στις παρενέργειες. Επίσης, οι διαταραχές της εμμηνόπαυσης, τα ουρολογικά προβλήματα και η προστατίτιδα στους άνδρες μπορούν να ευθύνονται για την μη φυσιολογική αφύπνιση. Αξίζει να σημειωθεί πως η αϋπνία συναντάται συχνότερα στους ηλικιωμένους ανθρώπους.

Ακόμη και μετά την εμφάνισή της, η αϋπνία και τα συμπτώματά της μπορούν να γίνουν πιο έντονα, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου. Πολλοί για παράδειγμα ανησυχούν υπερβολικά για τις συνέπειες της αϋπνίας τους και προσπαθούν εναγωνίως να κοιμηθούν, ακόμη και κατά την διάρκεια της ημέρας ώστε να… έχουν απόθεμα, διαταράσσοντας έτσι τους φυσικούς βιορυθμούς τους. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που στρέφονται σε φάρμακα ή στο αλκοόλ, πιστεύοντας ότι αυτά θα βοηθήσουν στο πρόβλημα, ενώ στην πραγματικότητα ανοίγουν έναν ακόμη μεγαλύτερο φαύλο κύκλο.

Συχνά αποτελέσματα όλων των παραπάνω είναι η έλλειψη συγκέντρωσης –σε σημείο πρόκλησης ατυχημάτων-, η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος και η πρόκληση ευερέθιστης συμπεριφοράς.

Πώς να αντιμετωπίσετε την αϋπνία

Η λήψη φαρμάκων για την αντιμετώπισή της μπορεί να συνταγογραφηθεί μόνο για ένα μικρό διάστημα και για συγκεκριμένες καταστάσεις όπως το πένθος ή το jet lag. Η πιο σίγουρη μέθοδος για να απαλλαγείτε από τις αϋπνίες είναι να εξαλείψετε την αιτία που τις προκαλεί. Με άλλα λόγια, εντοπίστε τι ευθύνεται για το πρόβλημα και αποκαταστήστε τις συνήθειες του ύπνου σας, πραγματοποιώντας αλλαγές στην συμπεριφορά και στον τρόπο ζωής σας.

Για παράδειγμα, αν το στρες είναι υπεύθυνο για την αϋπνία, αντιμετωπίστε τις πηγές του άγχους σας για να δείτε αποτέλεσμα στο… κρεβάτι. Επίσης, μερικά tips που μπορείτε να ακολουθήσετε για να δημιουργήσετε τις κατάλληλες συνθήκες ύπνου είναι τα ακόλουθα:
 
-Δημιουργήστε συνθήκες συσκότισης καθώς και της επιθυμητής θερμοκρασίας στην κρεβατοκάμαρά σας.
-Θα πρέπει το κρεβάτι σας να είναι άνετο και όχι υπερβολικά ζεστό.
-Προσπαθήστε να τηρείτε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου: Να πέφτετε στο κρεβάτι και να σηκώνεστε από αυτά τις ίδιες περίπου ώρες κάθε μέρα.
-Αποφύγετε να κοιμάστε κατά την διάρκεια της ημέρας.
-Μην δουλεύετε και μην παρακολουθείτε τηλεόραση μέσα στην κρεβατοκάμαρά σας. Γενικότερα, μην δημιουργείτε μέσα στο δωμάτιο που θέλετε να κοιμηθείτε συνθήκες περισπασμού.
-Πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως οι συνθήκες επαναφοράς της θερμοκρασίας του σώματος και του εγκεφάλου σε κανονικά επίπεδα μετά από ένα χαλαρωτικό ζεστό μπάνιο, ένα ντους ή ένα λούσιμο μπορούν να βοηθήσουν στον ύπνο.
-Προσπαθήστε να αποφύγετε όσο μπορείτε την κατανάλωση διεγερτικών ουσιών όπως η καφεΐνη, η νικοτίνη και το αλκοόλ.
-Λίγη σωματική άσκηση κατά την διάρκεια της ημέρας, ένα ποτήρι ζεστό γάλα πριν πέσετε στο κρεβάτι και λίγη βαλεριάνα ή χαμομήλι μπορούν επίσης να κάνουν… την αϋπνία πέρα.

Πηγή: BBC Health
Επιμέλεια: Γιώργος Κόκουβας