Πώς θα γίνει το παιδί μου έξυπνο;
Δέκα συμβουλές για να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει μαθησιακές ικανότητες και να εξελίξει το μυαλό και το IQ του… στα όρια του.
Από την εμβρυακή φάση μέχρι τα τέσσερά του χρόνια, ο παιδικός εγκέφαλος αναπτύσσεται ραγδαία. Για την ακρίβεια, πριν καν το παιδί πάει στο σχολείο, ο εγκέφαλός του έχει φτάσει στο 90% του μεγέθους του ενήλικου μυαλού του. Αυτό δεν σημαίνει πως σταματά να αναπτύσσεται από την σχολική ηλικία και μετά: Ο εγκέφαλος εξακολουθεί να "οργανώνεται" και να αναδιαρθρώνεται μέχρι και τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής μας.
Αυτό σημαίνει πως, ναι μεν τα πρώτα χρόνια παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της ευφυΐας, αλλά δεν χρειάζεται να πανικοβληθείτε ώστε να προλάβετε να «γεμίσετε» το μυαλό του παιδιού σας στο βρεφικό στάδιο. Αντίθετα, χρειάζεται καθ’ όλη την διάρκεια των παιδικών χρόνων του, να ακολουθήσετε τις παρακάτω συμβουλές, που στηριζόμενες σε επιστημονικά ευρήματα μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για πιο έξυπνα παιδιά.
*Μαθήματα μουσικής
Επιστημονικές μελέτες έδειξαν πως τα παιδιά που ασχολούνται με τη μουσική παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις, έστω και σε μικρό βαθμό, στο IQ τους, ενώ επιδεικνύουν και μαθησιακά προτερήματα στα υπόλοιπα μαθήματα στο σχολείο. Σημειώστε πως η μουσική δεν ωφελεί μόνο τους μικρούς, αλλά και τους μεγάλους, προλαμβάνοντας προβλήματα μνήμης που εμφανίζονται με την πάροδο των δεκαετιών.
*Νους υγιής…
Το στερεότυπο του «άσσου» στον αθλητισμού, αλλά… σκράπα στα μαθήματα είναι μύθος. Το παιδί δεν θα αποδώσει στα μαθήματα ή δεν θα αποκτήσει άλλες γνώσεις, παρά μόνο αν ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το σώμα του. Η χρυσή τομή είναι η ισορροπία μεταξύ σώματος και πνεύματος: Χρόνος στα γήπεδα, αλλά και στη βιβλιοθήκη. Μάλιστα, οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως μετά από σωματική άσκηση, τα παιδιά μπορούν να μάθουν νέο λεξιλόγιο 20% γρηγορότερα, καθώς επίσης και πως μετά από τρίμηνη συστηματική ενασχόληση με τον αθλητισμό, αυξάνεται κατά 30% η ροή αίματος στο τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη.
*Μην τους διαβάζετε, διαβάστε μαζί τους
Όταν το παιδί σας μαθαίνει ανάγνωση, μην κάνετε γι’ αυτό όλη τη δουλειά, διαβάζοντάς του το βιβλίο όσο αυτό κοιτάζει τις εικόνες. Δώστε έμφαση στις λέξεις, διαβάζοντας μαζί του και βοηθώντας το να παρακολουθήσει τη συσχέτιση προφορικού λόγου και γραπτών λέξεων. Η από κοινού ανάγνωση ενισχύει τις αναγνωστικές ικανότητες των παιδιών, ακόμη και για εκείνα με μαθησιακές δυσκολίες.
*Ο ύπνος τρέφει… τα μυαλά
«Η απώλεια μίας ώρας ύπνου ισοδυναμεί με την απώλεια δύο χρόνων γνωστικής ωριμότητας και ανάπτυξης», υποστηρίζουν οι συγγραφείς αυτής της μελέτης. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως με λιγότερο ύπνο, ένα παιδί έκτης τάξης επιστρέφει μαθησιακά… στην τετάρτη. Μάλιστα, άλλη έρευνα έδειξε ότι οι μαθητές που παίρνουν βαθμό Α, κοιμούνται κατά μέσο όρο δεκαπέντε λεπτά περισσότερα από τους μαθητές με βαθμό Β, και μισή ώρα περισσότερη από τους μαθητές του Γ.
