Τι σχέση έχουν τα σημερινά παιδιά με το savoir vivre;

της Μάριελ Μπόμπα

Οι εποχές που οι ευγενικοί τρόποι έφταναν για να χαρακτηριστεί κάποιος, έχουν προφανώς παρέλθει. Είναι σήμερα η ευγένεια ζητούμενο; Οι συχνότεροι "ύποπτοι" για αγενείς συμπεριφορές είναι τα πιτσιρίκια.
 
Άδικα; Άδικα θα πουν πολλοί, και αυτό γιατί κατά κοινή παραδοχή τα παιδιά ζουν στον κόσμο των μεγάλων. Είναι όμως μόνο η ενήλικη έλλειψη ευγενικής συμπεριφοράς ο λόγος που "σήμερα τα παιδιά δεν έχουν τρόπους", όπως θα έλεγαν ουκ ολίγες γηραιές κυρίες στα μέσα μεταφοράς, με γκριμάτσα απαξίωσης;

Πώς δημιουργούνται οι "καλοί τρόποι" στην παιδική ηλικία και τι πρέπει να κάνουν οι γονείς που θεωρούν ότι η ευγένεια κατακτάται και μέσα από την ευγενικότητα;

Πράγματι είναι πολύ συχνό φαινόμενο τα παιδιά να μην μπορούν να συμπεριφερθούν ανάλογα στους διάφορους χώρους που βρίσκονται στην καθημερινότητα τους. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το σχολείο, καθώς ένα από τα πιο συχνά παράπονα των εκπαιδευτικών είναι πως τα παιδιά δυσκολεύονται να έχουν καλούς τρόπους τόσο προς τους ίδιους, όσο και προς τους συμμαθητές τους.

Τι είναι αυτό που κάνει τελικά τα παιδιά αγενή;

Η κλινική ψυχολόγος- παιδοψυχολόγος Μαρία Σαράντη αναφέρει: «Η συγκεκριμένη στάση των παιδιών έχει να κάνει με την γενικότερη κατάρρευση που υφίσταται το σύστημα των αξιών σήμερα. Ζώντας σε μια κοινωνία που δίνει το μεγαλύτερο βάρος στα υλικά αγαθά είναι λογικό τα παιδιά να υιοθετούν κι εκείνα αυτή τη στάση. Εστιάζοντας λοιπόν εκεί, παραμελούν ηθικές αξίες και καλούς τρόπους .Η συμπεριφορά αυτή των παιδιών είναι δηλαδή κατά κάποιον τρόπο μέρος της χαλάρωσης του συστήματος»

Αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό αν συγκρίνουμε τη σημερινή συμπεριφορά των παιδιών, με την αντίστοιχη συμπεριφορά που είχαν στο σχολείο ή μέσα στην οικογένεια τα παιδιά μερικά χρόνια πριν. Το σίγουρο είναι ότι τα παιδιά που φέρονταν με αγένεια αποτελούσαν την εξαίρεση και όχι τον κανόνα. «Αυτό είναι κάτι που σίγουρα ισχύει», προσθέτει η κ. Σαράντη « Δεν πρέπει όμως να μας διαφεύγει το ότι παλιότερα ήταν πολύ έντονο και το αίσθημα του φόβου στα παιδιά, γι’ αυτό και πολλές φορές η «καλή» τους συμπεριφορά ήταν αποτέλεσμα αυτού. Φυσικά, αυτό δεν το θέλουμε. Η ευγένεια πρέπει να προκύπτει από την εκτίμηση των παιδιών για αυτόν που έχουν απέναντί τους και όχι από τον φόβο.»

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να βελτιώσουν τη συμπεριφορά των παιδιών.
 
Ο ρόλος της οικογένειας είναι και σε αυτόν τον τομέα πολύ σημαντικός. Το λάθος που γίνεται συνήθως είναι ότι η οικογένεια λειτουργεί παιδοκεντρικά. Οι γονείς εστιάζουν στα παιδιά και στο τέλος παραμελούν την μεταξύ τους σχέση. Δεν αρκεί το να φερόμαστε καλά στα παιδιά. «Οι γονείς πρέπει να συμπεριφέρονται ο ένας στον άλλον όπως ακριβώς θα ήθελαν να φέρονται και τα παιδιά τους ως πολίτες, καθώς τα παιδιά λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό μιμητικά».

Ακόμα ένα πολύ σημαντικό θέμα είναι αυτό της ελευθερίας. Τα παιδιά πρέπει σίγουρα να αισθάνονται ελεύθερα. «Η καταπίεση είναι αυτή που πολλές φορές τα κάνει να έχουν ξεσπάσματα στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Αυτό βέβαια πρέπει να γίνεται στα πλαίσια που η ελευθερία δεν μετατρέπεται σε ασυδοσία. Το παιδί πρέπει να έχει την αίσθηση ότι είναι ελεύθερο να κάνει τις επιλογές του, χωρίς όμως αυτό να συνεπάγεται την έλλειψη ορίων. Αυτό σχετίζεται πολλές φορές και με το κοινωνικό status μιας οικογένειας. Συχνά το πρόβλημα συμπεριφοράς παρατηρείται σε παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με οικονομική άνεση και έχουν την αίσθηση ότι αυτό τους επιτρέπει να φέρονται όπως θέλουν χωρίς να υπολογίζουν τους γύρω τους».

Τέλος, εκ μέρους των γονιών είναι πολύ σημαντικό να εστιάζουν στα συναισθήματα των παιδιών. Μια αγενής συμπεριφορά ή ένα ξέσπασμα μπορεί να έχει βαθύτερα αίτια σχετικά με κάτι που τα απασχολεί. «Δεν αρκεί να καλλιεργούμε μόνο το σεβασμό, ο αυτοσεβασμός είναι εξίσου σημαντικός. Είναι καλό δηλαδή να προσπαθούμε να κάνουμε τα παιδιά να νιώθουν καλά και με τον εαυτό τους, καθώς πολλές φορές η συμπεριφορά μας προς τους άλλους πηγάζει από το πώς είμαστε μέσα μας»

Όλα ξεκινούν από τους ενήλικες…

Η κοινωνία είναι αυτή που διαμορφώνει τα παιδιά της, ενώ αντίστοιχα τα παιδιά είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας αυτής. Είναι στο χέρι των ενηλίκων να διορθώσουν τα «κακώς κείμενα» των παιδιών. Αν οι ίδιοι δε σταματήσουμε να βρίζουμε την ώρα της οδήγησης, μάλλον δεν πρέπει και να έχουμε απαιτήσεις να μας παραχωρήσει ένα δωδεκάχρονο τη θέση του στο μετρό.