Ήλιος και μαύρισμα: Προσοχή, δαγκώνει!

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Καλώς τον δεχτήκαμε και φέτος. Σύμμαχος για την ψυχολογία, εχθρός για το δέρμα, απαραίτητος για την διατήρηση ζωής, αλλά και θανατηφόρος αν δεν γνωρίζουμε πώς να τον αντιμετωπίσουμε σωστά, ο ήλιος μπορεί εύκολα να γίνει από σύμμαχος, εχθρός, πριν καν το αντιληφθούμε.


Άγνοια κινδύνου
Μάλιστα η επικινδυνότητά του για το δέρμα και τα μάτια έχει αυξηθεί κατακόρυφα τις τελευταίες δεκαετίες με τις περιβαλλοντικές μεταβολές, αλλά και την μη τήρηση των απαραίτητων κανόνων προστασίας να έχουν συμβάλλει στην κατακόρυφη αύξηση των βλαβερών του επιπτώσεων, ιδιαίτερα στα νεαρά άτομα. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες στην χώρα μας, τέσσερεις στις πέντε βλάβες από τον ήλιο συμβαίνουν σε ηλικίες κάτω των 18 ετών, ενώ σε ετήσια βάση, γίνεται διάγνωση περίπου εξήντα χιλιάδων κακοηθών μελανωμάτων σε κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τους οποίους οι δεκαέξι χιλιάδες χάνουν την ζωή τους.

Ενδεικτική επίσης, είναι και η άγνοια ενός μεγάλου ποσοστού των Ελλήνων πάνω σε θέματα προστασίας. Σύμφωνα με την επίκουρη καθηγήτρια Δερματολογίας κ. Καίτη Μουλοπούλου, το 29% του ελληνικού πληθυσμού δεν γνωρίζει τον τύπο του δέρματός του και κατ’ επέκταση τον φωτότυπό του. Η άγνοια αυτή έχει ως συνέπεια την λανθασμένη επιλογή αντηλιακού. Το 29% του ελληνικού πληθυσμού προτιμά «φυσικά» προϊόντα ηλιοπροστασίας, ενώ το 20% πιστεύει ότι τα αντηλιακά... μαυρίζουν.

Ωφελεί;
Προτού βιαστούμε να «κατηγορήσουμε» την ηλιακή ακτινοβολία για όλα τα δεινά του δέρματός μας, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την ευεργετική της δράση αφ’ενός στον οργανισμό και αφ’ ετέρου στην ψυχολογία. Συγκεκριμένα, η κύρια ευεργετική της δράση είναι η σύνθεση της βιταμίνης D, το 90% της οποίας παράγεται στο δέρμα και στην συνέχεια μετατρέπεται από τον οργανισμό σε ενεργό βιταμίνη. Η έλλειψη της βιταμίνης αυτής συνδέεται κατά κύριο λόγο με νοσήματα στα οστά, αυτοάνοσες παθήσεις, σκλήρυνση κατά πλάκας, διαβήτη τύπου «1» και διάφορες καρδιαγγειακές παθήσεις.

Όσον αφορά την επίδραση της στην ψυχολογία, έχει αποδειχτεί επιστημονικά πως η ηλιοφάνεια έχει θετικές επιδράσεις στην ψυχολογία του ατόμου, αλλά και στην νοητική του λειτουργία. Σύμφωνα μάλιστα, με περσινή μελέτη του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα, η επίδραση της ηλιοφάνειας στην νοητική λειτουργία είναι τεράστια. Η έρευνα έδειξε ότι η διαύγεια ενός ατόμου τις ηλιόλουστες ημέρες είναι σαφώς μεγαλύτερη συγκριτικά με τις συννεφιασμένες, ανεξαρτήτως εποχής. Παρόμοια αποτελέσματα εμφάνισε και αντίστοιχη παλαιότερη έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, σύμφωνα με την οποία τριάντα λεπτά έκθεσης στην ηλιοφάνεια έχουν άμεση θετική επίδραση στην καλή διάθεση και την νοητική υγεία.

Οι κίνδυνοι...
Όπως είναι αναμενόμενο, τα «πλην» της έκθεσης στον ήλιο είναι πολύ περισσότερα από τα οφέλη του, με την βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία να αυξάνεται κατά 2% για κάθε μείωση κατά 1% στην στοιβάδα του όζοντος. Οι κυριότερες άμεσες επιδράσεις του ηλίου στο δέρμα αφορούν το έγκαυμα ή ερύθημα, τις φωτοδερματοπάθειες και τις φωτοαλλεργικές ή φωτοτοξικές αντιδράσεις.

