Τι είναι η γλουτένη και ποιους βλάπτει;
Τι είναι η περιβόητη γλουτένη και ποιες πληθυσμιακές ομάδες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά;
Τα ράφια των σούπερ μάρκετ έχουν γεμίσει τα τελευταία χρόνια με gluten free προϊόντα, με ολοένα και μεγαλύτερη μερίδα κόσμου να επιλέγει να αποφύγει την εν λόγω πρωτεΐνη. Τι είναι όμως η γλουτένη και ποιους επηρεάζει;
Πες μου τι είσαι
Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε κάποια δημητριακά όπως το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη και σε μικρότερο βαθμό στη βρώμη, καθώς και τα προϊόντα τους, όπως για παράδειγμα το ψωμί, τα ζυμαρικά, οι φρυγανιές, τα παξιμάδια, τα κρουτόν κ.α. Προσδίδει ελαστικότητα στη ζύμη, βοηθώντας την να φουσκώσει και να κρατήσει το σχήμα της δίνοντας στο τελικό προϊόν μια αφράτη υφή.
Γλουτένη μπορεί να περιέχουν και ορισμένα είδη αλλαντικών όπως τα λουκάνικα, το παριζάκι, οι κονσέρβες κρέατος, οι απομιμήσεις θαλασσινών και ορισμένα είδη τυριών όπως το ροκφόρ, το blue cheese και τυριά με μορφή κρέμας. Επίσης, μπορεί να τη «συναντήσουμε» σε σούπες, ζωμούς και μαγιονέζες, αλλά και μπίρες, χυμούς ή ακόμα και ποτά.
Όπως καταλαβαίνετε, η γλουτένη βρίσκεται σε ένα σημαντικό ποσοστό της μοντέρνας διατροφής, με την εκτιμώμενη πρόσληψη στις δυτικού τύπου δίαιτες να ανέρχεται στα 5-20 γραμμάρια ανά ημέρα.
Τι μου κάνεις;
Ένα μέρος του πληθυσμού παρουσιάζει δυσανεξία στη γλουτένη (ή αλλιώς κοιλιοκάκη) και συγκεκριμένα στις ουσίες της που ονομάζονται προλαμίνες. Αυτές προκαλούν φλεγμονώδη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που συντελεί στην καταστροφή του εσωτερικού του λεπτού εντέρου, παρεμποδίζοντας έτσι την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, με όλες τις βλαβερές συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό σε κάθε τομέα της υγείας.
Η γλουτένη μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπτώματα δυσανεξίας σε κάποια άτομα, όπως πονοκεφάλους, κούραση και πόνο στις αρθρώσεις και σε άτομα που δεν έχουν κοιλιοκάκη. Η κατάσταση αυτή αποκαλείται Non-celiac gluten sensitivity και προκαλείται από την κατανάλωση σιταριού, κριθαριού και σίκαλης σε άτομα στα οποία έχει αποκλειστεί η διάγνωση της κοιλιοκάκης. Τα άτομα αυτά, όπως και όσοι έχουν κοιλιοκάκη, αναφέρουν βελτίωσης τα συμπτώματα όταν ακολουθούν μια διατροφή χωρίς γλουτένη.
Άλλες πληθυσμιακές ομάδες που μπορεί να ωφεληθούν από μια διατροφή χωρίς γλουτένη είναι όσοι έχουν αυτοάνοσες παθήσεις, όπως για παράδειγμα το Χασιμότο, η νόσος του Graves και η ρευματοειδής αρθρίτιδα και όσοι πάσχουν από παθήσεις όπως το σύνδρομο ευεραίσθητου εντέρου και η ενδομητρίωση. (1, 2)
Μήπως να μην τρώω ούτε εγώ;
Είναι σαφές ότι διάφορες μερίδες πληθυσμού, όπως οι παραπάνω, επωφελούνται αν κόψουν τη γλουτένη από τη διατροφή τους. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν όλοι - ανεξάρτητα από την κατάσταση της υγείας τους - πρέπει να αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες.
Ανά τα χρόνια, αρκετές θεωρίες έχουν αναπτυχθεί για το κατά πόσο το ανθρώπινο σώμα μπορεί να μην είναι σε θέση να «χειριστεί» την γλουτένη. Μάλιστα, μερικές έρευνες δείχνουν ότι το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα δεν έχει εξελιχθεί αρκετά για να αφομοιώσει το είδος ή την ποσότητα των πρωτεΐνών από σιτηρά, οι οποίες υπάρχουν σε αφθονία στις σύγχρονες δίαιτες.
Στην παρούσα φάση πάντως, ο μόνος τρόπος για να μάθετε αν θα σας κάνει καλό να κόψετε τη γλουτένη, αφού έχετε ήδη αποκλείσει την κοιλιοκάκη και την αλλεργία στο σιτάρι, είναι να δοκιμάσετε να την αποφύγετε και να παρακολουθείτε τα συμπτώματά σας.
Συμπερασματικά
Μια διατροφή χωρίς γλουτένη είναι απαραίτητη για κάποιους και προαιρετική για κάποιους άλλους. Η σύνδεση μεταξύ της γλουτένης και της υγείας είναι αρκετά σύνθετη, και οι έρευνες τρέχουν.
Η κατανάλωση της συνδέεται με κάποιες αυτοάνοσες, πεπτικές και άλλες διαταραχές. Και ενώ όσοι έχουν αυτές τις διαταραχές θα πρέπει να την αποφεύγουν, είναι ασαφές αν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη θα ωφελήσει όσους δεν έχουν δυνσαξία. Σε κάθε περίπτωση, μπορείτε να δοκιμάσετε να την μειώσετε/κόψετε και να δείτε αν αισθάνεστε καλύτερα.