*Το IQ δεν αξίζει χωρίς αυτοκυριαρχία
Η πειθαρχία είναι καλύτερος δείκτης από την ευφυΐα για την μελλοντική επιτυχία ενός ανθρώπου. Για καλύτερες σχολικές (και όχι μόνο) επιδόσεις, το κλειδί είναι η θέληση. Αν το παιδί διαθέτει την απαραίτητη αυτοκυριαρχία, θα βάζει όρια από μόνο του στις απουσίες από το σχολείο ή στις ώρες που παρακολουθεί τηλεόραση. Ένα συνειδητοποιημένο άτομο, λέει η επιστήμη, δεν παρουσιάζει καλύτερες επιδόσεις μόνο στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο, αλλά και σε άλλους τομείς της ζωής του: Δεν διαπράττει αξιόποινες πράξεις, ο γάμος του διαρκεί περισσότερο και ζει περισσότερα χρόνια καθώς παρουσιάζει εγκράτεια στο τσιγάρο και το ποτό. Με λίγα λόγια, αυτό που πρέπει να εμφυσήσετε στα παιδιά σας είναι οι αρετές της επιμονής και του πάθους για μακροπρόθεσμους στόχους.
*Η μάθηση είναι ενεργητική και όχι παθητική
Μην αναθέτετε σε παιδικά DVD και apps «εγκεφαλικής προπόνησης» την δουλειά της μάθησης των παιδιών σας. Ο ερευνητής Dan Coyle σημειώνει πως «οι εγκέφαλοί μας μαθαίνουν κάνοντας πράγματα, όχι ακούγοντας γι’ αυτά». Αυτός είναι ένας από τους λόγους που θεωρείται καλύτερο να ακολουθείται ο κανόνας των «δύο τρίτων»: Αν για παράδειγμα ο στόχος είναι να απομνημονευθεί μια πρόταση, τότε είναι καλύτερο για το μυαλό να ξοδέψει το 1/3 του χρόνου στην ανάγνωση και τα 2/3 στην επεξεργασία και απορρόφηση της γνώσης.
*Η επιβράβευση είναι καλή - την κατάλληλη στιγμή
Μιλάμε φυσικά για τα γλυκά και τις λιχουδιές παντός είδους, που αποτελούν «επιβράβευση» στα μάτια και τους ουρανίσκους των παιδιών. Θεωρείτε πως μπορεί να τους «βλάψουν»; Δεν έχετε άδικο, αλλά η παγίδα είναι διαφορετική από αυτή που περιμένατε. Έρευνες έδειξαν ότι η απόδοση στα μαθήματα μειώνεται «μεσοπρόθεσμα», δηλαδή όχι αν πριν από ένα διαγώνισμα καταναλωθεί μια σοκολάτα, αλλά όταν για παράδειγμα επί πέντε ημέρες ακολουθείται διατροφή πλούσια σε λιπαρά και χαμηλή σε υδατάνθρακες. Από την άλλη, η καφεΐνη και η ζάχαρη που περιέχεται στα γλυκά και στα αναψυκτικά μπορεί να βοηθήσει στην απόδοση των παιδιών, γι’ αυτό αν είναι να τους δώσετε το «κατιτίς» τους, αυτό καλύτερα να γίνει όσο μελετούν, παρά κατόπιν εορτής.
*Η ευτυχία φέρνει την επιτυχία
Τα πιο ευδιάθετα παιδιά είναι αυτά που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να εξελιχθούν σε επιτυχημένους ενήλικες. «Η ευτυχία είναι ένα τεράστιο πλεονέκτημα σε έναν κόσμο που δίνει έμφαση στην απόδοση», αναφέρει σχετική μελέτη και σημειώνει πως το πρώτο βήμα για να μεγαλώσετε ευτυχισμένα παιδιά είναι να είστε ευτυχισμένοι γονείς.
