Οι διατροφικές αλλεργίες και πώς θα τις καταλάβουμε
Οι διατροφικές αλλεργίες είναι αρκετά απρόβλεπτες γι’ αυτό θέλουν προσοχή. Πώς θα αναγνωρίσετε τα σημάδια.
Γράφει η Χριστίνα Αλεξοπούλου – Διατροφολόγος
Οι αλλεργίες γίνονται ολοένα και πιο συχνές και μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μας, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία.
Τα περισσότερα αλλεργικά άτομα εμφανίζουν ήπιες αντιδράσεις, αλλά περιστασιακά, σε περιπτώσεις σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης, μπορεί να παρουσιάσουν μια οξεία και απειλητική για τη ζωή κατάσταση που ονομάζεται αναφυλαξία.
Κατ’αυτήν, το σώμα μας αντιδρά ταχύτατα με την ανάπτυξη οιδήματος στο στόμα και στο λαιμό, με αποτέλεσμα αναπνευστική δυσχέρεια και ενδεχόμενη λιποθυμία. Απαιτείται επείγουσα παρέμβαση και άμεση κλήση ασθενοφόρου, σε υποψία τέτοιας κατάστασης. Eάν κάποιο άτομο έχει υποστεί στο παρελθόν σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση, καλό είναι να έχει μαζί του μια ένεση αδρεναλίνης.
Ορισμένες τροφές, όπως για παράδειγμα το σιτάρι, το γάλα, τα αυγά και τα φυστίκια, προκαλούν περισσότερα προβλήματα από άλλες, γιατί μπορεί να υπάρχουν μέσα σε βασικά φαγητά, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η αποφυγή τους.
Mέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί θεραπεία για τις τροφικές αλλεργίες, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει να αποφεύγουμε τη συγκεκριμένη τροφή, ώστε να προληφθούν τα πιθανά προβλήματα από τη λήψη της. Ορισμένες ήπιες αντιδράσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντιισταμινικά χάπια, αλλά είναι προτιμότερο να αποφεύγουμε το αλλεργιογόνο, λόγω του ενδεχομένου κινδύνου πρόκλησης κάποιας πολύ πιο σοβαρής αντίδρασης στο μέλλον.
Συνήθεις τροφές που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις:
• Θαλασσινά, ιδιαίτερα γαρίδες και μύδια
• Ξηροί καρποί και κυρίως φυστίκια
• Αυγά
• Γάλα
• Σιτάρι
• Εσπεριδοειδή και φράουλες
• Προϊόντα σόγιας
• Μπανάνες
• Πρόσθετα τροφίμων
• Σοκολάτα
• Σουσάμι
Τρία όμως είναι τα βασικά τρόφιμα που μπορεί να προκαλέσουν έντονες αλλεργικές αντιδράσεις.
Αλλεργία στο γάλα
Η αλλεργία στο αγελαδινό γάλα είναι η πιο συνηθισμένη τροφική αλλεργία, ιδίως στα παιδιά. Σπάνια είναι σοβαρή και συνήθως προκαλεί μια μέτριας έντασης αντίδραση, την οποία τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν μετά την ηλικία των τριών ετών.
Η αλλεργία στο γάλα είναι κατάσταση διαφορετική από τη δυσανεξία στη λακτόζη (ή στο αγελαδινό γάλα). Εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου αντιδρά στις πρωτεΐνες του γάλακτος, τις οποίες θεωρεί ως βλαβερές και εκδηλώνεται με μια ή περισσότερες αντιδράσεις υπερευαισθησίας.
Εάν ένα βρέφος είναι αλλεργικό στο αγελαδινό γάλα, είναι επίσης πολύ πιθανό να είναι αλλεργικό και στις πρωτεΐνες του πρόβειου ή του κατσικίσιου γάλακτος. Eπειδή δεν υπάρχει θεραπεία για τις αλλεργίες του γάλακτος, ο μόνος τρόπος αποφυγής τους είναι ο αποκλεισμός του γάλακτος από τη διατροφή του παιδιού.
Το γάλα αποτελεί συχνά συστατικό πολλών τροφών και μπορεί να αναγράφεται με παράξενα ονόματα (καζεΐνη, σκόνη γάλακτος, λακταλβουμίνη, γαλακτικό ή λακτόζη, λακτοφερίνη, στερεά κρέμας γάλακτος, στερεά ξυνογάλου) στις λίστες με το περιεχόμενο.
Αντιδράσεις υπερευαισθησίας από αλλεργία στο γάλα
• Δερματικές εκδηλώσεις, ερεθισμοί, εξανθήματα, έκζεμα, οίδημα στο στόμα.
• Αντιδράσεις από το έντερο: διάρροια, μετεωρισμός (φούσκωμα), έμετοι, κοιλιακές κράμπες (εντερικοί κωλικοί).