Από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, ξεχωρίζει το γνωστό και μη εξαιρετέο μελάνωμα - η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος. Προέρχεται από τα κύτταρα της επιδερμίδας που παράγουν μελανίνη και αναπτύσσεται ταχύτατα με την «βοήθεια» της ακτινοβολίας UVB. Μάλιστα, η διακοπτόμενη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία – καλή ώρα η ηλιοθεραπεία στις διακοπές – θεωρείται από τους ειδικούς ακόμα πιο επικίνδυνη από την συνεχόμενη ή επαναλαμβανόμενη κατά μικρά χρονικά διαστήματα.

Εξίσου επικίνδυνη για την επιδερμίδα όμως, είναι σύμφωνα με έρευνες και η έκθεση στην τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία του solarium, παρά την πλύση εγκεφάλου που δεχόμαστε τις καλοκαιρινές μέρες περί «προστασίας του δέρματος» με «τροπικό ασφαλές μαύρισμα» και ούτω καθεξής. Σύμφωνα μάλιστα, με πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα άτομα που χρησιμοποιούν οποιονδήποτε τύπο κρεβατιού solarium, για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα, έχουν 74% περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν μελάνωμα, ενώ οι τακτικοί χρήστες είναι 2,5 με 3 φορές πιο επιρρεπείς σε καρκίνο του δέρματος, εν αντιθέσει με άτομα που δεν κάνουν ποτέ solarium.

Τέλος, το ηλιακό φως μέσω μιας σύνθετης γενετικής διαδικασίας, καταστέλλει την παραγωγή κολλαγόνου, αδρανοποιώντας τα γονίδια που το παράγουν, ενώ συγχρόνως ενεργοποιεί καταστρεπτικά για το κολλαγόνο ένζυμα, με αποτέλεσμα να έχουμε ακόμα μια μακροχρόνια βλάβη στο δέρμα, την γνωστή φωτογήρανση. Το δέρμα αρχίζει και γίνεται «θαμπό», χαλαρό και μαλακό και γίνεται λεπτότερο χάνοντας το λίπος του.

... και η προστασία (;)
Η προστασία από τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου δεν περιορίζεται μόνο στην χρήση του αντηλιακού, αλλά επεκτείνεται στην χρήση και άλλων... αξεσουάρ που παρέχουν εξίσου μεγάλο ποσοστό προστασίας – ποτέ όμως 100% . Ποια είναι αυτά και που μπορούμε να τα βρούμε;

Αντηλιακά
Θα έχετε βαρεθεί να το ακούτε – και να το διαβάζετε – αλλά η χρήση του κατάλληλου αντηλιακού, στην αντίστοιχη επιδερμίδα είναι άκρως σημαντική για την προστασία από τις ακτίνες του ήλιου. Η επιλογή του θα πρέπει να γίνεται ανάλογα με το πόσο εύκολα καιγόμαστε στον ήλιο (φωτότυπος), καθώς και ανάλογα με το πόσο λιπαρό ή ξηρό είναι το δέρμα μας.

Δείτε τον αναλυτικό πίνακα:

Φυσιολογικό Δέρμα	Κρέμα
Λιπαρό Δέρμα	Gel Spray
Ξηρό Δέρμα	Υδατικό Προϊόν

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 - ΦΩΤΟΤΥΠΟΣ

Τύπος	Δείκτης προστασίας	Χαρακτηριστικά
I	30+	“Δε μαυρίζω ποτέ και καίγομαι τακτικά”
ΙΙ	30	" Μαυρίζω πολύ λίγο και καίγομαι συνεχώς. "
ΙΙΙ	25	" Μαυρίζω κανονικά και καίγομαι συχνά "
IV	20	" Μαυρίζω αρκετά και καίγομαι σπάνια"
V+VI	15	" Μαυρίζω πολύ και δεν καίγομαι ποτέ / σχεδόν ποτέ"

Η εφαρμογή του αντηλιακού θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον τριάντα λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο, σε κάθε σημείο του σώματος που εκτίθεται σε αυτόν. Επίσης θα πρέπει να ανανεώνετε το αντηλιακό κάθε δύο ώρες, μιας και το κολύμπι, ο αέρας ή η υπερβολική εφίδρωση αφαιρούν την κρέμα πιο γρήγορα από το δέρμα, ενώ για να εκμεταλλευτείτε πλήρως τον δείκτη SPF του εκάστοτε αντηλιακού είναι σημαντικό να απλώνετε σε πρόσωπο, λαιμό και σώμα ποσότητα ίση με περίπου μισό κουταλάκι του τσαγιού.