*Οι παρέες μετρούν
Σε μελέτη στην οποία συμμετείχαν παιδιά τα οποία μεγάλωσαν με τους βιολογικούς τους γονείς και παιδιά υιοθετημένα, έγινε σαφές πως το γνωστικό και μαθησιακό προφίλ του κάθε παιδιού συνδεόταν σαφώς με τα γονίδιά του – μάλιστα, στην περίπτωση των υιοθετημένων παιδιών, αυτό δεν επηρεαζόταν καθόλου από το γνωστικό προφίλ των ανάδοχων γονιών. Αλλά, αν τον βασικό ρόλο παίζουν τα γονίδια, τι άλλο μπορεί να επηρεάσει τις ικανότητες των παιδιών; Οι παρέες τους, απαντούν οι ειδικοί, και σημειώνουν πως η καλή γειτονιά, τα καλά σχολεία και οι καλές παρέες μπορούν να κάνουν τη διαφορά στη διαμόρφωση της παιδικής συμπεριφοράς και απόδοσης. Αργότερα, στο πανεπιστήμιο, ένας σημαντικός παράγοντας καλής εκπαιδευτικής πορείας, είναι ο φοιτητής να ζει με έναν έξυπνο συγκάτοικο.
*Πιστέψτε στο παιδί σας
Το να πιστέψετε ότι το παιδί σας είναι εξυπνότερο από τον μέσο όρο μπορεί να κάνει τη διαφορά. Τουλάχιστον αυτό παρατηρήθηκε σε ένα πείραμα, που μελέτησε την απόδοση μαθητών: Όταν επισημάνθηκε σε δασκάλους ότι συγκεκριμένα παιδιά είναι πιο έξυπνα από όλα, αυτά τα παιδιά παρουσίασαν όντως καλύτερες επιδόσεις, παρ’ ότι επιλέχθηκαν τυχαία. Μάλιστα, σε πείραμα του 1968 σε αμερικανικό σχολείο, όταν επιλέχθηκαν τυχαία μαθητές και επισημάνθηκε στους δασκάλους τους ότι είναι «παιδιά-θαύματα», το 30% αυτών των μαθητών παρουσίασε αύξηση 22 μονάδων στο IQ τους.
Δείτε τις επιστημονικές μελέτες στις οποίες βασίζονται οι παραπάνω συμβουλές εδώ.
Αυτό σημαίνει πως, ναι μεν τα πρώτα χρόνια παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της ευφυΐας, αλλά δεν χρειάζεται να πανικοβληθείτε ώστε να προλάβετε να «γεμίσετε» το μυαλό του παιδιού σας στο βρεφικό στάδιο. Αντίθετα, χρειάζεται καθ’ όλη την διάρκεια των παιδικών χρόνων του, να ακολουθήσετε τις παρακάτω συμβουλές, που στηριζόμενες σε επιστημονικά ευρήματα μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για πιο έξυπνα παιδιά.
*Μαθήματα μουσικής
Επιστημονικές μελέτες έδειξαν πως τα παιδιά που ασχολούνται με τη μουσική παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις, έστω και σε μικρό βαθμό, στο IQ τους, ενώ επιδεικνύουν και μαθησιακά προτερήματα στα υπόλοιπα μαθήματα στο σχολείο. Σημειώστε πως η μουσική δεν ωφελεί μόνο τους μικρούς, αλλά και τους μεγάλους, προλαμβάνοντας προβλήματα μνήμης που εμφανίζονται με την πάροδο των δεκαετιών.
*Νους υγιής…
Το στερεότυπο του «άσσου» στον αθλητισμού, αλλά… σκράπα στα μαθήματα είναι μύθος. Το παιδί δεν θα αποδώσει στα μαθήματα ή δεν θα αποκτήσει άλλες γνώσεις, παρά μόνο αν ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το σώμα του. Η χρυσή τομή είναι η ισορροπία μεταξύ σώματος και πνεύματος: Χρόνος στα γήπεδα, αλλά και στη βιβλιοθήκη. Μάλιστα, οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως μετά από σωματική άσκηση, τα παιδιά μπορούν να μάθουν νέο λεξιλόγιο 20% γρηγορότερα, καθώς επίσης και πως μετά από τρίμηνη συστηματική ενασχόληση με τον αθλητισμό, αυξάνεται κατά 30% η ροή αίματος στο τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με τη μνήμη.
