Μαμά, ο Αϊ - Βασίλης θα έρθει;

Πηγή: Iatronet.gr

της Έλενας Α. Πατήλα (*)

Πριν επιχειρήσουμε να απαντήσουμε στα παρακάτω ερωτήματα ή διλήμματα που αντιμετωπίζουμε ως γονείς αλλά και ως άτομα τις μέρες των γιορτών για το αν πραγματικά υπάρχει αυτός ο καλοκάγαθος παππούλης που μοιράζει απλόχερα δώρα σε όλα τα παιδιά:

Που ζει;
Πώς καταφέρνει να είναι συνεπής κάθε χρόνο στο ραντεβού του;
Πώς μπαίνει στο σπίτι μας αφού δεν έχουμε καπνοδόχο;
Πώς ξέρει τόσο καλά το δώρο που ήθελα;
Κι ακόμη είναι καλό ένα παιδί να πιστεύει στον Άγιο - Βασίλη;
Μέχρι ποια ηλικία;
Πώς να του εξηγήσω ότι δεν υπάρχει;

θα ήταν ίσως καλό να βρούμε λίγο χρόνο και ν' αναλογιστούμε τι πραγματικά σημαίνει ο «Άγιος Βασίλης» και ο Μύθος που τον περιβάλει για τα παιδιά αλλά και εμάς τους μεγάλους!

Ας σκεφτούμε και ας αφουγκραστούμε λίγο τα συναισθήματα που κάθε χρόνο βιώνουμε όλοι μας λίγο ή πολύ τις μέρες των γιορτών και πως αυτά κορυφώνονται όσο οι γιορτινές μέρες πλησιάζουν. Είναι αλήθεια, γεγονός που προκύπτει και από εμπειρικά και ερευνητικά δεδομένα, ότι τις μέρες των γιορτών οι άνθρωποι γίνονται περισσότερο στοχαστικοί, ευσυγκίνητοι καθώς και «ανοιχτοί» συναισθηματικά σε κάποια πανανθρώπινα μηνύματα και έννοιες όπως είναι η αγάπη, η ειρήνη, η συμπόνια η ανθρώπινη τρυφερότητα, δικαιοσύνη και ζεστασία. Οι άνθρωποι τείνουν σε διαδικασίες απολογισμού του χρόνου που πέρασε καθώς και σε αυτοαξιολόγηση συμπεριφορών, κινήτρων και συναισθημάτων.

Οι διαδικασίες που περιγράφονται παραπάνω ξεπερνούν κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές και θρησκευτικές διαφορές και αποκτούν πανανθρώπινο και καθολικό χαρακτήρα. Είναι μια έντονα δημιουργική, βαθιά ανθρώπινη και ψυχικά καθαρτήρια διαδικασία, η οποία σε μεγάλο βαθμό σχετίζεται με τη δυνατότητα που έχουμε ως άτομα να πιστεύουμε, να στοχεύουμε και να ονειρευόμαστε «το καλύτερο» με όποια έννοια αυτό έχει για τον καθένα μας! Να ελπίζουμε και να προσδοκούμε αυτό που θα μας φέρει λίγο ποιο κοντά στο «ιδανικό» και την ευτυχία! Να μη θεωρούμε τίποτε αδύνατο και μάταιο για να αγωνιζόμαστε και να προσπαθούμε να το καταφέρουμε! Να χαιρόμαστε κάθε μικρή μας κατάκτηση! Να πιστεύομε ότι κάτι είναι το ίδιο πιθανό όσο και απίθανο!

Η δυνατότητα να ονειρευόμαστε, να πιστεύουμε και να αγωνιζόμαστε για κάτι, όσο τολμηρό κι «απίθανο» φαίνεται αυτό, είναι έμφυτη ή μπορεί κάποιος να εκπαιδευτεί σε αυτό; Η δυνατότητα να ονειρευόμαστε δημιουργικά την ευτυχία με όποιο περιεχόμενο, για εμάς και όπως ανθρώπους που αγαπάμε κληρονομείται ή είναι προϊόν περιβαλλοντικής αλληλεπίδρασης και στάσεων συμπεριφορών που μαθαίνουμε και υιοθετούμε;

Είναι πράγματι ουσιαστικής σημασίας η στάση των γονιών και η συμπεριφορά τους σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης της παιδικής σκέψης και φαντασίας. Tο πόσο ενθαρρύνουμε και παρακολουθούμε τα όνειρα ή και φαντασιώσεις των παιδιών μας, σχετίζεται με τη μελλοντική σχέση που αυτά θα αποκτήσουν με τη δυνατότητα και την επιθυμία να ονειρεύονται και να στοχεύουν ψηλά. Τη δυνατότητα να αντιλαμβάνονται τις πραγματικές συναισθηματικές και ψυχικές τους ανάγκες και να διεκδικούν δημιουργικά και θετικά τη κάλυψή αυτών.

Τα παιδιά, λοιπόν, υπάρχει ανάγκη έως κάποια συγκεκριμένη αναπτυξιακή φάση και ηλικία που μπορεί να διαφέρει για κάθε παιδί, να μπορούν ή και να ενθαρρύνονται να πιστεύουν σε σύμβολα, μύθους ή τελετουργίες. Όλα αυτά τα στοιχεία εμπεριέχουν νοήματα, αρχές, συναισθηματικά και ψυχικά ερεθίσματα αλλά και ερεθίσματα κοινωνικής και πολιτισμικής μάθησης τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την υγιή και θετική ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη τους! Τα σύμβολα αυτά, χωρίς απαραίτητα να έχουν κάποια συγκεκριμένη θρησκευτική ή ηθική διάσταση, είναι ο ποιο κατάλληλος τρόπος εξοικείωσης των παιδιών με αρχές και νοήματα για τα οποία δεν έχουν την αντίστοιχη γνωστική και νοητική ικανότητα, μάθησης.

