Όλα όσα θέλεις να ξέρεις για τα εμβόλια
Πότε θα έρθουν στην Ελλάδα τα εμβόλια; Θα είναι υποχρεωτικά; Θα έχουν παρενέργειες; Θα τελειώσει επιτέλους αυτός ο εφιάλτης;
της Ηρώς Κουνάδη
Σύντομη περίληψη των τελευταίων επεισοδίων, για όσους χάθηκαν στο χάος των ειδήσεων και δεν πολυκατάλαβαν τι γίνεται: Μία από τις δέκα φαρμακευτικές εταιρείες στις οποίες έχει στηρίξει η ανθρωπότητα τις ελπίδες της για το τέλος της πανδημίας ανακοίνωσε την Δευτέρα 9 Νοεμβρίου 90% αποτελεσματικότητα του εμβολίου της.
Τι σημαίνει 90% αποτελεσματικότητα και γιατί πανηγυρίζουμε;
Για να εγκριθεί ένα εμβόλιο και να βγει στην αγορά, αρκεί να είναι πάνω από 50% αποτελεσματικό. Για να έχεις ένα μέτρο σύγκρισης, τα εμβόλια της γρίπης που κάνουν κάθε χρόνο οι ευπαθείς ομάδες, έχουν αποτελεσματικότητα 60%. Αυτό σημαίνει ότι 6 στους 10 ανθρώπους που θα κάνουν το εμβόλιο, δεν θα κολλήσουν εποχιακή γρίπη. Το 90% (που για την ακρίβεια είναι «άνω του 90%» σύμφωνα με την ανακοίνωση της εταιρείας) για το εμβόλιο του κορωνοϊού, και μάλιστα τόσο γρήγορα, δεν το περίμενε σχεδόν κανείς. Γι’ αυτό πανηγυρίζουμε.
Και με το 10% που μένει, δηλαδή, τι γίνεται;
Σε ένα ποσοστό μικρότερο του 10% (αλλά ας πούμε 10% για λόγους συντομίας) το εμβόλιο δεν είναι αποτελεσματικό. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι ο ένας στους 10 μπορεί να αρρωστήσει από κορωνοϊό, παρ’ όλο που θα έχει κάνει το εμβόλιο. Γιατί; Δεν ξέρουμε ακόμα –θα ξέρουμε, όμως, σύντομα, μόλις ανακοινωθούν τα τελικά συμπεράσματα της έρευνας των Pfizer-BioNTech. «Το εμβόλιο λειτουργεί διαφορετικά σε διαφορετικούς ανθρώπους» εξηγεί ο Dr Stephen Griffin του Πανεπιστημίου του Leeds στον Guardian. «Ίσως να ήταν οι πιο ηλικιωμένοι, ή οι άνθρωποι διαφορετικών φυλών. Ή μπορεί απλά αυτό το πράγμα να λειτουργεί μόνο εννιά φορές στις δέκα». Σε κάθε περίπτωση, θα ξέρουμε σύντομα.
Κάνοντας το εμβόλιο, βάζω τον ιό στο σώμα μου;
Συνήθως, ναι. Τα περισσότερα εμβόλια βάζουν στον οργανισμό ένα νεκρό ή αποδυναμωμένο στέλεχος του ιού, προκειμένου το σώμα να αναπτύξει τα αντισώματα που χρειάζονται για να αντιμετωπίσει τον ιό όταν τον συναντήσει στην κανονική εκδοχή του. Σκέψου το σαν να του λέμε «να, κοίτα, έτσι θα μοιάζει ο εχθρός. Φτιάξε άμυνες». Και ο ανθρώπινος οργανισμός, που είναι μαγικό πράγμα, φτιάχνει άμυνες.
Τώρα, το συγκεκριμένο εμβόλιο της Pfizer-BioNTech, δεν λειτουργεί έτσι. Αντί για νεκρό ιό, βάζει στο σώμα ένα κομμάτι του DNA του. Αυτή η τεχνική λέγεται mRNA, και αυτό που κάνει είναι να μεταβιβάζει στα κύτταρά σου οδηγίες για την παρασκευή πρωτεϊνών που μοιάζουν αλλά δεν είναι ο ιός. Έτσι, μόλις συναντήσει τον ίδιο τον ιό, ο οργανισμός σου θα ξέρει πώς να τον αντιμετωπίσει, γιατί θα έχει προετοιμαστεί πολεμώντας κάτι που του μοιάζει.
