Παιδική διατροφή: Tips για το πιάτο του παιδιού σας

του Γιώργου Κόκουβα

Σύμφωνα με τα δεδομένα των τελευταίων χρόνων, ένα στα τέσσερα παιδιά της χώρας μας είναι παχύσαρκα. Αυτά δεν είναι νέα, θα μας πείτε. Ούτε το γεγονός πως αυτοί οι αριθμοί οφείλονται σε κακές διατροφικές συνήθειες είναι νέα. Είναι συχνό φαινόμενο παρ' όλα αυτά, πολλοί γονείς να αγνοούν απλούς κανόνες διατροφής. Γι’ αυτό, μιλήσαμε με την κλινική διαιτολόγο – διατροφολόγο, κ. Μαρία Κολοτούρου, συμβουλευτήκαμε την Ελληνική Εταιρία Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας και Διατροφής, και συγκεντρώσαμε όλα τα «πρέπει» και τα «μη» του παιδικού πιάτου, για να μαθαίνουν οι παλιοί, και να… τρώνε οι καινούριοι.

Βρεφική διατροφή
Όταν το νέο μέλος της οικογένειας έρχεται στον κόσμο, τα πράγματα είναι απλά: Το βρέφος σας χρειάζεται μόνο το μητρικό γάλα για να τραφεί. Μέχρι πότε, όμως; Κατά την διάρκεια των έξι πρώτων μηνών της ζωήςμ οι ανάγκες του βρέφους καλύπτονται αποκλειστικά από τον μητρικό θηλασμό ή το γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Εταιρίας Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας και Διατροφής. Σημαντικό είναι να αποφύγετε την στερεά τροφή σε αυτό το διάστημα, καθώς συχνά συνδέεται με την εμφάνιση αλλεργιών στο παιδί, ενώ το πεπτικό του σύστημα αναπτύσσεται ακόμα και δεν είναι έτοιμο να δεχθεί κάτι παραπάνω από το μητρικό γάλα. Άλλωστε, η πρόωρη εισαγωγή στην στερεά τροφή μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα υπερφαγίας και παιδικής παχυσαρκίας.

«Στο επόμενο διάστημα, και μέχρι να γίνει δύο ετών, το μητρικό γάλα λειτουργεί ως συμπληρωματική διατροφή», συμπληρώνει η διατροφολόγος, κ. Μαρία Κολοτούρου. Με άλλα λόγια, μετά τους έξι μήνες, εκτός από τον θηλασμό, μπορεί να προστεθεί και η στερεά τροφή στο διαιτολόγιο του μωρού σας. Συνήθως ξεκινάμε με κρέμες από ρυζάλευρο και σιγά – σιγά προσθέτουμε κι άλλα τρόφιμα στην διατροφή του. Στην δέυτερη βρεφική ηλικία, δηλαδή στην φάση του απογαλακτισμού, η Ελληνική Εταιρεία Παιδικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας και Διατροφής συνιστά το γάλα να καλύπτει περίπου το 40% των ενεργειακών αναγκών του παιδιού, δηλαδή περίπου 500mL ημερησίως.

Μια καλή αρχή για την εισαγωγή στην στερεά τροφή είναι τα λαχανικά. Αφού εξοικειωθεί με αυτά επί αρκετές ημέρες, μπορείτε να συνεχίσετε με φρούτα. Μετά τους οκτώ μήνες, έρχεται η ώρα των πρωτεϊνών, καθώς το παιδί σας είναι έτοιμο να εισαχθεί στον «κόσμο» του κρέατος.

Σε κάθε περίπτωση, όπως μας λέει η ειδικός και όπως προτείνει η Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας και Διατροφής, αφήνουμε το παιδί να εξοικειωθεί με ένα είδος τροφής πριν συνεχίσουμε με κάποιο άλλο, και δοκιμάζουμε, γιατί πάντοτε υπάρχουν οι πιθανότητες αλλεργιών. Επίσης, προσέχουμε ειδικές κατηγορίες προϊόντων, όπως είναι το γάλα αγελάδας και το αυγό, για τα οποία ισχύουν ειδικοί κανόνες. Τα παραπάνω τρόφιμα δεν επιτρέπονται πριν το παιδί συμπληρώσει το πρώτο του έτος.

Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η αρχή είναι το ήμισυ του παντός: Όταν ξεκινάτε να δίνετε στο παιδί σας στερεά τροφή, στην ουσία του δίνετε την βάση, το μέτρο σύγκρισης για τις διατροφικές του συνήθειες σε όλη την υπόλοιπη ζωή του. Επομένως, είναι συνετό να μην προχωρήσετε σε υπερβολές σε αυτό το κρίσιμο διάστημα.

