Απέτυχες στις πανελλήνιες; Χαλάρωσε…

της Έλενας Μπούλια

Το άγχος πριν τις πανελλήνιες εξετάσεις είναι στην πραγματικότητα φόβος για το τι θα γίνει μετά –αν τελικά ο μαθητής αποτύχει και δεν «περάσει» σε κάποια από τις πρώτες σχολές της επιλογής του. Ο φόβος αυτός δεν έχει να κάνει μόνο με το ενδεχόμενο ολοκληρωτικής αποτυχίας στην προσωπική και επαγγελματική πορεία του αλλά και με την απογοήτευση -πιθανώς και τον θυμό- που θα προκαλέσει στους γονείς του, ακόμα και στο περιβάλλον του, οι οποίοι επένδυσαν χρήματα και ελπίδες στα παιδιά τους.

Τα περισσότερα παιδιά στην Ελλάδα μεγαλώνουν με το μοτίβο «καλοί βαθμοί στο σχολείο = εισαγωγή σε κάποια ανώτερη ή ανώτατη σχολή = πτυχίο = ανταγωνιστικότητα στην αγορά εργασίας = εύρεση εργασίας = επιτυχία». Το κατά πόσο αυτό το μοτίβο ανταποκρίνεται πλήρως στη σημερινή πραγματικότητα είναι ένα θέμα προς άλλη συζήτηση. Αυτό που έχει σημασία είναι να μπορέσει, το παιδί που δεν κατάφερε να το φέρει σε πέρας, να ξεπεράσει τους υγιείς φόβους του για το μέλλον και να κινητοποιηθεί ώστε να δει τι μπορεί από εδώ και πέρα να κάνει. Να αφήσει πίσω του τα λάθη, τις ατυχίες ή την πιθανή αμέλειά του και να κοιτάξει μπροστά. Άλλωστε, η ζωή ούτε αρχίζει ούτε τελειώνει με ένα πτυχίο.

« Η αποτυχία είναι ένα χρήσιμο μάθημα για το μέλλον»
Η αποτυχία στις εξετάσεις είναι μία καλή ευκαιρία τόσο για τους μικρούς όσο και τους μεγάλους να μάθουν κάποια πράγματα, μας λέει η κλινική ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια κ. Ευθυμία Παυλάτου. Πιο συγκεκριμένα, το παιδί μέσω της αποτυχίας του μπορεί να εντοπίσει όλους τους παράγοντες που θεωρεί ότι ευθύνονται για το αποτέλεσμα (κακή – ελλιπής προετοιμασία, λανθασμένη – μη ρεαλιστική -με βάση τις γνώσεις, τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντά του- επιλογή στόχου, υπερβολικό άγχος και κούραση, κακή οργάνωση χρόνου και μελέτης, τύχη, μη αποτελεσματικοί καθηγητές – μέθοδοι διδασκαλίας, μελέτης κ.λπ.).

Επιπλέον, του δίνεται η ευκαιρία όχι μόνο να εκτιμήσει ποια από αυτά τα αίτια ήταν στον έλεγχό του, αλλά και τι μπορεί να κάνει από εδώ και πέρα για να τα αλλάξει σε παρόμοιες μελλοντικές καταστάσεις.

Σημαντικό είναι να αποβάλει το παιδί παράλογες και δυσλειτουργικές αντιλήψεις, όπως: «Αν δεν τα καταφέρω, τότε είμαι αποτυχημένος», «Αν δεν είμαι επιτυχημένος δεν αξίζω», «Τα λάθη είναι ένδειξη ότι είμαι ανίκανος», «Δεν υπάρχει λόγος να προσπαθώ για κάτι αν δεν μπορώ να το πετύχω», «Η αποτυχία είναι καταστροφή», «Αν δεν σπουδάσω αυτό που θέλω είμαι ένα τίποτα», «Οι γονείς μου θα ντρέπονται για μένα», κλπ. Τέτοιες σκέψεις είναι υπερβολικές και μη ρεαλιστικές, δημιουργούν έντονο άγχος και αρνητικά συναισθήματα για τον εαυτό και το μέλλον και αποτρέπουν ή υπονομεύουν κάθε επόμενη προσπάθεια.

«Η αποτυχία και το πώς νιώθει τώρα, μετά από αυτήν, είναι μόνο μια προσωρινή περίοδος, που θα αντιμετωπιστεί και θα περάσει», λέει η κ. Παυλάτου και συνεχίζει: «Η αποτυχία είναι μια εμπειρία ανεπιθύμητη και δυσάρεστη, αλλά χρήσιμη για μελλοντική εκμετάλλευση, για να μάθει πράγματα για τον εαυτό του που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε καλύτερο αποτέλεσμα την επόμενη φορά». Στην προσπάθειά του αυτή, το παιδί μπορεί να μιλήσει με ανθρώπους που εμπιστεύεται και μπορεί να έχουν αντιμετωπίσει κάτι παρόμοιο, αφού βέβαια πρώτα φροντίσει τον εαυτό του με ξεκούραση και χαλάρωση και βρει χρόνο για να ανασυγκροτηθεί.

