Μικρές ιστορίες που κρύβει η Πλάκα
Η ωραιότερη συνοικία της Αθήνας είναι γεμάτη ενδιαφέροντα μυστικά. Μάθετε μερικές από τις πιο «ζουμερές» ιστορίες που κρύβουν τα ιστορικά της κτίρια και οι γειτονιές της.
Πού φύλαξε ο Έλγιν τα γλυπτά του Παρθενώνα προτού τα στείλει στη Βρετανία και πώς διασώθηκε από την «κλεπτομανία» του το φανάρι του Διογένη; Πώς συνδέεται με την Πλάκα η έκφραση «χαιρέτα μου τον πλάτανο» και γιατί θεωρούνται «γείτονες» η Αγία Φιλοθέη, ο Αντώνακης και η Ελενίτσα Κοκοβίκου, ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας και οι αρχιτέκτονες που «έχτισαν» την Αθήνα όπως τη γνωρίζουμε; Είναι ώρα να μάθετε μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες ιστορίες που κρύβει η συνοικία της Πλάκας.
Η μονή των Καπουτσίνων που «έσωσε» το μνημείο του Λυσικράτη
Στη σημερινή οδό Τριπόδων, όπου στέκεται το χορηγικό μνημείο του Λυσικράτη, γνωστό και ως «φανάρι του Διογένη», λίγοι γνωρίζουν πως κάποτε έστεκε η Μονή των Καπουτσίνων μοναχών. Οι μοναχοί έφτασαν στην Αθήνα τον 17ο αιώνα και αγόρασαν το οικόπεδο μέσα στο οποίο βρισκόταν το μνημείο, για να χτίσουν τη μονή τους. Μετά την αγοραπωλησία, ο παλιός ιδιοκτήτης το μετάνιωσε και προσέφυγε στις αρχές, οι οποίες όμως τελικά αποφάσισαν να κρατήσουν οι μοναχοί το οικόπεδο, αλλά να διατηρήσουν ανέπαφο, και προσιτό σε όλους το αρχαίο μνημείο. Έτσι και έγινε: Η μονή «αγκάλιασε» το μνημείο και μάλιστα αρνήθηκε στον Έλγιν την αγοραπωλησία του, όταν ο άγγλος λόρδος προσπάθησε να τους δωροδοκήσει. Έτσι, το όμορφο κτίσμα πάνω στο οποίο ο Λυσικράτης τοποθέτησε τον νικητήριο τρίποδά του για την καλύτερη παράσταση της αρχαιότητας, προστατεύθηκε από τους Καπουτσίνους, οι οποίοι έμειναν εκεί ως τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν μια πυρκαγιά έκαψε τη Μονή, αλλά όχι το μνημείο.
Το πρώτο Πανεπιστήμιο της πόλης
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, που ιδρύθηκε επί Όθωνα το 1837 και ονομάστηκε αρχικά Οθώνειο, στεγαζόταν στα «ψηλά» της Πλάκας, στην πανέμορφη οικία του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη και του συνεργάτη του, Εδουάρδου Σάουμπερτ στην οδό Θόλου, δύο εκ των «χαρακτών» του πρώτου πολεοδομικού σχεδίου της Αθήνας. Την πρώτη χρονιά λειτουργίας του, το κτίριο φιλοξενούσε 52 φοιτητές, τους οποίους δίδασκαν 33 καθηγητές θεολογίας, νομικής, ιατρικής και τεχνών. Το Πανεπιστήμιο λειτούργησε εκεί ως το 1841, όταν μεταστεγάστηκε στο Κεντρικό Κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών που σχεδίασε ο Κρίστιαν Χάνσεν. Σήμερα, το κτίριο φιλοξενεί το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου, με χειρόγραφα, σπάνια βιβλία και το Πανεπιστημιακό Λάβαρο που σχεδίασε ο Νικόλαος Γύζης.
