Γιατί να μάθω στο παιδί μου σκάκι;
Μια ματιά στα πολλά οφέλη που έχει το σκάκι στην νοητική ανάπτυξη του παιδιού, και ποιος είναι ο σωστός τρόπος να διδαχθεί.
του Θοδωρή Διάκου
Ένα από τα αρχαιότερα παιχνίδια λογικής, το σκάκι αποδεδειγμένα είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος να ακονίσετε το μυαλό σας. Τι οφέλη, όμως, μπορεί να έχει το να μάθετε στο παιδί σας να παίζει σκάκι;
Πρώτα απ’ όλα, δεν υπάρχει κάποια «σίγουρη» ηλικία για να ξεκινήσουμε να ασχολούμαστε με το σκάκι, και θα μπορούσαμε να πούμε πως εξαρτάται από το άτομο. Υπάρχουν παιδιά που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για το παιχνίδι από μικρή ηλικία, αλλά αν έπρεπε να κάνουμε μια γενίκευση, γύρω στα 7-8 είναι η περίοδος που το παιδί σας θα καταφέρει να κατανοήσει τους βασικούς κανόνες με μεγαλύτερη ευκολία.
Η φύση του παιχνιδιού είναι τέτοια που το παιδί αναπτύσσει τις ικανότητές του να αναλύει καταστάσεις και να λαμβάνει αποφάσεις. Ακόμα πιο σημαντικό, το γεγονός ότι όσο περισσότερο εξασκείται, θα μπορεί να λαμβάνει αυτές τις αποφάσεις χωρίς να σας συμβουλεύεται, που βοηθάει στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής του.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν το σκάκι σαν μια αλληγορία για την ζωή, και δεν έχουν άδικο. Μιας και κάθε κίνηση πρέπει να είναι σοβαρά προμελετημένη, το παιδί μπαίνει στην διαδικασία να σχεδιάζει καλύτερα τις «κινήσεις» του, κυριολεκτικά και μεταφορικά – μια δεξιότητα που θα φανεί πολύ σημαντική στο μέλλον. Όπως μια λάθος κίνηση μπορεί να σε κάνει να χάσεις το παιχνίδι, έτσι και στην αληθινή ζωή αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες για τις πράξεις μας. Αυτό είναι ένα καλό μάθημα για το πώς πρέπει το παιδί να αναλαμβάνει τις ευθύνες του και να πειθαρχεί στους κανόνες. Ταυτόχρονα, προωθείται μία υγιής αίσθηση του ανταγωνισμού, και το παιδί μαθαίνει να την διαχειρίζεται σωστά.
Σε εγκεφαλικό επίπεδο, έχει αποδειχθεί πως το σκάκι εξασκεί και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου. Το αριστερό ημισφαίριο ευθύνεται για την αναλυτική σκέψη, ενώ το δεξί για την κατανόηση αφηρημένων όρων και την δημιουργικότητα. Ενισχύεται η μνήμη, καθώς το παιδί πρέπει να θυμάται κινήσεις, συνδυασμούς και διαφορετικούς τρόπους παιξίματος, όπως και η προσαρμοστικότητα, μιας και κάθε διαφορετικός αντίπαλος έχει την δική του τεχνική. Οι συνδυασμοί των θέσεων και κινήσεων βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα μαθηματικά προβλήματα, καθώς εκπαιδεύονται να παρατηρούν το θέμα από διάφορες οπτικές στην αναζήτηση λύσης. Τίθενται οι βάσεις για καλύτερη, πιο οργανωμένη έρευνα – το αγωνιστικό σκάκι είναι ένα σπορ που χρειάζεται πολλή μελέτη. Όταν έρθουν τα δύσκολα χρόνια της εφηβείας, που η προσοχή μπορεί να διασπαστεί με το παραμικρό, οι μικροί μας φίλοι δεν θα αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στο να μείνουν προσηλωμένοι και να κατανοούν όσα διαβάζουν.
Είναι πολύ σημαντικό το πώς θέλουμε να διδάξουμε στο παιδί μας σκάκι. Αν αποφασίσουμε να το γράψουμε σε κάποιον σύλλογο, καλό θα ήταν να μιλήσουμε με τον εκπαιδευτή σχετικά με τους τρόπους διδασκαλίας που ακολουθεί. Αν έχουμε οι ίδιοι γνώσεις που θέλουμε να του μεταδώσουμε, η καλύτερη συμβουλή είναι να διδάξουμε όπως θα θέλαμε να διδαχθούμε. Ποιος είναι ο στόχος μας και πώς βλέπουμε το σκάκι; Είναι απλά ένα παιχνίδι; Είναι μια πλατφόρμα από την οποία το παιδί μας θα πάρει πολύτιμα μαθήματα, χωρίς την πίεση που ήδη δέχεται από το σχολείο; Τέλος, ενώ είναι θεμιτό να… υποβαθμίζουμε λίγο το παιχνίδι μας για χάρη του παιδιού, αν το αφήνουμε να νικήσει εύκολα, μάλλον θα κάνουμε περισσότερο κακό από καλό. Άλλωστε, κανείς δεν γίνεται καλύτερος χωρίς να ξεπεράσει δυσκολίες.