Από την άλλη σημαντικό ρόλο στην διαχείριση μιας τέτοιας αποτυχίας έχουν και οι γονείς. Η κ. Παυλάτου τους συμβουλεύει «να βοηθήσουν το παιδί τους να εκφράσει τα συναισθήματά του για την αποτυχία (θυμός, απογοήτευση, απελπισία κ.λπ.) και οι ίδιοι τα δικά τους, χωρίς υπερβολές και χωρίς να το «φορτώνουν» με αυτά (π.χ. «κι εγώ απογοητεύτηκα και στεναχωρήθηκα για σένα, αλλά…»), και να αποδεχτούν ότι είναι φυσιολογικό να νιώθουν έτσι, ως ένα σημείο». Είναι βασικό να διαβεβαιώσουν το παιδί για το αυτονόητο: ότι η αγάπη, η αποδοχή και η στήριξή τους προς αυτό είναι δεδομένη, ανεξάρτητα από τις αποτυχίες ή τις επιτυχίες του.

Αν το παιδί έχει υπερβολικά αρνητικά συναισθήματα και καταστροφικές σκέψεις που διαρκούν, αφού του δώσουν τον απαραίτητο χρόνο, θα πρέπει ίσως να σκεφτούν το ενδεχόμενο να ζητήσουν τη βοήθεια ειδικού, ο οποίος μπορεί να εξομαλύνει το πρόβλημα.
Τέλος, θα πρέπει και εκείνοι να βοηθήσουν το παιδί να σχεδιάσει πώς θα «δράσει» από εδώ και πέρα. Να του δώσουν εναλλακτικές και να ξεκινήσουν μαζί την εφαρμογή ενός νέου σχεδίου.

Οι εναλλακτικές:
Η μη ένταξη σε κάποια Πανεπιστημιακή σχολή είναι απλά μία πόρτα που έκλεισε –τουλάχιστον για όσους δεν σκοπεύουν να ξαναδώσουν εξετάσεις ή να ξανακαταθέσουν μηχανογραφικό την επόμενη χρονιά. Ταυτόχρονα ανοίγουν αμέτρητες άλλες πόρτες για εκπαίδευση μετά το λύκειο είτε σε κάποια ιδιωτική σχολή είτε σε κρατικά ΙΕΚ είτε, για όσους έχουν τη δυνατότητα, για σπουδές στο εξωτερικό. Πιο συγκεκριμένα:

-Δημόσια ΙΕΚ: Τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης λειτουργούν σε όλη τη χώρα και προσφέρουν επαγγελματική κατάρτιση, αρχική ή συμπληρωματική σε ορισμένους τομείς και ειδικότητες. Για την εγγραφή στα ΙΕΚ οι υποψήφιοι χρειάζεται να είναι απόφοιτοι Γυμνασίων και Λυκείων. Για τη φοίτηση στα Δημόσια ΙΕΚ αρμοδιότητας ΥΠ.Ε.Π.Θ. απαιτούνται δίδακτρα για κάθε εξάμηνο κατάρτισης, αλλά υπάρχει και δυνατότητα χορήγησης υποτροφίας. Οι σπουδές διαρκούν έως 4 εξάμηνα για τους κατόχους Απολυτηρίου Λυκείου. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ και εδώ. Οι φετινές αιτήσεις για εισαγωγή θα πραγματοποιούνται από 1η έως 9 Σεπτεμβρίου.

-Ιδιωτικά ΙΕΚ: Πληθώρα ειδικοτήτων προσφέρουν και τα Ιδιωτικά ΙΕΚ, τα οποία επίσης διοικούνται ή εποπτεύονται από τον Οργανισμό Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Το κάθε ένα από αυτά έχει το δικό του κόστος διδάκτρων Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ και εδώ. Οι φετινές αιτήσεις για εισαγωγή θα πραγματοποιούνται από 5 Σεπτεμβρίου έως 4 Οκτωβρίου.

-Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο: Πρόκειται για το μοναδικό φορέα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, κατά την οποία δεν απαιτείται η φυσική παρουσία του εκπαιδευόμενου σε μία τάξη/αμφιθέατρο. Εκεί η εκπαίδευση και μελέτη είναι εξατομικευμένη και πραγματοποιείται μέσω ειδικά διαμορφωμένων εγχειριδίων. Φυσικά, η επικοινωνία ανάμεσα στους εκπαιδευόμενους και τον καθηγητή είναι τακτική αν και ως μέσο χρησιμοποιείται κυρίως ο υπολογιστής. Στην Ελλάδα ο μοναδικός φορέας που παρέχει ολοκληρωμένους κύκλους εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που οδηγούν σε αναγνωρισμένο τίτλο σπουδών είναι το Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.