*Μην τους διαβάζετε, διαβάστε μαζί τους
Όταν το παιδί σας μαθαίνει ανάγνωση, μην κάνετε γι’ αυτό όλη τη δουλειά, διαβάζοντάς του το βιβλίο όσο αυτό κοιτάζει τις εικόνες. Δώστε έμφαση στις λέξεις, διαβάζοντας μαζί του και βοηθώντας το να παρακολουθήσει τη συσχέτιση προφορικού λόγου και γραπτών λέξεων. Η από κοινού ανάγνωση ενισχύει τις αναγνωστικές ικανότητες των παιδιών, ακόμη και για εκείνα με μαθησιακές δυσκολίες.
*Ο ύπνος τρέφει… τα μυαλά
«Η απώλεια μίας ώρας ύπνου ισοδυναμεί με την απώλεια δύο χρόνων γνωστικής ωριμότητας και ανάπτυξης», υποστηρίζουν οι συγγραφείς αυτής της μελέτης. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως με λιγότερο ύπνο, ένα παιδί έκτης τάξης επιστρέφει μαθησιακά… στην τετάρτη. Μάλιστα, άλλη έρευνα έδειξε ότι οι μαθητές που παίρνουν βαθμό Α, κοιμούνται κατά μέσο όρο δεκαπέντε λεπτά περισσότερα από τους μαθητές με βαθμό Β, και μισή ώρα περισσότερη από τους μαθητές του Γ.
*Το IQ δεν αξίζει χωρίς αυτοκυριαρχία
Η πειθαρχία είναι καλύτερος δείκτης από την ευφυΐα για την μελλοντική επιτυχία ενός ανθρώπου. Για καλύτερες σχολικές (και όχι μόνο) επιδόσεις, το κλειδί είναι η θέληση. Αν το παιδί διαθέτει την απαραίτητη αυτοκυριαρχία, θα βάζει όρια από μόνο του στις απουσίες από το σχολείο ή στις ώρες που παρακολουθεί τηλεόραση. Ένα συνειδητοποιημένο άτομο, λέει η επιστήμη, δεν παρουσιάζει καλύτερες επιδόσεις μόνο στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο, αλλά και σε άλλους τομείς της ζωής του: Δεν διαπράττει αξιόποινες πράξεις, ο γάμος του διαρκεί περισσότερο και ζει περισσότερα χρόνια καθώς παρουσιάζει εγκράτεια στο τσιγάρο και το ποτό. Με λίγα λόγια, αυτό που πρέπει να εμφυσήσετε στα παιδιά σας είναι οι αρετές της επιμονής και του πάθους για μακροπρόθεσμους στόχους.
*Η μάθηση είναι ενεργητική και όχι παθητική
Μην αναθέτετε σε παιδικά DVD και apps «εγκεφαλικής προπόνησης» την δουλειά της μάθησης των παιδιών σας. Ο ερευνητής Dan Coyle σημειώνει πως «οι εγκέφαλοί μας μαθαίνουν κάνοντας πράγματα, όχι ακούγοντας γι’ αυτά». Αυτός είναι ένας από τους λόγους που θεωρείται καλύτερο να ακολουθείται ο κανόνας των «δύο τρίτων»: Αν για παράδειγμα ο στόχος είναι να απομνημονευθεί μια πρόταση, τότε είναι καλύτερο για το μυαλό να ξοδέψει το 1/3 του χρόνου στην ανάγνωση και τα 2/3 στην επεξεργασία και απορρόφηση της γνώσης.