• Αντιδράσεις από τις αεροφόρους οδούς: ρινίτιδα, φτέρνισμα, κνησμός, δακρύρροια, βήχας.
• Αναφυλαξία (σπάνια επίδραση): δυσκολία στην αναπνοή, οίδημα στο πρόσωπο, λιποθυμία.
Αλλεργία στα φυστίκια
Η αλλεργία στα φυστίκια γίνεται δυστυχώς ολοένα και πιο συχνή, αν και ο λόγος γι'αυτό δεν είναι ξεκάθαρος. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιονδήποτε, ακόμα και αργότερα στη ζωή, αλλά είναι συχνότερη σε άτομα με παθήσεις σχετιζόμενες με αλλεργία, όπως άσθμα, έκζεμα ή αλλεργική ρινίτιδα. Οι καταστάσεις αυτές παρουσιάζουν οικογενή εμφάνιση και ενδέχεται να είναι κληρονομικές.
Επειδή η κατανάλωση φυστικιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης στο παιδί αλλεργίας στα φυστίκια, συνιστάται γενικά οι μητέρες που έχουν στην οικογένειά τους ιστορικό αλλεργιών να αποφεύγουν την κατανάλωση φυστικιών όταν εγκυμονούν ή όταν θηλάζουν. Τα παιδιά που προέρχονται από αλλεργικές οικογένειες θα πρέπει να αποφεύγουν τα φυστίκια και τα προϊόντα τους μέχρι τουλάχιστον την ηλικία των 3 ετών.
Εάν κάποιος είναι αλλεργικός στα φυστίκια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι αλλεργικός και σε άλλους ξηρούς καρπούς, όπως τα καρύδια, τα αμύγδαλα και το κουκουνάρι και καλό είναι να αποφεύγονται και αυτά.
Τι θα συμβεί εάν κάποιος που πάσχει καταναλώσει φυστίκια;
Μπορεί να παρουσιαστούν κυρίως 2 αντιδράσεις: είτε μια ήπια αντίδραση είτε μια σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση. Στην ήπια αναφυλακτική αντίδραση εμφανίζονται ταχύτατα διάφορα συμπτώματα όπως εξάνθημα, μούδιασμα στο στόμα, διάρροια ή ναυτία. Σε σοβαρές περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να παρουσιάσει οίδημα στο πρόσωπο, δυσκολία στην αναπνοή ακόμα και λιποθυμία. Ήπια ή σοβαρή αντίδραση μπορεί να εμφανιστεί μέχρι και 6 ώρες μετά την κατανάλωση φυστικιών, ακόμα και από ελάχιστα ίχνη φυστικιών στην τροφή.
Πρέπει λοιπόν, να προσέχετε για ετικέτες που γράφουν “ακατάλληλο για άτομα με αλλεργία στους ξηρούς καρπούς” ή “μπορεί να περιέχει ξηρούς καρπούς ή ίχνη ξηρών καρπών”, αν και κάποιοι κατασκευαστές το παρακάνουν και επισημαίνουν το ίδιο σε όλα τα προϊόντα τους, ώστε να αποφύγουν τυχόν κυρώσεις.
Επειδή δεν υπάρχει θεραπεία της αιτίας της αλλεργίας, ένα ευαισθητοποιημένο άτομο θα πρέπει να αποφεύγει οποιαδήποτε επαφή με προϊόντα φυστικιών. Ειδικότερα, θα πρέπει να εξετάζετε τα αναγραφόμενα συστατικά των:
• Ψημένων τροφίμων, όπως κέικ και μπισκότα
• Δημητριακών πρωινού
• Τροφίμων από ανατολικές χώρες
• Παγωτών
• Γλυκισμάτων
• Πικάντικων σνακ
Αλλεργία στα αυγά
Η αλλεργία στα αυγά είναι σημαντική, όχι μόνο γιατί τα αυγά είναι «κρυμμένα» σε πολλά τρόφιμα, ιδιαίτερα σε κέικ, μπισκότα, γλυκά, μερικά ψωμιά και σάλτσες, αλλά και γιατί χρησιμοποιούνται στην κατασκευή κάποιων εμβολίων. Εάν ένα άτομο είναι αλλεργικό στα αυγά, καλό είναι να ενημερώσει το γιατρό του ή τη νοσηλεύτρια πριν από εμβόλια ή γενικά ενέσεις.
Ελέγχουμε προσεχτικά τα συστατικά των τροφών και ψάχνουμε για εναλλακτικές ονομασίες των παραγώγων του αυγού, που μπορεί να χρησιμοποιούνται.
Μερικές από αυτές είναι οι ακόλουθες:
• Αλβουμίνη
• Πρωτεΐνη (ασπράδι) αυγού
• Κρόκος αυγού
• Σκόνη αυγού, κατεψυγμένο ή παστεριωμένο αυγό
• Σφαιρίνη
• Ωαλβουμίνη
• Ωοσφαιρίνη
• Ωοβιτελίνη
• Λεκιθίνη
Οι αλλεργίες γίνονται ολοένα και πιο συχνές και μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μας, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία.
