Μοναστηριακά τραπέζια από ελληνική καρυδιά, σκαλιστές στο χέρι πολυθρόνες, νεοκλασικά σχέδια, αναπαλαιώσεις. Ανακαλύπτουμε το χειροποίητο έπιπλο στην πόλη.
Παλαιότερο των 360 ημερών
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Η κλασσική φράση «δεν τα φτιάχνουν όπως παλιά» εκπροσωπεί απόλυτα τον χώρο του επίπλου σήμερα. Το βιομηχανικό, πατενταρισμένο σχέδιο κυριαρχεί σχεδόν παντού, αποτέλεσμα του χαμηλού κόστους παραγωγής. Παρ’ όλα αυτά δεν λείπουν και εκείνοι οι οποίοι επιμένουν να κατασκευάζουν ακόμα και σήμερα χειροποίητα έπιπλα, απευθυνόμενοι σε ένα αγοραστικό κοινό το οποίο δεν συμβιβάζεται εύκολα με το βιομηχανικό και αναζήτά το «κάτι παραπάνω» σε ποιότητα και διάρκεια ζωής.
Γυρνώντας την Αθήνα, ανακαλύψαμε αρκετές εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον χώρο του χειροποίητου επίπλου. Πρόκειται κατά κύριο λόγο για οικογενειακές επιχειρήσεις οι οποίες πέρασαν από τον πατέρα στον γιο (ή τους γιους) και συνεχίζουν ακάθεκτες μέχρι σήμερα να παράγουν πραγματικά έργα τέχνης με περίσσιο μεράκι και συνέπεια στην παράδοση.
"Η τέχνη δεν έχει όρια"
«Στο χειροποίητο έπιπλο μπαίνουν ξύλα καλής ποιότητας, διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να δουλευτούν στο χέρι», εξηγεί ο Μάριος Δημόπουλος, ένας εκ των τριών αδερφών που έμαθαν την τέχνη του χειροποίητου επίπλου από τον πατέρα τους Νίκο και σήμερα συνεχίζουν την πορεία τους στο χειροποίητο έπιπλο με το Κέντρο Επίπλου στην Αθήνα (Στρ. Μακρυγιάννη 25, Αλσούπολη, έναντι Φιλοθέης) και την Καλαμάτα. «Στο βιομηχανοποιημένο έπιπλο χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο υποκατάστατα ξύλου, όπως το MDF, το οποίο μοιάζει με πεπιεσμένο πριονίδι. Στο βιομηχανοποιημένο σπάνια ακουμπάει ανθρώπινο χέρι, γι’ αυτό άλλωστε λέγεται και έτσι. Σχεδιάζεις πράγματα τα οποία βγαίνουν από μηχανές», προσθέτει ο ίδιος. Ένας ακόμα παράγοντας ο οποίος δένει αρμονικά με το χειροποίητο έπιπλο είναι και η τέχνη. Ο καθένας μπορεί να πάρει τέσσερεις τάβλες και να τις καρφώσει φτιάχνοντας ένα χειροποίητο τραπέζι, όμως σύμφωνα με τον κ. Δημόπουλο το τραπέζι αυτό δεν θα είναι καλλιτεχνικό. «Μετράει πολύ το χέρι του καλλιτέχνη, στο χειροποίητο μπαίνει το κομμάτι της τέχνης», εξηγεί ο ίδιος.
Τα έπιπλα του κ. Δημόπουλου εμπνέονται από μορφές της φύσης και δέχονται ελάχιστη επεξεργασία στο χέρι. «Η τέχνη δεν έχει όρια. Μπορείς να πάρεις έναν κορμό και να τον κάνεις σκαμπό ή τραπεζάκι σαλονιού προσθέτοντάς του απλά ένα τζάμι. Εμείς αφήνουμε τις φυσικές μορφές του ξύλου και πάνω σε αυτές δημιουργούμε τα έπιπλα μας», λέει ο ίδιος. Δείτε εδώ μερικά παραδείγματα για το πώς τα αδέρφια Δημόπουλοι εμπνέονται από τη γεωμετρία της φύσης και δημιουργούν τραπέζια, φωτιστικά, καναπέδες, σκαμπό και ένα σωρό ακόμα έπιπλα.
Info: Στρατηγού Μακρυγιάννη 25, τηλ: 6936 708415.