Για περισσότερες πληροφορίες γύρω από τους διατροφικούς κανόνες κατά την κρίσιμη περίοδο του πρώτου έτους, μπορείτε να δείτε αναλυτικά τις οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, Ηπατολογίας και Διατροφής πατώντας εδώ. Ακατάλληλα για τους πρώτους μήνες τρόφιμα, οδηγίες απογαλακτισμού, η θέση του γάλακτος σε κάθε ηλικία και πολλές ακόμη πληροφορίες βρίσκονται εκεί.

Μύθοι… στα παιδικά πιάτα
Από την στιγμή που το παιδί σας άρχισε να περπατάει και μέχρι και την σχολική και εφηβική του ηλικία, τα σωστά διατροφικά πρότυπα είναι εξίσου σημαντικά για την ανάπτυξή του. Ποιες παρεξηγήσεις, όμως, έχουμε κληρονομήσει και εφαρμόσει στο τάισμα των παιδιών μας;

- Το γάλα
«Σίγουρα το γάλα είναι πολύ σημαντικό στην διατροφή ενός παιδιού, αλλά πολύ συχνά οι γονείς το παρακάνουν, “μπουκώνοντας” το παιδί με υπερβολικές ποσότητες», μας λέει η κλινική διαιτολόγος - διατροφολόγος, κ. Κολοτούρου. Το να πιέζουμε τα παιδιά να πίνουν όλο και περισσότερο γάλα αφενός το κάνει αντιπαθές σε αυτά και αφετέρου, όπως μας λέει η ειδικός, «τους στερούμε τα θρεπτικά συστατικά άλλων τροφίμων, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά».

- Τρόφιμα που προκαλούν «πνίξιμο»
Μέχρι τα τέσσερα έτη τους, τα παιδιά είναι καλό να αποφεύγουν τροφές όπως η τσίχλα, οι ξηροί καρποί, το popcorn, οι σκληρές καραμέλες και τα σταφύλια, οι οποίες είναι οι «συνήθεις ύποπτοι» πνιγμού, καθώς μπορούν εύκολα να σταθούν στον λαιμό τους.

- Ο μύθος των ανθυγιεινών σνακ
Οι μισοί γονείς στέλνουν στο «πυρ το εξώτερον» τα γαριδάκια, τα πατατάκια και τις σοκολάτες, ενώ οι άλλοι μισοί θεωρούνται πως κακομαθαίνουν τα παιδιά τους, επιβραβεύοντάς τα με ανάλογα γλυκίσματα. Πού βρίσκεται η αλήθεια; «Αυτού του είδους τα τρόφιμα δεν πρέπει να τα καταργούμε από το διαιτολόγιο του παιδιού», μας λέει η διαιτολόγος. «Καλό είναι να τα εντάσσουμε στην διατροφή του, αλλά με τρόπο ούτε υπερβολικό, ούτε και με απαγορεύσεις, καθώς τότε είναι που γίνονται πιο επιθυμητά», συνεχίζει. Η συμβουλή της ειδικού είναι να θέτετε ένα εβδομαδιαίο όριο, ώστε να γνωρίζετε πως το παιδί σας έφαγε την συγκεκριμένη ποσότητα αυτών των σνακ και να μάθει και το ίδιο πως υπάρχει ένα φυσιολογικό όριο στην κατανάλωσή τους.

- Ο κίνδυνος της σχολικής καντίνας
Συνήθως, τα λιγότερο κατάλληλα σνακ για τα παιδιά σε ένα σχολικό κυλικείο, είναι και τα πιο «φανταχτερά». Έτσι, τα παιδιά συνηθίζουν να αγοράζουν τυρόπιτες, τσουρέκια και σοκολάτες, τα οποία από την μία δεν είναι καλό να απαγορεύονται, αλλά ούτε και να αποτελούν τον κανόνα, καθώς είναι πλούσια σε λιπαρά. Η ειδικός προτείνει ως καταλληλότερη λύση τα υγιεινά σνακ, κατά προτίμηση προετοιμασμένα από το σπίτι. Δείτε αναλυτικά γιατί τα σωστά σνακ είναι απαραίτητα, καθώς και προτάσεις παιδικής διατροφής σε παλιότερο δημοσίευμα του in2life. 