Τα περισσότερα αλλεργικά άτομα εμφανίζουν ήπιες αντιδράσεις, αλλά περιστασιακά, σε περιπτώσεις σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης, μπορεί να παρουσιάσουν μια οξεία και απειλητική για τη ζωή κατάσταση που ονομάζεται αναφυλαξία.
Κατ’αυτήν, το σώμα μας αντιδρά ταχύτατα με την ανάπτυξη οιδήματος στο στόμα και στο λαιμό, με αποτέλεσμα αναπνευστική δυσχέρεια και ενδεχόμενη λιποθυμία. Απαιτείται επείγουσα παρέμβαση και άμεση κλήση ασθενοφόρου, σε υποψία τέτοιας κατάστασης. Eάν κάποιο άτομο έχει υποστεί στο παρελθόν σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση, καλό είναι να έχει μαζί του μια ένεση αδρεναλίνης.
Ορισμένες τροφές, όπως για παράδειγμα το σιτάρι, το γάλα, τα αυγά και τα φυστίκια, προκαλούν περισσότερα προβλήματα από άλλες, γιατί μπορεί να υπάρχουν μέσα σε βασικά φαγητά, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η αποφυγή τους.
Mέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί θεραπεία για τις τροφικές αλλεργίες, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει να αποφεύγουμε τη συγκεκριμένη τροφή, ώστε να προληφθούν τα πιθανά προβλήματα από τη λήψη της. Ορισμένες ήπιες αντιδράσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντιισταμινικά χάπια, αλλά είναι προτιμότερο να αποφεύγουμε το αλλεργιογόνο, λόγω του ενδεχομένου κινδύνου πρόκλησης κάποιας πολύ πιο σοβαρής αντίδρασης στο μέλλον.
Συνήθεις τροφές που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις:
• Θαλασσινά, ιδιαίτερα γαρίδες και μύδια
• Ξηροί καρποί και κυρίως φυστίκια
• Αυγά
• Γάλα
• Σιτάρι
• Εσπεριδοειδή και φράουλες
• Προϊόντα σόγιας
• Μπανάνες
• Πρόσθετα τροφίμων
• Σοκολάτα
• Σουσάμι
Τρία όμως είναι τα βασικά τρόφιμα που μπορεί να προκαλέσουν έντονες αλλεργικές αντιδράσεις.
Αλλεργία στο γάλα
Η αλλεργία στο αγελαδινό γάλα είναι η πιο συνηθισμένη τροφική αλλεργία, ιδίως στα παιδιά. Σπάνια είναι σοβαρή και συνήθως προκαλεί μια μέτριας έντασης αντίδραση, την οποία τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν μετά την ηλικία των τριών ετών.
Η αλλεργία στο γάλα είναι κατάσταση διαφορετική από τη δυσανεξία στη λακτόζη (ή στο αγελαδινό γάλα). Εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενός ατόμου αντιδρά στις πρωτεΐνες του γάλακτος, τις οποίες θεωρεί ως βλαβερές και εκδηλώνεται με μια ή περισσότερες αντιδράσεις υπερευαισθησίας.
Εάν ένα βρέφος είναι αλλεργικό στο αγελαδινό γάλα, είναι επίσης πολύ πιθανό να είναι αλλεργικό και στις πρωτεΐνες του πρόβειου ή του κατσικίσιου γάλακτος. Eπειδή δεν υπάρχει θεραπεία για τις αλλεργίες του γάλακτος, ο μόνος τρόπος αποφυγής τους είναι ο αποκλεισμός του γάλακτος από τη διατροφή του παιδιού.
Το γάλα αποτελεί συχνά συστατικό πολλών τροφών και μπορεί να αναγράφεται με παράξενα ονόματα (καζεΐνη, σκόνη γάλακτος, λακταλβουμίνη, γαλακτικό ή λακτόζη, λακτοφερίνη, στερεά κρέμας γάλακτος, στερεά ξυνογάλου) στις λίστες με το περιεχόμενο.
Αντιδράσεις υπερευαισθησίας από αλλεργία στο γάλα
• Δερματικές εκδηλώσεις, ερεθισμοί, εξανθήματα, έκζεμα, οίδημα στο στόμα.
• Αντιδράσεις από το έντερο: διάρροια, μετεωρισμός (φούσκωμα), έμετοι, κοιλιακές κράμπες (εντερικοί κωλικοί).
• Αντιδράσεις από τις αεροφόρους οδούς: ρινίτιδα, φτέρνισμα, κνησμός, δακρύρροια, βήχας.