"Το χειροποίητο είναι διαχρονικό"
Από το 1977, οι αδερφοί Φωτόπουλοι εξειδικεύονται στην κατασκευή χειροποίητων επίπλων με έμφαση στη νεοκλασική γραμμή. «Κατασκευάζουμε συνήθως έπιπλα στυλ Λουδοβίκου, από τις περιόδους Λουδοβίκου του 15ου και του Λουδοβίκου του 16ου, Μπαρόκ, Κουϊνάν και μερικά εγγλέζικου στιλ έπιπλα. Σήμερα είμαστε δύο αδέρφια στην δουλειά», λέει ο Γιώργος ένας εκ των δύο αδερφών. Το εργοστάσιο τους βρίσκεται στον Άγιο Δημήτριο (Δημητσάνης 4), ενώ η έκθεση χειροποίητων επίπλων στο Παλαιό Φάληρο (Αχιλλέως 82). «Το χειροποίητο έπιπλο είναι κάτι διαχρονικό και αντέχει. Τα σκαλίσματα στα έπιπλα μας είναι όλα στο χέρι, δεν είναι τα μισά με παντογράφο όπως συνηθίζεται. Είναι από την αρχή ως το τέλος χειροποίητα. Όσον αφορά τον χρόνο που μου παίρνει για να τα φτιάξω, αυτός δεν μπορεί να μετρηθεί…», προσθέτει.
Μια οικογενειακή επιχείρηση σαράντα ετών συνεχίζει μέχρι σήμερα να κατασκευάζει πανέμορφα χειροποίητα έπιπλα υψηλών απαιτήσεων. Ο Νίκος και ο Βασίλης Τσίχλας έμαθαν την τέχνη από τον πατέρα τους και σήμερα σκαλίζουν στο χέρι, δημιουργούν ειδικά χρώματα με πατίνες, κάνουν τεχνητές αναπαλαιώσεις και εξειδικεύονται στην δημιουργία πιστών αντιγράφων/καρμπόν από έπιπλα σε φωτογραφίες. «Αυτή τη στιγμή έχουμε εδώ στο εργαστήριο έναν μπουφέ, τον οποίον δημιουργήσαμε πιστά από φωτογραφία που μας έφερε πελάτης. Είναι σπάνιο να δεις κάτι σε φωτογραφία και να καταφέρεις να βγάλεις το ίδιο», λέει ο Νίκος Τσίχλας. «Τα έπιπλά μας είναι σύγχρονα και μοντέρνα, όμως η κατασκευή παραμένει η ‘παλιά’ παραδοσιακή. Άλλο είναι να ράψεις πενήντα Lacost ή πενήντα Adidas και άλλο να κάτσει η Adidas να ράψει ένα μπλουζάκι για τον Κριστιάνο Ρονάλντο», εξηγεί ο ίδιος και προσθέτει: «Ο κόσμος ζητάει κατά κύριο λόγο να του φτιάξουμε κάτι που δεν θα το βρει παντού. Το θέλει στη διάσταση που επιθυμεί, από το υλικό που επιθυμεί (π.χ. ελληνική καρυδιά). Θέλει κάτι ιδιαίτερο, τον έχει κουράσει αυτό που βλέπει έξω».
Δείτε εδώ δείγματα της δουλειάς των αδερφών Τσίχλα.
Info: Κυνουρίας 20Α, Αχαρναί, τηλ: 210 2836722.
"Το χειροποίητο έπιπλο είναι κουλτούρα"
Η οικογενειακή επιχείρηση επίπλων Σερδερίδη κατασκευάζει εδώ και 55 περίπου χρόνια ιδιαίτερα χειροποίητα έπιπλα. Τα τελευταία τριάντα χρόνια το εργοστάσιο της επιχείρησης βρίσκεται στη Μεταμόρφωση, ενώ η έκθεση βρίσκεται στο Μαρούσι. «Πέρα από κάποια νεοκλασικά κομμάτια που παράγουμε σε μεγάλο όγκο, έχουμε και μερικά σε ορισμένο αριθμό παραγωγής τα οποία δεν ξαναβγαίνουν. Παράλληλα δημιουργούμε ειδικές κατασκευές βάσει σχεδίου του πελάτη ή σχεδιάζουμε εμείς κάτι στηριζόμενοι σε αυτό που θέλει. Εξειδικευόμαστε στα έπιπλα κατά παραγγελία. Μπορεί να είναι επιτοίχια, βιβλιοθήκες, ξύλινες επενδύσεις σε ταβάνια, σκαλιστά σχέδια, ανάλογα τι ύφος θέλουμε να δώσουμε», λέει ο κ. Σερδερίδης. Το βασικό ξύλο που χρησιμοποιούν είναι η ελληνική καρυδιά, καθώς έχει ωραία «νερά», όπως λέει ο ίδιος και βάφεται όμορφα. Μάλιστα όπως μας πληροφορεί ο κ. Σερδερίδης, σε αρκετά βιομηχανοποιημένα έπιπλα, τα «νερά» της καρυδιάς αναπαριστώνται σε ειδικά φιλμ τα οποία επικολλούνται πάνω σε βιομηχανοποιημένα ξύλα.