Ενδεικτικά για την προστασία σας από τον ήλιο για το φετινό καλοκαίρι προτείνουμε αντηλιακό γαλάκτωμα Κορρέ με SPF25 και εκχύλισμα από πορτοκάλι (15€ από εδώ) , αντηλιακό προσώπου Avene SPF30 (13,50€) με ορυκτά φωτοανακλαστικά, παιδικό αντηλιακό ROC SPF50 με βιταμίνη Ε και γλυκερίνη (17,30€) και αντηλιακό spray σώματος SPF30 της Apivita με ελιά και πρόπολη (22.50€) 

Βρείτε περισσότερα αντηλιακά σε παλαιότερο άρθρο του In2life εδώ. 

Ρούχα και καπέλα
Σημαντικό ρόλο στην προστασία του δέρματος από τον ήλιο παίζει και η επιλογή των κατάλληλων ρούχων και καπέλων. Ενδεικτικά, μια λεπτή βαμβακερή μπλούζα έχει δείκτη SPF πάνω από 10, ενώ σε γενικές γραμμές τα εφαρμοστά ρούχα έχουν μεγαλύτερο δείκτη από τα φαρδιά. Επίσης, τα καπέλα με μεγάλο γείσο (περίπου επτά εκατοστά), υποδιπλασιάζουν τις ακτίνες που δέχεται το πρόσωπο και είναι απαραίτητα σε περιπτώσεις παραμονής για αρκετή ώρα στον ήλιο.

Στην αγορά μάλιστα, μπορείτε να βρείτε ειδικά αντηλιακά ρούχα και καπέλα – κυρίως για παιδιά – τα οποία έχουν πολύ μεγαλύτερο δείκτη προστασίας από τα «απλά». Για παράδειγμα, τα ρούχα και καπέλα Sunway έχουν πιστοποίηση UPF50+ και προστατεύουν κατά 98% από την αντηλιακή ακτινοβολία. Οι τιμές τους των ρούχων ξεκινάνε από 40€ και των καπέλων από 18€. Δείτε αναλυτικά τον κατάλογο εδώ.

Αντηλιακά καπέλα για ενήλικες της Trekmates βρήκαμε στο online κατάστημα Marinall με τιμές που ξεκινάνε από 14€ και φτάνουν μέχρι και τα 39€.

Γυαλιά
Επειδή πρέπει να προσέχουμε όχι μόνο τον ήλιο, αλλά και τα μάτια μας σαν τα ... μάτια μας, η επιλογή των κατάλληλων γυαλιών ηλίου είναι εξίσου σημαντική και με αυτή των ρούχων. Δεν αρκεί να φοράμε πολύ σκούρα γυαλιά, αλλά θα πρέπει οι φακοί των γυαλιών να είναι κατηγορίας CE 3 ή 4, έτσι ώστε να φιλτράρουν αποτελεσματικά τις ακτίνες UV. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα Persol, με τιμές που ξεκινάνε από 130€, τα Arnette με τιμές από 79€ και τα κλασσικά πλέον και πολυφορεμένα Rayban.

Βρείτε την τελευταία λέξη της μόδας για το 2010 σε γυαλιά ηλίου εδώ.

Τρόφιμα
Μπορεί να μην παρέχουν την ίδια προστασία με τα αντηλιακά ή τα ρούχα, αλλά παρ’ όλα αυτά αρκετές τροφές ενυδατώνουν την επιδερμίδα μας και την προετοιμάζουν για υγιεινό και όμορφο μαύρισμα. Ποιες είναι αυτές;

Τα αυγά περιέχουν άφθονη βιταμίνη Α και αμινοξέα που ενισχύουν την παραγωγή μελανίνης, τα καρότα είναι πλούσια σε β- καροτίνη, η οποία διατηρεί ενυδατωμένο και ελαστικό το δέρμα, τα ροδάκινα περιέχουν φλαβονοειδή που ευνοούν το μαύρισμα, ενώ τα ακτινίδια, τα λεμόνια και τα δημητριακά ολικής άλεσης περιέχουν επαρκείς ποσότητες ψευδάργυρου και βιταμίνης C, συστατικών που βοηθούν στην επούλωση των ηλιακών εγκαυμάτων.