Το σπίτι των Κοκοβίκων
Στο 32 της οδού Τριπόδων, ένα εγκαταλελειμμένο πλακιώτικο σπίτι θυμίζει επακριβώς το τέλος της ταινίας «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα». Η νοσταλγική ελληνική ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα γυρίστηκε ακριβώς εκεί το 1965, και το συγκεκριμένο κτίσμα αποτελούσε το σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας Κοκοβίκου, που στο τέλος της ταινίας υποτίθεται πως γκρεμιζόταν. Πρόκειται για σπίτι του 1800, όπου κάποτε στεγαζόταν η τουρκική στρατιωτική διοίκηση. Το 1995 χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο, και παρά τις προσπάθειες του ΤΑΙΠΕΔ να το βγάλει στο σφυρί το 2014 με τιμή εκκίνησης τα 900.000€, κανένας απολύτως δεν υπέβαλε προσφορά για να το αγοράσει, κι έτσι παραμένει σήμερα στην κατάσταση που το άφησαν τα γυρίσματα της ταινίας το 1965.
Το σπίτι του Κωστή Παλαμά
Στα «χαμηλά» της Πλάκας, εκεί που η συνοικία συναντά το Ναό του Ολυμπίου Διός, ένα διώροφο κτίσμα στον αριθμό 5 της οδού Περιάνδρου φιλοξένησε κάποτε την οικογένεια του Κωστή Παλαμά. Ο μεγάλος έλληνας ποιητής μοιράστηκε το κτίσμα με άλλους ενοίκους, αφού από την προηγούμενη κατοικία του του έκαναν έξωση. Σε ένα από τα διαμερίσματα του κτιρίου έμεινε με την σύζυγο και την κόρη του, έγραψε πολλά από τα έργα του, ενώ έφυγε από τη ζωή εκεί στις 27 Φεβρουαρίου του 1943. Τότε, πλήθος κόσμου συνέρρευσε στο δρομάκι για την κηδεία, εν μέσω Κατοχής.
Η βίλα του Ιωάννη Κωλέττη
Δίπλα στην αρχαία αγορά της Αθήνας, σε έκταση 550 τετραγωνικών, η όμορφη βίλα με το όμορφο γυναικείο γλυπτό της πρόσοψης και τον τεράστιο κήπο με τις νεραντζιές και τους φοίνικες, ζούσε τον 19ο αιώνα ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Ιωάννης Κωλέττης. Η βίλα έγινε πασίγνωστη στους Αθηναίους, αφού αυτοί περνούσαν από εκεί καθημερινά για να ζητήσουν χάρες από τον πρωθυπουργό, μιας και ο Κωλέττης υπήρξε… πατέρας του ρουσφετιού. Επιπλέον, το σπίτι ήταν γνωστό για την μαϊμού του Κωλέττη, που πείραζε τους καλεσμένους και έκλεβε αντικείμενα από αυτούς – μάλιστα έγινε τόσο γνωστή που η έκφραση «μαϊμού του Κωλέττη» έγινε συνώνυμο του σκανταλιάρη και ενοχλητικού ανθρώπου. Στο διπλανό σπίτι, γυρίστηκε η κινηματογραφική «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη. Σήμερα, εκεί στεγάζεται η Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών.
Το τελευταίο ελληνικό σπίτι των γλυπτών του Παρθενώνα
Στο 14Β της οδού Άρεως, στο σημείο όπου έστεκε το Αρχοντικό Λογοθέτη, σήμερα σώζονται η πύλη, μια βρύση και μέρος της αυλής του κτίσματος του 17ου αιώνα. Εκεί ζούσε ο βρετανός πρόξενος, που φιλοξένησε τον λόρδο Έλγιν, όταν εκείνος επισκέφθηκε την Αθήνα. Και δεν πήγε στο σπίτι που τον φιλοξένησε με άδεια χέρια: Έφερε μαζί του τα γλυπτά του Παρθενώνα που ξήλωσε και τα προφύλαξε σε αυτό το σπίτι πριν τα… στείλει πακέτο στη Βρετανία. Στο κτίσμα αυτό, περιλαμβανόταν και το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου, όπου έψαλλαν συστηματικά μεγάλοι έλληνες λογοτέχνες όπως ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου.