Ένα από τα αρχαιότερα παιχνίδια λογικής, το σκάκι αποδεδειγμένα είναι ένας διασκεδαστικός τρόπος να ακονίσετε το μυαλό σας. Τι οφέλη, όμως, μπορεί να έχει το να μάθετε στο παιδί σας να παίζει σκάκι;
Πρώτα απ’ όλα, δεν υπάρχει κάποια «σίγουρη» ηλικία για να ξεκινήσουμε να ασχολούμαστε με το σκάκι, και θα μπορούσαμε να πούμε πως εξαρτάται από το άτομο. Υπάρχουν παιδιά που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για το παιχνίδι από μικρή ηλικία, αλλά αν έπρεπε να κάνουμε μια γενίκευση, γύρω στα 7-8 είναι η περίοδος που το παιδί σας θα καταφέρει να κατανοήσει τους βασικούς κανόνες με μεγαλύτερη ευκολία.
Η φύση του παιχνιδιού είναι τέτοια που το παιδί αναπτύσσει τις ικανότητές του να αναλύει καταστάσεις και να λαμβάνει αποφάσεις. Ακόμα πιο σημαντικό, το γεγονός ότι όσο περισσότερο εξασκείται, θα μπορεί να λαμβάνει αυτές τις αποφάσεις χωρίς να σας συμβουλεύεται, που βοηθάει στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής του.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν το σκάκι σαν μια αλληγορία για την ζωή, και δεν έχουν άδικο. Μιας και κάθε κίνηση πρέπει να είναι σοβαρά προμελετημένη, το παιδί μπαίνει στην διαδικασία να σχεδιάζει καλύτερα τις «κινήσεις» του, κυριολεκτικά και μεταφορικά – μια δεξιότητα που θα φανεί πολύ σημαντική στο μέλλον. Όπως μια λάθος κίνηση μπορεί να σε κάνει να χάσεις το παιχνίδι, έτσι και στην αληθινή ζωή αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες για τις πράξεις μας. Αυτό είναι ένα καλό μάθημα για το πώς πρέπει το παιδί να αναλαμβάνει τις ευθύνες του και να πειθαρχεί στους κανόνες. Ταυτόχρονα, προωθείται μία υγιής αίσθηση του ανταγωνισμού, και το παιδί μαθαίνει να την διαχειρίζεται σωστά.
Σε εγκεφαλικό επίπεδο, έχει αποδειχθεί πως το σκάκι εξασκεί και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου. Το αριστερό ημισφαίριο ευθύνεται για την αναλυτική σκέψη, ενώ το δεξί για την κατανόηση αφηρημένων όρων και την δημιουργικότητα. Ενισχύεται η μνήμη, καθώς το παιδί πρέπει να θυμάται κινήσεις, συνδυασμούς και διαφορετικούς τρόπους παιξίματος, όπως και η προσαρμοστικότητα, μιας και κάθε διαφορετικός αντίπαλος έχει την δική του τεχνική. Οι συνδυασμοί των θέσεων και κινήσεων βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα μαθηματικά προβλήματα, καθώς εκπαιδεύονται να παρατηρούν το θέμα από διάφορες οπτικές στην αναζήτηση λύσης. Τίθενται οι βάσεις για καλύτερη, πιο οργανωμένη έρευνα – το αγωνιστικό σκάκι είναι ένα σπορ που χρειάζεται πολλή μελέτη. Όταν έρθουν τα δύσκολα χρόνια της εφηβείας, που η προσοχή μπορεί να διασπαστεί με το παραμικρό, οι μικροί μας φίλοι δεν θα αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στο να μείνουν προσηλωμένοι και να κατανοούν όσα διαβάζουν.
Είναι πολύ σημαντικό το πώς θέλουμε να διδάξουμε στο παιδί μας σκάκι. Αν αποφασίσουμε να το γράψουμε σε κάποιον σύλλογο, καλό θα ήταν να μιλήσουμε με τον εκπαιδευτή σχετικά με τους τρόπους διδασκαλίας που ακολουθεί. Αν έχουμε οι ίδιοι γνώσεις που θέλουμε να του μεταδώσουμε, η καλύτερη συμβουλή είναι να διδάξουμε όπως θα θέλαμε να διδαχθούμε. Ποιος είναι ο στόχος μας και πώς βλέπουμε το σκάκι; Είναι απλά ένα παιχνίδι; Είναι μια πλατφόρμα από την οποία το παιδί μας θα πάρει πολύτιμα μαθήματα, χωρίς την πίεση που ήδη δέχεται από το σχολείο; Τέλος, ενώ είναι θεμιτό να… υποβαθμίζουμε λίγο το παιχνίδι μας για χάρη του παιδιού, αν το αφήνουμε να νικήσει εύκολα, μάλλον θα κάνουμε περισσότερο κακό από καλό. Άλλωστε, κανείς δεν γίνεται καλύτερος χωρίς να ξεπεράσει δυσκολίες.