Φτιάχνουν έπιπλα από το… 1898(!) με εξειδίκευση στο παραδοσιακό, νεοκλασικό και ναυτικό στυλ και αυτή τη στιγμή την επιχείρηση έχει αναλάβει η τέταρτη γενιά. «Έχουμε δημιουργήσει ένα Μουσείο με το πατέρα μου στη Γλυφάδα με διάφορα ξύλινα έπιπλα από τότε. Για να καταλάβετε, υπάρχει στο μουσείο πόρτα η οποία είχε χτυπηθεί από όλμο των Γερμανών, αλλά και διάφορα άλλα παλιά αντικείμενα τα οποία κατασκεύαζε τότε η οικογένειά μας», λέει ο Φραντζέσκος Λαζάρου, ο οποίος μαζί με τον αδερφό του Σπύρο κρατούν σήμερα την αιωνόβια αυτή επιχείρηση. «Ο κόσμος ζητά περισσότερο το παραδοσιακό έπιπλο, το οποίο φτιάχνουμε εδώ και πολλά χρόνια. Επίσης ιδιαίτερα δημοφιλή είναι τα ακριβή αντίγραφα από τα αγαιοπελαγίτικα σχέδια που έρχονται από την Σμύρνη», εξηγεί ο ίδιος. Τα έπιπλα της επιχείρησης είναι από ελληνική καρυδιά και συνοδεύονται από γραπτή εγγύηση 20 χρόνων. «Συνήθως στέλνουμε έπιπλα σε νησιά, από τα οποία μας ζητούν περισσότερο παραδοσιακό στυλ. Επίσης χρησιμοποιούμε μια ιδιαίτερη μέθοδο επεξεργασίας με λούστρα προπόλης από κερί μέλισσας η οποία δίνει στο έπιπλο μεγάλη διάρκεια ζωής», προσθέτει.
Ο κ. Μανώλης Τζαρής ξεκίνησε το 1977 την επιχείρησή του δουλεύοντας πάνω στο ισπανικό παραδοσιακό έπιπλο και στη σκυριανή τεχνοτροπία (σκαλιστά σχέδια, τορναλιστές κολώνες, συρτάρια τα οποία εξέχουν), ενώ σήμερα συνεχίζει να ασχολείται όντας συνταξιούχος με την βοήθεια του γιου του, Νικόλα. «Παλαιότερα ήταν ο κόσμος από τα νησιά που ζητούσε περισσότερο το χειροποίητο. Σήμερα μπαίνει παντού γιατί είναι έπιπλο το οποίο παραμένει αναλλοίωτο στον χρόνο. Παράλληλα, έχει πέσει και το κόστος αφού έχουμε να ανταγωνιστούμε τα εισαγόμενα από την Κίνα έπιπλα και κάποια Ινδικά. Η ποιότητά τους, αν και χειροποίητα, δεν έχει καμία σχέση με το ξύλο που δουλεύουμε εμείς. Την δρυ και την οξιά δηλαδή», λέει ο κ. Τζαρής.
Δείτε εδώ τις δημιουργίες του κ. Τζαρή σε κουζίνες, μικροέπιπλα, πόρτες, κρεβατοκάμαρες, τραπεζαρίες και παιδικό δωμάτιο.
Νέος, αλλά ταλαντούχος του χώρου ο Θανάσης Μόκας ασχολείται με την ξυλουργική εδώ και τρία χρόνια περίπου, όμως οι δημιουργίες του εντυπωσιάζουν, όπως αυτό εδώ το τραπέζι εμπνευσμένο από το παιχνίδι pac man. «Με τραβάει περισσότερο η κλασική ξυλουργική, σκαλίζω κυρίως πεύκο, δρυ, δεσποτάκι και ιρόκο και φτιάχνω από διακοσμητικά αντικείμενα μέχρι μικροέπιπλα όπως τραπέζια μέσης, κάποιες συρταριέρες. Δεν έχω συγκεκριμένη πηγή έμπνευσης, ό,τι μου βγει πάνω στη δουλειά και ανάλογα το πώς θα εξελιχθεί», λέει ο ίδιος. «Αυτή τη στιγμή δουλεύω πάνω σε ένα σύνθετο τηλεόρασης, το οποίο θα έχει και μπαρ και θα είναι φτιαγμένο με ξύλο, πλέξιγκλας και λετοταινίες. Θα είναι κατά μία έννοια κλασικό, χωρίς επιπρόσθετο χρώμα. Μόνο εκείνο του ξύλου», προσθέτει.