- «Φάε όλο το φαγητό σου»
Ποια είναι η σωστή ποσότητα φαγητού, με την οποία πρέπει να γεμίζετε το πιάτο του παιδιού σας; «Σίγουρα η μερίδα του παιδιού δεν μπορεί να είναι ίση ή μεγαλύτερη από αυτήν ενός ενήλικα», μας λέει η κ. Κολοτούρου. «Βέβαια, δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες για τις παιδικές μερίδες, γι’ αυτό και γίνονται τόσες παρεξηγήσεις. Για παράδειγμα, αρκετοί γονείς πιέζουν τα παιδιά τους να φάνε κι άλλο, την στιγμή που αυτά δεν χρειάζονται περισσότερο φαγητό», επισημαίνει, καταλήγοντας: «Ο σεβασμός στην όρεξη του παιδιού είναι εξαιρετικά σημαντικός».

- Η ποικιλία στην διατροφή
Μπορεί το fast food να φαντάζει σαν μια εύκολη λύση για τους πολυάσχολους γονείς, αλλά μια τέτοια συνήθεια στερεί από το παιδί τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία. Επομένως, η ποικιλία στις τροφές και ο υγιεινός τρόπος μαγειρέματος είναι ο μαγικός συνδυασμός, τον οποίο προσφέρει η μεσογειακή διατροφή. «Το ιδανικό μοντέλο είναι αυτό της μεσογειακής δίαιτας, το οποίο περιλαμβάνει κοτόπουλο, όσπρια, λαδερά, και περιορισμένη ποσότητα κόκκινου κρέατος», σημειώνει η διαιτολόγος. Έτσι, τα παιδιά μαθαίνουν πως το κόκκινο κρέας μπορεί να καταναλωθεί μία φορά την εβδομάδα, και όχι παραπάνω, όπως συνηθίζουν πολλοί Έλληνες.

- Το σωστό πρωινό
Δεν πρέπει να ξεχνάτε πως, όπως ισχύει για τον καθένα, το πρωινό είναι ίσως το σημαντικότερο γεύμα και για το παιδί σας. Προσθέτοντας δημητριακά ολικής άλεσης, φυσικούς χυμούς, μέλι και φρούτα, το βοηθάτε να πάρει τις απαραίτητες βιταμίνες και την ενέργεια για να ξεκινήσει την ημέρα του.

Μερικά ακόμη tips
*Αν το παιδί σας αρνείται να φάει κάποιο συγκεκριμένο τρόφιμο, μην το πιέζετε και δοκιμάστε να του το προσφέρετε αργότερα.

*Όταν δεν τρώει όλο το φαγητό του, το πιθανότερο είναι πως έχει χορτάσει. Μην δείχνετε θυμωμένοι όταν του παίρνετε το πιάτο και –για άλλη μια φορά- σεβαστείτε την όρεξή του.

*Προσπαθήστε να καθιερώσετε το «γεύμα στο τραπέζι». Όταν αρχίζει να περπατάει και να τρέχει, το παιδί σας είναι πιθανόν να θέλει να πραγματοποιεί… γυμναστικές επιδείξεις κατά την διάρκεια του φαγητού, με κίνδυνο πολλές φορές οι μπουκιές να του σταθούν στον λαιμό.

*Αφήστε τα παιδιά σας να ταΐζουν τον εαυτό τους. Όταν πλέον μπορούν να πιάσουν μια κούπα και να πιουν ή όταν δείξουν ότι θέλουν να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους για να πιάσουν το φαγητό τους, δοκιμάστε να κόψετε το φαγητό σε μικρές μπουκίτσες για να το διευκολύνετε. Στα παιδιά αρέσει να νιώθουν ανεξάρτητα. Ίσως χρειαστεί να ανεχθείτε αρκετούς λεκέδες στην αρχή, αλλά σταδιακά θα μάθει να προσέχει.

*Δώστε στο παιδί να δοκιμάσει διαφορετικές γεύσεις. Μην αρκείστε στο «τρελαίνεται για κοτομπουκιές, μόνο αυτές τρώει» και επομένως επιλέγετε να του προσφέρετε μόνο κοτόπουλο.

*Μην «διαγράφετε» τα λιπαρά από την διατροφή του παιδιού σας. Είναι κι αυτά απαραίτητα στον οργανισμό του, και κυρίως στον εγκέφαλό του, μέρος του οποίου αποτελείται από λίπος. Μην του στερείτε την ανάπτυξη, αλλά πάντα να έχετε την αίσθηση του μέτρου.