Τι θα γίνει επιτέλους με το μπεζογκρί που κάνει όλα τα σπίτια να μοιάζουν ίδια;
Μήπως έχει παραγίνει το κακό με τις ουδέτερες αποχρώσεις; Μήπως έφτασε ο καιρός για λίγο χρώμα;
Δεν είναι ακριβώς γκρι, δεν είναι ακριβώς μπεζ, δεν είναι (θεός φυλάξοι) λευκό. Είναι αυτό το χρώμα που κυριαρχεί πλέον στα μισά σπίτια της Δύσης, κατακλύζει με φωτογραφίες το ίντερνετ και πωλείται με ζεν ονόματα τύπου Chic Shadow, Polished Pebble, Purbeck Stone. Κυρίες και κύριοι, το μπεζογκρί.
«Το Elephant's Breath –που περιγράφεται ως «ανεβαστικό» γκρι, με μια νότα ματζέντα – είναι η μπογιά της δεκαετίας στο Ηνωμένο Βασίλειο» γράφει στον Guardian η Elle Hunt, και συνεχίζει: «Στις ΗΠΑ, το Revere Pewter, ένα «εμβληματικό ουδέτερο», ήταν επίσης σταθερό μπεστ σέλερ από τα μέσα της δεκαετίας του 2010. Τα κορυφαία 50 χρώματα εν τω μεταξύ, εκτείνονται από το μπεζ έως το σκούρο γκρι».
Σε σπίτια και γραφεία, σε υπνοδωμάτια και σαλόνια, το γκρι έχει αναδειχθεί ως η πιο ουδέτερη απόχρωση βαφής και συχνά –όπως αποκαλύπτουν οι καταχωρήσεις ακινήτων– μια ολόκληρη αισθητική, με γκρι επιφάνειες και έπιπλα από τοίχο σε τοίχο.
Αυτοί οι ψυχροί χώροι, όμως, έρχονται σε αντίθεση με την εποχή. Την τελευταία δεκαετία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι χώροι μας έχουν αρχίσει να θεωρούνται έκφραση αυτού που είμαστε. Η κοινωνία όχι μόνο είναι πιο ατομικιστική από ό,τι πριν από 10 χρόνια, αλλά και πιο πολωμένη.
Γιατί λοιπόν επιμένουμε σε αυτές τις μονότονες, ουδέτερες αποχρώσεις; Η απάντηση δεν είναι άσπρο μαύρο.
Για την ακρίβεια, σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό τέχνης Τζέιμς Φοξ, συγγραφέα του Ο κόσμος σύμφωνα με το χρώμα, δεν υπάρχει ουδέτερο χρώμα: «Μόνο αυτό που συμφωνεί μια δεδομένη κοινωνία είναι ουδέτερο», λέει. «Αν βγείτε έξω από αυτήν την κοινωνία ή κοιτάξετε πίσω στην ιστορία, συνειδητοποιείτε ότι όλα είναι ιδεολογικά κατά κάποιο τρόπο. Όλα είναι μια στιλιστική επιλογή».
Το «ουδέτερο» μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητό ως «κυρίαρχο», προσθέτει ο Fox (το σπίτι του οποίου στο Hackney του Λονδίνου είναι βαμμένο στο Pebble Shore της Dulux, ένα αμμώδες γκρι με μια πινελιά χακί). Τα τελευταία χρόνια, το γκρι άρχισε να αντικαθιστά τα φωτεινά λευκά και τα κρεμ, καθώς η προτιμώμενη παλέτα για τους εσωτερικούς χώρους έγινε, τη δεκαετία του 2010, τόσο πανταχού παρούσα όσο η «magnolia» –ένα βουτυρώδες λευκό με βάση το κίτρινο χρώμα– στις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90.
Αλλά η προέλευση αυτού του μεγάλου κύματος του γκρι ανάγεται σε αιώνες δυτικού πολιτισμού με μακροχρόνια προκατάληψη για τα φωτεινά χρώματα, όπως εξηγεί ο καλλιτέχνης David Batchelor στο βιβλίο του Chromophobia το 2000.
Η Θεωρία των Χρωμάτων του Γκαίτε, που δημοσιεύθηκε το 1810, υποστήριξε ότι τα φωτεινά χρώματα ταιριάζουν σε παιδιά και ζώα, και όχι σε εξελιγμένους ενήλικες. Αυτή την άποψη συμμερίζονταν μεγάλοι καλλιτέχνες και στοχαστές σε όλη την Ιστορία, από τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα μέχρι τον Λε Κορμπιζιέ και τον Καρτιέ Μπρεσόν.