Το παλαιότερο σπίτι της Αθήνας
Πρόκειται για το Αρχοντικό Μπενιζέλου, στο 96 της οδού Αδριανού. Είναι ένα από τα ελάχιστα δείγματα μεταβυζαντινής - οθωμανικής αρχιτεκτονικής στην Αθήνα, χτισμένο τον 15ο αιώνα και ολοκληρωμένο τον 18ο αιώνα με το χαγιάτι του, την κρήνη στην εσωτερική αυλή και το γειτονικό ελαιοτριβείο. Οι Μπενιζέλοι υπήρξαν εκ των πιο αριστοκρατικών οικογενειών της Αθήνας, μάλιστα ο Άγγελος Μπενιζέλος υπήρξε πατέρας της Ρηγούλας Μπενιζέλου, που γεννήθηκε το 1522 και μετέπειτα έγινε γνωστή ως Αγία Φιλοθέη. Την τελευταία δεκαετία, εργασίες στην αυλή έφεραν στο φως τμήμα του υστερορωμαϊκού τοίχους της Αθήνας. Το αρχοντικό εδώ και τρία χρόνια περιμένει υπομονετικά την υλοποίηση σχεδίων για να λειτουργήσει ως επισκέψιμο Μουσείο.
Ο Μεντρεσές όπου φυλακίστηκε ο Μακρυγιάννης
Στη γειτονιά των Αέρηδων, στη γωνία των οδών Αιόλου και Πελοπίδα, βρίσκεται ο «Μεντρεσές», όπως ονόμαζαν οι Μουσουλμάνοι της Αθήνας το «ιεροσπουδαστήριο» τους, την θεολογική και φιλοσοφική σχολή δηλαδή που ιδρύθηκε το 1721. Στα χρόνια του Όθωνα, τον 19ο αιώνα, το κτίσμα λειτούργησε ως φυλακή, όπου μεταξύ άλλων κρατήθηκε ο στρατηγός Μακρυγιάννης για συνωμοσία κατά του βασιλιά, ενώ στα κλαδιά του αιωνόβιου πλάτανου της αυλής, πραγματοποιούνταν απαγχονισμοί. Μάλιστα, οι κρατούμενοι που αποφυλακίζονταν, φώναζαν σε όσους έμεναν να «τους χαιρετίσουν τον πλάτανο», και έτσι καθιερώθηκε η συγκεκριμένη έκφραση. Ο Μεντρεσές κατεδαφίστηκε το 1898 και πλέον διασώζεται μόνο η κύρια πύλη του, στα βόρεια των Αέρηδων.
Η μονή των Καπουτσίνων που «έσωσε» το μνημείο του Λυσικράτη
Στη σημερινή οδό Τριπόδων, όπου στέκεται το χορηγικό μνημείο του Λυσικράτη, γνωστό και ως «φανάρι του Διογένη», λίγοι γνωρίζουν πως κάποτε έστεκε η Μονή των Καπουτσίνων μοναχών. Οι μοναχοί έφτασαν στην Αθήνα τον 17ο αιώνα και αγόρασαν το οικόπεδο μέσα στο οποίο βρισκόταν το μνημείο, για να χτίσουν τη μονή τους. Μετά την αγοραπωλησία, ο παλιός ιδιοκτήτης το μετάνιωσε και προσέφυγε στις αρχές, οι οποίες όμως τελικά αποφάσισαν να κρατήσουν οι μοναχοί το οικόπεδο, αλλά να διατηρήσουν ανέπαφο, και προσιτό σε όλους το αρχαίο μνημείο. Έτσι και έγινε: Η μονή «αγκάλιασε» το μνημείο και μάλιστα αρνήθηκε στον Έλγιν την αγοραπωλησία του, όταν ο άγγλος λόρδος προσπάθησε να τους δωροδοκήσει. Έτσι, το όμορφο κτίσμα πάνω στο οποίο ο Λυσικράτης τοποθέτησε τον νικητήριο τρίποδά του για την καλύτερη παράσταση της αρχαιότητας, προστατεύθηκε από τους Καπουτσίνους, οι οποίοι έμειναν εκεί ως τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν μια πυρκαγιά έκαψε τη Μονή, αλλά όχι το μνημείο.