Άρα θα έχει παρενέργειες;
Ίσως να μην το θυμάσαι αν την τελευταία φορά που έκανες εμβόλιο ήσουν 10 χρονών, αλλά όλα τα εμβόλια έχουν ελαφριές παρενέργειες. Μπορεί να ανεβάσεις λίγο πυρετό, μπορεί να αισθανθείς πονόλαιμο ή πονοκέφαλο, μπορεί να μην καταλάβεις και τίποτα απολύτως. Εξαρτάται κυρίως από τον οργανισμό σου και την ηλικία σου. Πάντως όχι, σοβαρές παρενέργειες δεν θα έχει.
Αυτό της Pfizer-BioNTech είναι τελικά το εμβόλιο που θα κάνουμε;
Είναι ένα από αυτά –αλλά δε μας φτάνει μόνο του. Μέσα στο 2020, η συγκεκριμένη εταιρεία θα έχει διαθέσιμα 50 εκατομμύρια εμβόλια, με άλλο 1,3 δισεκατομμύριο να ακολουθεί το 2021. Εμείς, ως Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πάρουμε 300 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου από την Pfizer-BioNTech (*) και τα υπόλοιπα από την AstraZeneca (το γνωστό και ως «εμβόλιο της Οξφόρδης»), την Janssen Pharmaceutica NV, θυγατρική της Johnson & Johnson («το αμερικάνικο» που λέει ο κόσμος) και την Sanofi-GSK. Αυτά είναι τα τέσσερα συμβόλαια που έχουμε υπογράψει μέχρι στιγμής, ενώ ανοιχτές είναι οι συζητήσεις και για την προμήθεια των εμβολίων της Moderna και της Curevac.
(*) Τεχνική λεπτομέρεια: Το εμβόλιο της Pfizer-BioNTech γίνεται σε δύο δόσεις –κάποια άλλα γίνονται σε μία. Οπότε, αυτές οι 300 εκατομμύρια δόσεις εμβολιάζουν 150 εκατομμύρια ανθρώπους.
Και όλα αυτά τα εμβόλια κάνουν αυτό το mRNA-πώς-το-είπες;
Όχι. Κι εδώ που τα λέμε, δεν θα ήταν και πολύ λογικό να έχεις δέκα διαφορετικές ομάδες να κάνουν την ίδια έρευνα την ώρα που ο κόσμος καίγεται. Κάποια χρησιμοποιούν την τεχνική mRNA που περιγράψαμε πιο πάνω, κάποια (όπως το κινέζικο, γνωστό και ως Sinovac και το γαλλικό της Valneva) χρησιμοποιούν την παραδοσιακή τεχνική του σκοτωμένου/ανενεργού ιού, και κάποια, όπως αυτά της Οξφόρδης-AstraZeneca και της Johnson & Johnson χρησιμοποιούν κάτι που λέγεται φορέας αδενοϊού, έναν γενετικά τροποποιημένο ιό του κοινού κρυολογήματος.
Γιατί χρειαζόμαστε τόσο πολλά εμβόλια;
Γιατί ο πληθυσμός της Γης είναι περίπου 7 δισεκατομμύρια. Αν δεν σε νοιάζει για την υπόλοιπη Γη, ο πληθυσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περίπου μισό δισεκατομμύριο (447,7 εκατομμύρια, για να ακριβολογούμε). Για να ξεχάσουμε για πάντα τον εφιάλτη του κορωνοϊού, των λοκντάουν και της γενικότερης παράνοιας που έχει προκαλέσει στον πλανήτη αυτή η πανδημία, πρέπει να εμβολιαστεί περίπου το 70% του πληθυσμού. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει.