• Αναφυλαξία (σπάνια επίδραση): δυσκολία στην αναπνοή, οίδημα στο πρόσωπο, λιποθυμία.
Αλλεργία στα φυστίκια
Η αλλεργία στα φυστίκια γίνεται δυστυχώς ολοένα και πιο συχνή, αν και ο λόγος γι'αυτό δεν είναι ξεκάθαρος. Μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιονδήποτε, ακόμα και αργότερα στη ζωή, αλλά είναι συχνότερη σε άτομα με παθήσεις σχετιζόμενες με αλλεργία, όπως άσθμα, έκζεμα ή αλλεργική ρινίτιδα. Οι καταστάσεις αυτές παρουσιάζουν οικογενή εμφάνιση και ενδέχεται να είναι κληρονομικές.
Επειδή η κατανάλωση φυστικιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού συνδέεται με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης στο παιδί αλλεργίας στα φυστίκια, συνιστάται γενικά οι μητέρες που έχουν στην οικογένειά τους ιστορικό αλλεργιών να αποφεύγουν την κατανάλωση φυστικιών όταν εγκυμονούν ή όταν θηλάζουν. Τα παιδιά που προέρχονται από αλλεργικές οικογένειες θα πρέπει να αποφεύγουν τα φυστίκια και τα προϊόντα τους μέχρι τουλάχιστον την ηλικία των 3 ετών.
Εάν κάποιος είναι αλλεργικός στα φυστίκια, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι αλλεργικός και σε άλλους ξηρούς καρπούς, όπως τα καρύδια, τα αμύγδαλα και το κουκουνάρι και καλό είναι να αποφεύγονται και αυτά.
Τι θα συμβεί εάν κάποιος που πάσχει καταναλώσει φυστίκια;
Μπορεί να παρουσιαστούν κυρίως 2 αντιδράσεις: είτε μια ήπια αντίδραση είτε μια σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση. Στην ήπια αναφυλακτική αντίδραση εμφανίζονται ταχύτατα διάφορα συμπτώματα όπως εξάνθημα, μούδιασμα στο στόμα, διάρροια ή ναυτία. Σε σοβαρές περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να παρουσιάσει οίδημα στο πρόσωπο, δυσκολία στην αναπνοή ακόμα και λιποθυμία. Ήπια ή σοβαρή αντίδραση μπορεί να εμφανιστεί μέχρι και 6 ώρες μετά την κατανάλωση φυστικιών, ακόμα και από ελάχιστα ίχνη φυστικιών στην τροφή.
Πρέπει λοιπόν, να προσέχετε για ετικέτες που γράφουν “ακατάλληλο για άτομα με αλλεργία στους ξηρούς καρπούς” ή “μπορεί να περιέχει ξηρούς καρπούς ή ίχνη ξηρών καρπών”, αν και κάποιοι κατασκευαστές το παρακάνουν και επισημαίνουν το ίδιο σε όλα τα προϊόντα τους, ώστε να αποφύγουν τυχόν κυρώσεις.
Επειδή δεν υπάρχει θεραπεία της αιτίας της αλλεργίας, ένα ευαισθητοποιημένο άτομο θα πρέπει να αποφεύγει οποιαδήποτε επαφή με προϊόντα φυστικιών. Ειδικότερα, θα πρέπει να εξετάζετε τα αναγραφόμενα συστατικά των:
• Ψημένων τροφίμων, όπως κέικ και μπισκότα
• Δημητριακών πρωινού
• Τροφίμων από ανατολικές χώρες
• Παγωτών
• Γλυκισμάτων
• Πικάντικων σνακ
Αλλεργία στα αυγά
Η αλλεργία στα αυγά είναι σημαντική, όχι μόνο γιατί τα αυγά είναι «κρυμμένα» σε πολλά τρόφιμα, ιδιαίτερα σε κέικ, μπισκότα, γλυκά, μερικά ψωμιά και σάλτσες, αλλά και γιατί χρησιμοποιούνται στην κατασκευή κάποιων εμβολίων. Εάν ένα άτομο είναι αλλεργικό στα αυγά, καλό είναι να ενημερώσει το γιατρό του ή τη νοσηλεύτρια πριν από εμβόλια ή γενικά ενέσεις.
Ελέγχουμε προσεχτικά τα συστατικά των τροφών και ψάχνουμε για εναλλακτικές ονομασίες των παραγώγων του αυγού, που μπορεί να χρησιμοποιούνται.
Μερικές από αυτές είναι οι ακόλουθες:
• Αλβουμίνη
• Πρωτεΐνη (ασπράδι) αυγού
• Κρόκος αυγού
• Σκόνη αυγού, κατεψυγμένο ή παστεριωμένο αυγό
• Σφαιρίνη
• Ωαλβουμίνη
• Ωοσφαιρίνη
• Ωοβιτελίνη
• Λεκιθίνη