Πηγή: Healthline
Πες μου τι είσαι
Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε κάποια δημητριακά όπως το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη και σε μικρότερο βαθμό στη βρώμη, καθώς και τα προϊόντα τους, όπως για παράδειγμα το ψωμί, τα ζυμαρικά, οι φρυγανιές, τα παξιμάδια, τα κρουτόν κ.α. Προσδίδει ελαστικότητα στη ζύμη, βοηθώντας την να φουσκώσει και να κρατήσει το σχήμα της δίνοντας στο τελικό προϊόν μια αφράτη υφή.
Γλουτένη μπορεί να περιέχουν και ορισμένα είδη αλλαντικών όπως τα λουκάνικα, το παριζάκι, οι κονσέρβες κρέατος, οι απομιμήσεις θαλασσινών και ορισμένα είδη τυριών όπως το ροκφόρ, το blue cheese και τυριά με μορφή κρέμας. Επίσης, μπορεί να τη «συναντήσουμε» σε σούπες, ζωμούς και μαγιονέζες, αλλά και μπίρες, χυμούς ή ακόμα και ποτά.
Όπως καταλαβαίνετε, η γλουτένη βρίσκεται σε ένα σημαντικό ποσοστό της μοντέρνας διατροφής, με την εκτιμώμενη πρόσληψη στις δυτικού τύπου δίαιτες να ανέρχεται στα 5-20 γραμμάρια ανά ημέρα.
Τι μου κάνεις;
Ένα μέρος του πληθυσμού παρουσιάζει δυσανεξία στη γλουτένη (ή αλλιώς κοιλιοκάκη) και συγκεκριμένα στις ουσίες της που ονομάζονται προλαμίνες. Αυτές προκαλούν φλεγμονώδη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που συντελεί στην καταστροφή του εσωτερικού του λεπτού εντέρου, παρεμποδίζοντας έτσι την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, με όλες τις βλαβερές συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό σε κάθε τομέα της υγείας.
Η γλουτένη μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπτώματα δυσανεξίας σε κάποια άτομα, όπως πονοκεφάλους, κούραση και πόνο στις αρθρώσεις και σε άτομα που δεν έχουν κοιλιοκάκη. Η κατάσταση αυτή αποκαλείται Non-celiac gluten sensitivity και προκαλείται από την κατανάλωση σιταριού, κριθαριού και σίκαλης σε άτομα στα οποία έχει αποκλειστεί η διάγνωση της κοιλιοκάκης. Τα άτομα αυτά, όπως και όσοι έχουν κοιλιοκάκη, αναφέρουν βελτίωσης τα συμπτώματα όταν ακολουθούν μια διατροφή χωρίς γλουτένη.
Άλλες πληθυσμιακές ομάδες που μπορεί να ωφεληθούν από μια διατροφή χωρίς γλουτένη είναι όσοι έχουν αυτοάνοσες παθήσεις, όπως για παράδειγμα το Χασιμότο, η νόσος του Graves και η ρευματοειδής αρθρίτιδα και όσοι πάσχουν από παθήσεις όπως το σύνδρομο ευεραίσθητου εντέρου και η ενδομητρίωση. (1, 2)
Μήπως να μην τρώω ούτε εγώ;
Είναι σαφές ότι διάφορες μερίδες πληθυσμού, όπως οι παραπάνω, επωφελούνται αν κόψουν τη γλουτένη από τη διατροφή τους. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν όλοι - ανεξάρτητα από την κατάσταση της υγείας τους - πρέπει να αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες.
Ανά τα χρόνια, αρκετές θεωρίες έχουν αναπτυχθεί για το κατά πόσο το ανθρώπινο σώμα μπορεί να μην είναι σε θέση να «χειριστεί» την γλουτένη. Μάλιστα, μερικές έρευνες δείχνουν ότι το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα δεν έχει εξελιχθεί αρκετά για να αφομοιώσει το είδος ή την ποσότητα των πρωτεΐνών από σιτηρά, οι οποίες υπάρχουν σε αφθονία στις σύγχρονες δίαιτες.
Στην παρούσα φάση πάντως, ο μόνος τρόπος για να μάθετε αν θα σας κάνει καλό να κόψετε τη γλουτένη, αφού έχετε ήδη αποκλείσει την κοιλιοκάκη και την αλλεργία στο σιτάρι, είναι να δοκιμάσετε να την αποφύγετε και να παρακολουθείτε τα συμπτώματά σας.
Συμπερασματικά
Μια διατροφή χωρίς γλουτένη είναι απαραίτητη για κάποιους και προαιρετική για κάποιους άλλους. Η σύνδεση μεταξύ της γλουτένης και της υγείας είναι αρκετά σύνθετη, και οι έρευνες τρέχουν.
Η κατανάλωση της συνδέεται με κάποιες αυτοάνοσες, πεπτικές και άλλες διαταραχές. Και ενώ όσοι έχουν αυτές τις διαταραχές θα πρέπει να την αποφεύγουν, είναι ασαφές αν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη θα ωφελήσει όσους δεν έχουν δυνσαξία. Σε κάθε περίπτωση, μπορείτε να δοκιμάσετε να την μειώσετε/κόψετε και να δείτε αν αισθάνεστε καλύτερα.
Πηγή: Healthline
