Λάθη γονιών: Τα συνηθέστερα οικογενειακά «φάουλ»

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Φήμες λένε πως ο γονιός που κατάφερε να μεγαλώσει αψεγάδιαστα το παιδί του, δέχτηκε επισκέψεις από τους κατοίκους του Σείριου και μέσα σε μια νύχτα μεταφέρθηκε σε άλλον πλανήτη όπου και ζει μέχρι σήμερα. Ας μη γελιόμαστε, στον Γολγοθά που ονομάζεται «ανατροφή παιδιού» όλοι οι γονείς έκαναν (και κάνουν) λάθη που έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ψυχολογία του παιδιού. Γνωρίζοντας όμως τα πιο συνηθισμένα εξ’ αυτών, ίσως καταφέρετε να τα αποφύγετε.

Σύζυγος vs. γονέα… διπλό

«Όταν δύο άνθρωποι παντρεύονται, συνήθως ο ρόλος του συζύγου κακώς υποχωρεί σε βάρος του ρόλου του γονέα», επισημαίνει ο κ. Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος, «Θα έπρεπε οι ρόλοι να είναι παράλληλοι, δεν απειλεί ο ένας τον άλλον. Όταν ρίχνουμε βαρύτητα στο ότι είμαστε γονείς και όχι σύντροφοι, κάπου χάνεται το νόημα της κοινής ζωής και πορείας. Χάνεται η χαρά της σχέσης, της δημιουργικότητας, χάνεται η υπομονή στην καθημερινότητά μας».

Σύμφωνα με τον κ. Κούκη, σε αυτές τις περιπτώσεις επίκεντρο στην σχέση των δύο γονέων γίνονται τα παιδιά, με αποτέλεσμα να χάνεται ο ερωτισμός και τα παιδιά να «φορτώνονται» ευθύνες και βάρη που δεν τους αναλογούν. «Κάνουμε τα παιδιά μας πηγή προβλημάτων και τα βάζουμε εν μέσω ανταλλαγής πυρών τύπου ‘εσύ φταις που δεν τον φροντίζεις’, ‘χάρη σε σένα έγινε έτσι’ και ούτω καθ’ εξής», εξηγεί.

Πρόωρη ωρίμανση και συγκρίσεις

Σίγουρα ένα ώριμο παιδί αποτελεί «καμάρι» για τους γονείς του. Είναι όμως πάντα υγιές κάτι τέτοιο; «Τα σημερινά παιδιά ωριμάζουν πρόωρα γιατί οι γονείς τους το επιτρέπουν. Οποιοδήποτε αναπτυξιακό στάδιο των παιδιών κατακτηθεί νωρίτερα, κάνει τους γονείς περήφανους που το ‘παιδί μεγάλωσε, ωρίμασε και βγήκε πολύ έξυπνο’. Αυτό είναι εμφανές σε περιπτώσεις γονέων που αγοράζουν παιχνίδια τα οποία αποτελούν μικρογραφίες αντικειμένων για ενήλικες όπως εργαλεία, μαγειρικά σκεύη, οχήματα ενηλίκων κτλ.», περιγράφει ο κ. Κούκης και προσθέτει σχετικά με το «βαρύ» πρόγραμμα που επιβάλλουν οι γονείς: «Τα περισσότερα παιδιά ξέρουν να διαβάζουν πριν ξεκινήσουν το δημοτικό, επίσης μετά τα πρώτα χρόνια του δημοτικού ξεκινούν πολεμικές τέχνες, μπαλέτο, μουσική. Αποτέλεσμα δεν έχουν χρόνο να παίξουν, ενώ το παιχνίδι θα έπρεπε να είναι ο βασικός τους ρόλος».

Το πρόγραμμα των παιδιών στην εφηβεία είναι εξίσου βαρύ, σε σημείο να γίνεται αντιπαιδαγωγικό και αντιψυχολογικό, σύμφωνα με τον κ. Κούκη. «Δεν υπάρχει καθόλου ελεύθερος χρόνος. Εν ολίγοις, οι γονείς επιτρέπουν στα παιδιά να κάνουν την χαρά της ζωής καθήκον, έχουν αυξημένες προσδοκίες από αυτά, δικά τους απωθημένα τα οποία ‘κολλάνε’ στα παιδιά», τονίζει.

Ένα εξίσου σημαντικό λάθος είναι και οι συγκρίσεις. «Οι γονείς λανθασμένα συγκρίνουν τα αδέρφια μεταξύ τους, για παράδειγμα το μεγάλο είναι για να σπουδάσει και το μικρό για να μάθει μια τέχνη ή ο ένας αδερφός να ασχοληθεί μόνο με την μπάλα και ο άλλος μόνο με τα βιβλία. Συγκρίνουμε επίσης τα παιδιά μας με τα παιδιά των γειτόνων ή των φίλων ή των συγγενών», εξηγεί, «υπάρχει μια κακώς εννοούμενη κόντρα μεταξύ τους, μέσα από τον χαρακτήρα και τις δεξιότητές τους.

Το παιδί της μαμάς

Η… παραδοσιακή υπερπροστασία της ελληνικής οικογένειας είναι ένα ακόμα «αγκάθι» στην ομαλή ανατροφή του παιδιού. «Υπάρχει μεγάλη υπερπροστασία, τόσο από την μητέρα όσο και από τον πατέρα. Μην πνιγεί το παιδί, μην χτυπήσει, μην στεναχωρεθεί, μην αδικηθεί. Αυτή η υπερπροστασία και η υπερβολική αγωνία καθρεφτίζει μια έλλειψη εμπιστοσύνης προς το παιδί και του δημιουργεί χαμηλή αυτοεκτίμηση, αλλά και συναισθήματα οργής προς τον γονιό. Αυτή η υπερβολική καθοδήγηση και συμβουλή, αποτελεί καταπίεση, πνίγουμε τις επιθυμίες των παιδιών και την αυτονομία τους», εξηγεί ο κ. Κούκης.

Ο… ποινικός κώδικας

Τα προβλήματα της σύγχρονης εργαζόμενης μητέρας ή του σημερινού πατέρα, δεν θα πρέπει να μεταφέρονται στα παιδιά. «Στην εποχή μας υπάρχει επαγγελματική και οικονομική δυσκολία, υπάρχει ανεργία. Το κλίμα είναι περίεργο και υπάρχει ένταση όταν γυρνάμε σπίτι ως γονείς», επισημαίνει ο κ. Κούκης. «Οι μητέρες είναι εργαζόμενες στην πλειοψηφία τους με αποτέλεσμα να τρέφουν νευρικά παιδιά. Υπάρχει έντονη γκρίνια, συχνά μαλώματα, τιμωρίες για μη ουσιαστικά προβλήματα και γενικά ένα ψυχολογικό κλίμα που δεν συμφέρει τους αυριανούς ενήλικους», προσθέτει.

Σύμφωνα με τον κ. Κούκη, οι γονείς δεν θα πρέπει να παίζουν θέατρο, όμως από την άλλη δεν θα πρέπει να μεταφέρουν προβλήματα δικά τους ή προβλήματα από τον εργασιακό τους χώρο στο σπίτι. «Ξεσπάσματα οργής, καυγάδες, θέματα μικρά που γιγαντοποιούνται, όλα αυτά δεν έχουν θέση σε μια υγιή οικογένεια. Θα πρέπει ως γονείς να είμαστε πιο συγκροτημένοι», καταληγεί.