-Ιδιωτικά Κολέγια: Παρέχουν προγράμματα που σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις οδηγούν στην απόκτηση πιστοποιητικού (τίτλου σπουδών) ακαδημαϊκά ισοδύναμου με το –κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα- πτυχίο τριετούς φοίτησης (Bachelor). Άλλωστε, τα προγράμματα αυτά προσφέρονται κατά κύριο λόγο σε συνεργασία με τα Ευρωπαϊκά ή Αμερικανικά ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Περισσότερες πληροφορίες για τα Ιδιωτικά Κολλέγια στην Ελλάδα θα βρείτε εδώ.

-Προγράμματα «Ελευθέρων Σπουδών»: Πρόκειται για κέντρα μη τυπικής εκπαίδευσης, με την έννοια ότι όσοι φοιτούν εκεί δεν αποσκοπούν ούτε στην απόκτηση επιστημονικών γνώσεων ούτε και στην επαγγελματική κατάρτιση και εξειδίκευση, αλλά στην καλλιέργεια ιδιαίτερων ενδιαφερόντων και κλίσεων. Περισσότερες πληροφορίες για τα προγράμματα αυτά θα βρείτε εδώ. Λίστες με τα εν λόγω Κέντρο Ελευθέρων Σπουδών στην Ελλάδα θα βρείτε εδώ.
 
-Ανώτερες Σχολές Χορού, Ανώτερες Σχολές Δραματικές Τέχνης: Αν πάντα κρύβατε παρόμοια ταλέντα ίσως ήρθε η ώρα να κυνηγήσετε το όνειρό σας σε κάποια από αυτές τις σχολές Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Για τις Ανώτερες Σχολές Χορού περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ. Για τις Ανώτερες Σχολές Δραματικής Τέχνης περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ.
 
-Ωδεία και Μουσικές Σχολές: Για όσους έχουν κλίση στη μουσική αρκετά Ωδεία και Μουσικές Σχολές στην Ελλάδα διαθέτουν προγράμματα σπουδών, τα οποία μπορεί κανείς να παρακολουθήσει μετά από αίτηση και εισαγωγή με τον βαθμό απολυτηρίου. Το Ωδείο Βορείου Ελλάδος, για παράδειγμα, είναι κορυφή στο είδος.

-Δημόσιες Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ): Μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου έχετε τη δυνατότητα να υποβάλλετε αίτηση για εισαγωγή –με τον βαθμό του απολυτηρίου σας- στις δημόσιες Επαγγελματικές Σχολές του υπουργείου Παιδείας (Σιβιτανίδειος Σχολή) του ΟΑΕΔ (πληροφορίες εδώ) ή του υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης (πληροφορίες εδώ).

-Σχολές Πυροσβεστικής Ακαδημίας και Λιμενοφυλάκων: Και εκεί μπορεί ένας τελειόφοιτος Λυκείου να υποβάλλει αίτηση για εισαγωγή με τον βαθμό απολυτηρίου. Περισσότερες πληροφορίες στο site της Πυροσβεστικής Ακαδημίας και στο site της Σχολής Λιμενοφυλάκων. (οι αιτήσεις εδώ θα γίνονται έως τις 9 Σεπτεμβρίου).

-Στρατιωτικές μονάδες ενόπλων δυνάμεων: Όταν ανακηρυχτούν οι σχετικές προκηρύξεις θέσεων, κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να υποβάλλει αίτηση για διορισμό με τον βαθμό του απολυτηρίου στις στρατιωτικές μονάδες και των τριών σωμάτων ενόπλων δυνάμεων (στρατός ξηράς, ναυτικό και αεροπορία). Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
 
-Σπουδές στο εξωτερικό: Γνωρίζοντας κανείς καλά μία ξένη γλώσσα μπορεί κάλλιστα να φοιτήσει στο εξωτερικό. Η ενημέρωση σχετικά με τα Πανεπιστήμια του εξωτερικού και τις προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος δεκτός γίνεται κυρίως από τα Μορφωτικά Τμήματα της εκάστοτε Πρεσβείας που λειτουργεί στην Ελλάδα. Με το πέρας των σπουδών του ο υποψήφιος έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίσει το πτυχίο του με βεβαίωση ομοταγούς ιδρύματος του Πανεπιστημίου του εξωτερικού από το Διαπανεπιστημιακό Κέντρο Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών Αλλοδαπής (Δ.Ι.Κ.Α.Τ.Σ.Α.). Σχετικά με τα καλύτερα πανεπιστήμια του εξωτερικού, χρήσιμος θα σας φανεί οδηγός του Times “The Times Higher Education” για το 2011.

Τέλος, Ιδιαίτερα χρήσιμο θα βρείτε το παλαιότερο άρθρο του In2life «Σύμβουλοι σπουδών: Μετά το σχολείο… τι;».