Σαν πολύ γρήγορα δεν γίνονται όλα;
Ναι, δεν είναι ιδέα σου. Κανονικά για να εγκριθεί ένα εμβόλιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτούνται από 18 έως 24 μήνες, αφότου κατατεθεί στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Τώρα, όμως, με τον πλανήτη να καίγεται και τις χιλιάδες των θανάτων που καταγράφονται καθημερινά, τα εμβόλια περνούν από διαδικασία fast track, τόσο στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (γιατί και πώς, εδώ) όσο και στον αμερικανικό FDA. Δεν ξέρουμε αν το παρατήρησες, αλλά είμαστε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Πότε θα έχουμε το εμβόλιο στην Ελλάδα;
Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, το εμβόλιο της Pfizer-BioNTech θα ξεκινήσει να μοιράζεται ταυτόχρονα σε όλες τις χώρες της ΕΕ μέσα στο 2020. Αυτές οι λίγες πρώτες δόσεις, βέβαια, θα διατεθούν πρώτα στους ανθρώπους των συστημάτων υγείας, γιατρούς και νοσηλευτές, και εν συνεχεία σε ηλικιωμένους και ευπαθείς ομάδες. Από εκεί και πέρα, σταδιακά μέσα στο 2021 θα εμβολιάζονται κατά σειρά ηλικίας και αυξημένου ρίσκου οι υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες. Το ποιος θα έχει προτεραιότητα θα το αποφασίσει η κάθε χώρα μόνη της. Η Βρετανία, για παράδειγμα, έχει ήδη ανακοινώσει προτεραιότητα σε υγειονομικούς, προσωπικό και τρόφιμους οίκων ευγηρίας, και ηλικιωμένους.
Θα είναι υποχρεωτικό να κάνουμε όλοι εμβόλιο;
Δεν έχει αποφασιστεί ακόμα. Πολλά θα ειπωθούν και θα γραφτούν τις επόμενες μέρες, μείνετε συντονισμένοι για επικούς καυγάδες στο Facebook εξελίξεις. Ο Ηλίας Μόσιαλος, πάντως, δήλωσε πριν λίγες μέρες ότι πιστεύει πως το εμβόλιο πρέπει να είναι εθελοντικό, για να μην αρχίσουν οι συνωμοσιολόγοι τα δικά τους. Ναι, δεν το έθεσε έτσι –ακριβείς δηλώσεις εδώ.
Άκουσα ότι αν κάνω εμβόλιο θα μου βάλουνε τσιπάκι και θα ελέγχουν το μυαλό μου ο Μπιλ Γκέιτς και η Νέα Τάξη Πραγμάτων, αληθεύει;
Χαχαχαχαχ.
Σύντομη περίληψη των τελευταίων επεισοδίων, για όσους χάθηκαν στο χάος των ειδήσεων και δεν πολυκατάλαβαν τι γίνεται: Μία από τις δέκα φαρμακευτικές εταιρείες στις οποίες έχει στηρίξει η ανθρωπότητα τις ελπίδες της για το τέλος της πανδημίας ανακοίνωσε την Δευτέρα 9 Νοεμβρίου 90% αποτελεσματικότητα του εμβολίου της.
Τι σημαίνει 90% αποτελεσματικότητα και γιατί πανηγυρίζουμε;
Για να εγκριθεί ένα εμβόλιο και να βγει στην αγορά, αρκεί να είναι πάνω από 50% αποτελεσματικό. Για να έχεις ένα μέτρο σύγκρισης, τα εμβόλια της γρίπης που κάνουν κάθε χρόνο οι ευπαθείς ομάδες, έχουν αποτελεσματικότητα 60%. Αυτό σημαίνει ότι 6 στους 10 ανθρώπους που θα κάνουν το εμβόλιο, δεν θα κολλήσουν εποχιακή γρίπη. Το 90% (που για την ακρίβεια είναι «άνω του 90%» σύμφωνα με την ανακοίνωση της εταιρείας) για το εμβόλιο του κορωνοϊού, και μάλιστα τόσο γρήγορα, δεν το περίμενε σχεδόν κανείς. Γι’ αυτό πανηγυρίζουμε.