Στο βαθμό λοιπόν που ο «Άγιος Βασίλης» συμβολίζει τη γενναιοδωρία, την ειρήνη, την αγάπη και τη ζεστασιά, την ισότητα απέναντι στο δικαίωμα να είμαστε ευτυχισμένοι, το πανανθρώπινο χαρακτήρα κάποιον εννοιών όπως είναι η προσμονή και η ελπίδα για βελτίωση, τη «παγκοσμιοποίηση» στις μεθόδους κάλυψης των απανταχού ανθρώπινων αναγκών και ελπίδων, τη δυνατότητα να ονειρεύεσαι το «απίθανο», τη δυνατότητα να διακρίνεις τις πραγματικέ σου ανάγκες και γιατί αξίζει να προσπαθείς, την επιθυμία κάθε χρόνο να γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος, τη πίστη ότι τελικά όπου και να είσαι κάποιος πάντα καταλαβαίνει τις σκέψεις σου, τότε ΝΑΙ τα παιδιά είναι καλό όσο το έχουν ανάγκη και τους είναι χρήσιμο, να πιστεύουν στον «Άγιο Βασίλη». Τα παιδιά και πάλι με τον δικό όπως τρόπο θα όπως δείξουν πότε πραγματικά δεν «χρειάζεται» πια να πιστεύουν στον παχουλό Άγιο με τον τρόπο που πίστευαν έως τώρα! Ας παρακολουθήσουμε την φαντασία, την ελευθερία στη σκέψη τους, την αθωότητα και την πηγαία καλοσύνη των παιδιών! Ας μάθουμε και εμείς κάτι από όλα αυτά! Ας πιστέψουμε κι εμείς στον δικό μας Άγιο- Βασίλη!

Άλλωστε κανείς δεν είπε με βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει ο Άγιος- Βασίλης...!

Πότε θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί:

Πράγματι υπάρχουν κάποια θέματα σχετικά με την πίστη των παιδιών σε ορισμένους μύθους, σύμβολα και πρόσωπα όπως ο «Άγιος Βασίλης» τα οποία θα πρέπει να απασχολήσουν, ίσως, τους γονείς. Συγκεκριμένα οι παράγοντες οι οποίοι είναι σημαντικοί και θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς είναι οι εξής:

* Η έντονη εμμονή και υπερβολική ενασχόληση του παιδιού με μύθους και δοξασίες καθώς και μυθικά πρόσωπα, με τρόπο και ένταση που δεν αντιστοιχεί στην ηλικία του παιδιού. Η συμπεριφορά του παιδιού στις περιπτώσεις αυτές σχετίζεται με την τάση του να εμπλέκεται συχνά και για μεγάλο χρονικό διάστημα σε φαντασιωτικό παιχνίδι. Σε τέτοιες συνθήκες το παιδί προτιμά το μοναχικό φανταστικό παιχνίδι παρά το ομαδικό με συνομηλίκους.

* Η ιδιαίτερα έντονη αντίδραση και υπερβολική σύγχυση και αποδιοργάνωση του παιδιού στη παραμικρή απόπειρα αμφισβήτησης της ύπαρξης ή κάποιων χαρακτηριστικών του Άγιου Βασίλη. Η διατάραξη συμπεριφορών του παιδιού όπως το φαγητό, ο ύπνος, το παιχνίδι και η γενικότερη κοινωνική διάθεση, σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να μας προβληματίσει.

* Αποφυγή οποιονδήποτε ηθικών προεκτάσεων ή πειθαρχικών διαδικασιών σε σχέση με τις αναφορές στον Άγιο Βασίλη. Παιδιά που τείνουν ιδιαίτερα να εμπλέκονται σε μύθους και συμβολισμούς μπορεί να υποδείξουν μια συμπεριφορά απόσυρσης ή συναισθηματικής ματαίωσης σε περιπτώσεις που έχοντας ταυτιστεί με το πρόσωπο του Αγίου Βασίλη, αυτός μεταμορφώνεται σε τιμωρό προκειμένου να γίνει το παιδί περισσότερο υπάκουο και να συμμορφωθεί σε κανόνες.

* Να αποφεύγουμε τις έντονες περιγραφές μύθων και συμβολισμών σε παιδιά τα οποία έχουν διάγνωση διαταραχής η οποία σχετίζεται με αδυναμία διάκρισης όπως πραγματικότητας από τη φαντασία ή σε περιπτώσεις μυθομανίας. Παράλληλα, θα πρέπει να μας απασχολήσει η απόδοση από πλευράς του παιδιού, στον Άγιο Βασίλη ικανοτήτων ή χαρακτηριστικών που σχετίζονται με επιθετικές, βίαιες ή τιμωρητικές καταστάσεις.

* Τέλος εξίσου θα πρέπει να μας απασχολεί η μη διάθεση ή ενδιαφέρον του παιδιού να εμπλακεί σε κάποιο επίπεδο με μύθους και συμβολισμούς όπως ο Άγιος Βασίλης. Πίσω από τέτοιου είδους καταστάσεις μπορεί να υποβόσκει παιδική κατάθλιψη ή μελαγχολία.

(*) Η κ. Πατήλα είναι Ψυχολόγος - Σύμβουλος Οικογένειας 
 
Πηγή: Iatronet.gr