Ακόμα και σήμερα, λέξεις όπως «ζωηρό» και «έντονο» έχουν αρνητική σημασία. «Το χρώμα αντιπροσωπεύεται συχνά ως θηλυκό, ή ανατολίτικο, ή πρωτόγονο ή βρεφικό, παρά ως ενήλικο και φιλοσοφικό και σοβαρό… και είναι ξεκάθαρα ενταγμένο σε θέματα φυλής, πολιτισμού, τάξης και φύλου», λέει ο Batchelor.
Ειδικά το κίτρινο έχει πέσει σε δυσμένεια τις τελευταίες δεκαετίες, καθότι σχετίζεται με την ήττα και την ηλικία. «Το χρώμα της χολής και των ούρων», λέει ο Fox.
Ακόμη και το κρεμ μας πέφτει τελευταία βαρύ –θεωρείται στον κόσμο του interior design «το λευκό που έχει φύγει», λέει η Fox. Δεν είναι τυχαίο ότι άρχισε να εκλείπει στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, τότε που η Ikea ξεκινούσε να κατακτά τις αγορές των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου με την κομψή, ανθεκτική αντίληψη της για τον μοντερνισμό.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, ειδικότερα, άρχισε όλο και περισσότερο να ερωτεύεται το σκανδιναβικό στυλ, μετά από δεκαετίες βουτηγμένες στις μεσογειακές αποχρώσεις και την τερακότα. Κάπως έτσι, το γκρι ήρθε και αντικατάστησε το κρεμ ως ένα χρώμα εξίσου «ουδέτερο», αλλά με μεγάλη ποικιλία αποχρώσεων και με μια νηφαλιότητα πιο κατάλληλη για την εποχή.
«Η εκλεπτυσμένη γεύση συνδέεται με την επιθυμία για το σιωπηλό, το ελάχιστο, το αραιό», λέει ο Fox. Τα τελευταία 15 χρόνια, «αυτό που έχουμε δει είναι μια μετάβαση από το κίτρινο άκρο του φάσματος στο πιο ψυχρό – από το μπεζ, στο γκρι», που ισοδυναμεί με αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «αποτέλεσμα αποχρωματισμού» σε όλη την κουλτούρα.
Διαβάστε ολόκληρο το αφιέρωμα (στα αγγλικά) στον Guardian
«Το Elephant's Breath –που περιγράφεται ως «ανεβαστικό» γκρι, με μια νότα ματζέντα – είναι η μπογιά της δεκαετίας στο Ηνωμένο Βασίλειο» γράφει στον Guardian η Elle Hunt, και συνεχίζει: «Στις ΗΠΑ, το Revere Pewter, ένα «εμβληματικό ουδέτερο», ήταν επίσης σταθερό μπεστ σέλερ από τα μέσα της δεκαετίας του 2010. Τα κορυφαία 50 χρώματα εν τω μεταξύ, εκτείνονται από το μπεζ έως το σκούρο γκρι».
Σε σπίτια και γραφεία, σε υπνοδωμάτια και σαλόνια, το γκρι έχει αναδειχθεί ως η πιο ουδέτερη απόχρωση βαφής και συχνά –όπως αποκαλύπτουν οι καταχωρήσεις ακινήτων– μια ολόκληρη αισθητική, με γκρι επιφάνειες και έπιπλα από τοίχο σε τοίχο.
Αυτοί οι ψυχροί χώροι, όμως, έρχονται σε αντίθεση με την εποχή. Την τελευταία δεκαετία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι χώροι μας έχουν αρχίσει να θεωρούνται έκφραση αυτού που είμαστε. Η κοινωνία όχι μόνο είναι πιο ατομικιστική από ό,τι πριν από 10 χρόνια, αλλά και πιο πολωμένη.
Γιατί λοιπόν επιμένουμε σε αυτές τις μονότονες, ουδέτερες αποχρώσεις; Η απάντηση δεν είναι άσπρο μαύρο.