Και με το 10% που μένει, δηλαδή, τι γίνεται;
Σε ένα ποσοστό μικρότερο του 10% (αλλά ας πούμε 10% για λόγους συντομίας) το εμβόλιο δεν είναι αποτελεσματικό. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει ότι ο ένας στους 10 μπορεί να αρρωστήσει από κορωνοϊό, παρ’ όλο που θα έχει κάνει το εμβόλιο. Γιατί; Δεν ξέρουμε ακόμα –θα ξέρουμε, όμως, σύντομα, μόλις ανακοινωθούν τα τελικά συμπεράσματα της έρευνας των Pfizer-BioNTech. «Το εμβόλιο λειτουργεί διαφορετικά σε διαφορετικούς ανθρώπους» εξηγεί ο Dr Stephen Griffin του Πανεπιστημίου του Leeds στον Guardian. «Ίσως να ήταν οι πιο ηλικιωμένοι, ή οι άνθρωποι διαφορετικών φυλών. Ή μπορεί απλά αυτό το πράγμα να λειτουργεί μόνο εννιά φορές στις δέκα». Σε κάθε περίπτωση, θα ξέρουμε σύντομα.
Κάνοντας το εμβόλιο, βάζω τον ιό στο σώμα μου;
Συνήθως, ναι. Τα περισσότερα εμβόλια βάζουν στον οργανισμό ένα νεκρό ή αποδυναμωμένο στέλεχος του ιού, προκειμένου το σώμα να αναπτύξει τα αντισώματα που χρειάζονται για να αντιμετωπίσει τον ιό όταν τον συναντήσει στην κανονική εκδοχή του. Σκέψου το σαν να του λέμε «να, κοίτα, έτσι θα μοιάζει ο εχθρός. Φτιάξε άμυνες». Και ο ανθρώπινος οργανισμός, που είναι μαγικό πράγμα, φτιάχνει άμυνες.
Τώρα, το συγκεκριμένο εμβόλιο της Pfizer-BioNTech, δεν λειτουργεί έτσι. Αντί για νεκρό ιό, βάζει στο σώμα ένα κομμάτι του DNA του. Αυτή η τεχνική λέγεται mRNA, και αυτό που κάνει είναι να μεταβιβάζει στα κύτταρά σου οδηγίες για την παρασκευή πρωτεϊνών που μοιάζουν αλλά δεν είναι ο ιός. Έτσι, μόλις συναντήσει τον ίδιο τον ιό, ο οργανισμός σου θα ξέρει πώς να τον αντιμετωπίσει, γιατί θα έχει προετοιμαστεί πολεμώντας κάτι που του μοιάζει.
Άρα θα έχει παρενέργειες;
Ίσως να μην το θυμάσαι αν την τελευταία φορά που έκανες εμβόλιο ήσουν 10 χρονών, αλλά όλα τα εμβόλια έχουν ελαφριές παρενέργειες. Μπορεί να ανεβάσεις λίγο πυρετό, μπορεί να αισθανθείς πονόλαιμο ή πονοκέφαλο, μπορεί να μην καταλάβεις και τίποτα απολύτως. Εξαρτάται κυρίως από τον οργανισμό σου και την ηλικία σου. Πάντως όχι, σοβαρές παρενέργειες δεν θα έχει.
Αυτό της Pfizer-BioNTech είναι τελικά το εμβόλιο που θα κάνουμε;
Είναι ένα από αυτά –αλλά δε μας φτάνει μόνο του. Μέσα στο 2020, η συγκεκριμένη εταιρεία θα έχει διαθέσιμα 50 εκατομμύρια εμβόλια, με άλλο 1,3 δισεκατομμύριο να ακολουθεί το 2021. Εμείς, ως Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πάρουμε 300 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου από την Pfizer-BioNTech (*) και τα υπόλοιπα από την AstraZeneca (το γνωστό και ως «εμβόλιο της Οξφόρδης»), την Janssen Pharmaceutica NV, θυγατρική της Johnson & Johnson («το αμερικάνικο» που λέει ο κόσμος) και την Sanofi-GSK. Αυτά είναι τα τέσσερα συμβόλαια που έχουμε υπογράψει μέχρι στιγμής, ενώ ανοιχτές είναι οι συζητήσεις και για την προμήθεια των εμβολίων της Moderna και της Curevac.
(*) Τεχνική λεπτομέρεια: Το εμβόλιο της Pfizer-BioNTech γίνεται σε δύο δόσεις –κάποια άλλα γίνονται σε μία. Οπότε, αυτές οι 300 εκατομμύρια δόσεις εμβολιάζουν 150 εκατομμύρια ανθρώπους.