*Η επιβράβευση είναι καλή - την κατάλληλη στιγμή
Μιλάμε φυσικά για τα γλυκά και τις λιχουδιές παντός είδους, που αποτελούν «επιβράβευση» στα μάτια και τους ουρανίσκους των παιδιών. Θεωρείτε πως μπορεί να τους «βλάψουν»; Δεν έχετε άδικο, αλλά η παγίδα είναι διαφορετική από αυτή που περιμένατε. Έρευνες έδειξαν ότι η απόδοση στα μαθήματα μειώνεται «μεσοπρόθεσμα», δηλαδή όχι αν πριν από ένα διαγώνισμα καταναλωθεί μια σοκολάτα, αλλά όταν για παράδειγμα επί πέντε ημέρες ακολουθείται διατροφή πλούσια σε λιπαρά και χαμηλή σε υδατάνθρακες. Από την άλλη, η καφεΐνη και η ζάχαρη που περιέχεται στα γλυκά και στα αναψυκτικά μπορεί να βοηθήσει στην απόδοση των παιδιών, γι’ αυτό αν είναι να τους δώσετε το «κατιτίς» τους, αυτό καλύτερα να γίνει όσο μελετούν, παρά κατόπιν εορτής.
*Η ευτυχία φέρνει την επιτυχία
Τα πιο ευδιάθετα παιδιά είναι αυτά που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να εξελιχθούν σε επιτυχημένους ενήλικες. «Η ευτυχία είναι ένα τεράστιο πλεονέκτημα σε έναν κόσμο που δίνει έμφαση στην απόδοση», αναφέρει σχετική μελέτη και σημειώνει πως το πρώτο βήμα για να μεγαλώσετε ευτυχισμένα παιδιά είναι να είστε ευτυχισμένοι γονείς.
*Οι παρέες μετρούν
Σε μελέτη στην οποία συμμετείχαν παιδιά τα οποία μεγάλωσαν με τους βιολογικούς τους γονείς και παιδιά υιοθετημένα, έγινε σαφές πως το γνωστικό και μαθησιακό προφίλ του κάθε παιδιού συνδεόταν σαφώς με τα γονίδιά του – μάλιστα, στην περίπτωση των υιοθετημένων παιδιών, αυτό δεν επηρεαζόταν καθόλου από το γνωστικό προφίλ των ανάδοχων γονιών. Αλλά, αν τον βασικό ρόλο παίζουν τα γονίδια, τι άλλο μπορεί να επηρεάσει τις ικανότητες των παιδιών; Οι παρέες τους, απαντούν οι ειδικοί, και σημειώνουν πως η καλή γειτονιά, τα καλά σχολεία και οι καλές παρέες μπορούν να κάνουν τη διαφορά στη διαμόρφωση της παιδικής συμπεριφοράς και απόδοσης. Αργότερα, στο πανεπιστήμιο, ένας σημαντικός παράγοντας καλής εκπαιδευτικής πορείας, είναι ο φοιτητής να ζει με έναν έξυπνο συγκάτοικο.
*Πιστέψτε στο παιδί σας
Το να πιστέψετε ότι το παιδί σας είναι εξυπνότερο από τον μέσο όρο μπορεί να κάνει τη διαφορά. Τουλάχιστον αυτό παρατηρήθηκε σε ένα πείραμα, που μελέτησε την απόδοση μαθητών: Όταν επισημάνθηκε σε δασκάλους ότι συγκεκριμένα παιδιά είναι πιο έξυπνα από όλα, αυτά τα παιδιά παρουσίασαν όντως καλύτερες επιδόσεις, παρ’ ότι επιλέχθηκαν τυχαία. Μάλιστα, σε πείραμα του 1968 σε αμερικανικό σχολείο, όταν επιλέχθηκαν τυχαία μαθητές και επισημάνθηκε στους δασκάλους τους ότι είναι «παιδιά-θαύματα», το 30% αυτών των μαθητών παρουσίασε αύξηση 22 μονάδων στο IQ τους.
Δείτε τις επιστημονικές μελέτες στις οποίες βασίζονται οι παραπάνω συμβουλές εδώ.