Για την ακρίβεια, σύμφωνα με τον Βρετανό ιστορικό τέχνης Τζέιμς Φοξ, συγγραφέα του Ο κόσμος σύμφωνα με το χρώμα, δεν υπάρχει ουδέτερο χρώμα: «Μόνο αυτό που συμφωνεί μια δεδομένη κοινωνία είναι ουδέτερο», λέει. «Αν βγείτε έξω από αυτήν την κοινωνία ή κοιτάξετε πίσω στην ιστορία, συνειδητοποιείτε ότι όλα είναι ιδεολογικά κατά κάποιο τρόπο. Όλα είναι μια στιλιστική επιλογή».
Το «ουδέτερο» μπορεί να γίνει καλύτερα κατανοητό ως «κυρίαρχο», προσθέτει ο Fox (το σπίτι του οποίου στο Hackney του Λονδίνου είναι βαμμένο στο Pebble Shore της Dulux, ένα αμμώδες γκρι με μια πινελιά χακί). Τα τελευταία χρόνια, το γκρι άρχισε να αντικαθιστά τα φωτεινά λευκά και τα κρεμ, καθώς η προτιμώμενη παλέτα για τους εσωτερικούς χώρους έγινε, τη δεκαετία του 2010, τόσο πανταχού παρούσα όσο η «magnolia» –ένα βουτυρώδες λευκό με βάση το κίτρινο χρώμα– στις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90.
Αλλά η προέλευση αυτού του μεγάλου κύματος του γκρι ανάγεται σε αιώνες δυτικού πολιτισμού με μακροχρόνια προκατάληψη για τα φωτεινά χρώματα, όπως εξηγεί ο καλλιτέχνης David Batchelor στο βιβλίο του Chromophobia το 2000.
Η Θεωρία των Χρωμάτων του Γκαίτε, που δημοσιεύθηκε το 1810, υποστήριξε ότι τα φωτεινά χρώματα ταιριάζουν σε παιδιά και ζώα, και όχι σε εξελιγμένους ενήλικες. Αυτή την άποψη συμμερίζονταν μεγάλοι καλλιτέχνες και στοχαστές σε όλη την Ιστορία, από τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα μέχρι τον Λε Κορμπιζιέ και τον Καρτιέ Μπρεσόν.
Ακόμα και σήμερα, λέξεις όπως «ζωηρό» και «έντονο» έχουν αρνητική σημασία. «Το χρώμα αντιπροσωπεύεται συχνά ως θηλυκό, ή ανατολίτικο, ή πρωτόγονο ή βρεφικό, παρά ως ενήλικο και φιλοσοφικό και σοβαρό… και είναι ξεκάθαρα ενταγμένο σε θέματα φυλής, πολιτισμού, τάξης και φύλου», λέει ο Batchelor.
Ειδικά το κίτρινο έχει πέσει σε δυσμένεια τις τελευταίες δεκαετίες, καθότι σχετίζεται με την ήττα και την ηλικία. «Το χρώμα της χολής και των ούρων», λέει ο Fox.
Ακόμη και το κρεμ μας πέφτει τελευταία βαρύ –θεωρείται στον κόσμο του interior design «το λευκό που έχει φύγει», λέει η Fox. Δεν είναι τυχαίο ότι άρχισε να εκλείπει στα τέλη της δεκαετίας του ‘90, τότε που η Ikea ξεκινούσε να κατακτά τις αγορές των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου με την κομψή, ανθεκτική αντίληψη της για τον μοντερνισμό.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, ειδικότερα, άρχισε όλο και περισσότερο να ερωτεύεται το σκανδιναβικό στυλ, μετά από δεκαετίες βουτηγμένες στις μεσογειακές αποχρώσεις και την τερακότα. Κάπως έτσι, το γκρι ήρθε και αντικατάστησε το κρεμ ως ένα χρώμα εξίσου «ουδέτερο», αλλά με μεγάλη ποικιλία αποχρώσεων και με μια νηφαλιότητα πιο κατάλληλη για την εποχή.
«Η εκλεπτυσμένη γεύση συνδέεται με την επιθυμία για το σιωπηλό, το ελάχιστο, το αραιό», λέει ο Fox. Τα τελευταία 15 χρόνια, «αυτό που έχουμε δει είναι μια μετάβαση από το κίτρινο άκρο του φάσματος στο πιο ψυχρό – από το μπεζ, στο γκρι», που ισοδυναμεί με αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «αποτέλεσμα αποχρωματισμού» σε όλη την κουλτούρα.
Διαβάστε ολόκληρο το αφιέρωμα (στα αγγλικά) στον Guardian