Και όλα αυτά τα εμβόλια κάνουν αυτό το mRNA-πώς-το-είπες;
Όχι. Κι εδώ που τα λέμε, δεν θα ήταν και πολύ λογικό να έχεις δέκα διαφορετικές ομάδες να κάνουν την ίδια έρευνα την ώρα που ο κόσμος καίγεται. Κάποια χρησιμοποιούν την τεχνική mRNA που περιγράψαμε πιο πάνω, κάποια (όπως το κινέζικο, γνωστό και ως Sinovac και το γαλλικό της Valneva) χρησιμοποιούν την παραδοσιακή τεχνική του σκοτωμένου/ανενεργού ιού, και κάποια, όπως αυτά της Οξφόρδης-AstraZeneca και της Johnson & Johnson χρησιμοποιούν κάτι που λέγεται φορέας αδενοϊού, έναν γενετικά τροποποιημένο ιό του κοινού κρυολογήματος.
Γιατί χρειαζόμαστε τόσο πολλά εμβόλια;
Γιατί ο πληθυσμός της Γης είναι περίπου 7 δισεκατομμύρια. Αν δεν σε νοιάζει για την υπόλοιπη Γη, ο πληθυσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περίπου μισό δισεκατομμύριο (447,7 εκατομμύρια, για να ακριβολογούμε). Για να ξεχάσουμε για πάντα τον εφιάλτη του κορωνοϊού, των λοκντάουν και της γενικότερης παράνοιας που έχει προκαλέσει στον πλανήτη αυτή η πανδημία, πρέπει να εμβολιαστεί περίπου το 70% του πληθυσμού. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει.
Σαν πολύ γρήγορα δεν γίνονται όλα;
Ναι, δεν είναι ιδέα σου. Κανονικά για να εγκριθεί ένα εμβόλιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτούνται από 18 έως 24 μήνες, αφότου κατατεθεί στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Τώρα, όμως, με τον πλανήτη να καίγεται και τις χιλιάδες των θανάτων που καταγράφονται καθημερινά, τα εμβόλια περνούν από διαδικασία fast track, τόσο στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (γιατί και πώς, εδώ) όσο και στον αμερικανικό FDA. Δεν ξέρουμε αν το παρατήρησες, αλλά είμαστε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Πότε θα έχουμε το εμβόλιο στην Ελλάδα;
Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, το εμβόλιο της Pfizer-BioNTech θα ξεκινήσει να μοιράζεται ταυτόχρονα σε όλες τις χώρες της ΕΕ μέσα στο 2020. Αυτές οι λίγες πρώτες δόσεις, βέβαια, θα διατεθούν πρώτα στους ανθρώπους των συστημάτων υγείας, γιατρούς και νοσηλευτές, και εν συνεχεία σε ηλικιωμένους και ευπαθείς ομάδες. Από εκεί και πέρα, σταδιακά μέσα στο 2021 θα εμβολιάζονται κατά σειρά ηλικίας και αυξημένου ρίσκου οι υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες. Το ποιος θα έχει προτεραιότητα θα το αποφασίσει η κάθε χώρα μόνη της. Η Βρετανία, για παράδειγμα, έχει ήδη ανακοινώσει προτεραιότητα σε υγειονομικούς, προσωπικό και τρόφιμους οίκων ευγηρίας, και ηλικιωμένους.
Θα είναι υποχρεωτικό να κάνουμε όλοι εμβόλιο;
Δεν έχει αποφασιστεί ακόμα. Πολλά θα ειπωθούν και θα γραφτούν τις επόμενες μέρες, μείνετε συντονισμένοι για επικούς καυγάδες στο Facebook εξελίξεις. Ο Ηλίας Μόσιαλος, πάντως, δήλωσε πριν λίγες μέρες ότι πιστεύει πως το εμβόλιο πρέπει να είναι εθελοντικό, για να μην αρχίσουν οι συνωμοσιολόγοι τα δικά τους. Ναι, δεν το έθεσε έτσι –ακριβείς δηλώσεις εδώ.
Άκουσα ότι αν κάνω εμβόλιο θα μου βάλουνε τσιπάκι και θα ελέγχουν το μυαλό μου ο Μπιλ Γκέιτς και η Νέα Τάξη Πραγμάτων, αληθεύει;
Χαχαχαχαχ.