Το πρώτο Πανεπιστήμιο της πόλης
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, που ιδρύθηκε επί Όθωνα το 1837 και ονομάστηκε αρχικά Οθώνειο, στεγαζόταν στα «ψηλά» της Πλάκας, στην πανέμορφη οικία του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη και του συνεργάτη του, Εδουάρδου Σάουμπερτ στην οδό Θόλου, δύο εκ των «χαρακτών» του πρώτου πολεοδομικού σχεδίου της Αθήνας. Την πρώτη χρονιά λειτουργίας του, το κτίριο φιλοξενούσε 52 φοιτητές, τους οποίους δίδασκαν 33 καθηγητές θεολογίας, νομικής, ιατρικής και τεχνών. Το Πανεπιστήμιο λειτούργησε εκεί ως το 1841, όταν μεταστεγάστηκε στο Κεντρικό Κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών που σχεδίασε ο Κρίστιαν Χάνσεν. Σήμερα, το κτίριο φιλοξενεί το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου, με χειρόγραφα, σπάνια βιβλία και το Πανεπιστημιακό Λάβαρο που σχεδίασε ο Νικόλαος Γύζης.
Το σπίτι των Κοκοβίκων
Στο 32 της οδού Τριπόδων, ένα εγκαταλελειμμένο πλακιώτικο σπίτι θυμίζει επακριβώς το τέλος της ταινίας «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα». Η νοσταλγική ελληνική ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα γυρίστηκε ακριβώς εκεί το 1965, και το συγκεκριμένο κτίσμα αποτελούσε το σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας Κοκοβίκου, που στο τέλος της ταινίας υποτίθεται πως γκρεμιζόταν. Πρόκειται για σπίτι του 1800, όπου κάποτε στεγαζόταν η τουρκική στρατιωτική διοίκηση. Το 1995 χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο, και παρά τις προσπάθειες του ΤΑΙΠΕΔ να το βγάλει στο σφυρί το 2014 με τιμή εκκίνησης τα 900.000€, κανένας απολύτως δεν υπέβαλε προσφορά για να το αγοράσει, κι έτσι παραμένει σήμερα στην κατάσταση που το άφησαν τα γυρίσματα της ταινίας το 1965.
Το σπίτι του Κωστή Παλαμά
.jpg)
Στα «χαμηλά» της Πλάκας, εκεί που η συνοικία συναντά το Ναό του Ολυμπίου Διός, ένα διώροφο κτίσμα στον αριθμό 5 της οδού Περιάνδρου φιλοξένησε κάποτε την οικογένεια του Κωστή Παλαμά. Ο μεγάλος έλληνας ποιητής μοιράστηκε το κτίσμα με άλλους ενοίκους, αφού από την προηγούμενη κατοικία του του έκαναν έξωση. Σε ένα από τα διαμερίσματα του κτιρίου έμεινε με την σύζυγο και την κόρη του, έγραψε πολλά από τα έργα του, ενώ έφυγε από τη ζωή εκεί στις 27 Φεβρουαρίου του 1943. Τότε, πλήθος κόσμου συνέρρευσε στο δρομάκι για την κηδεία, εν μέσω Κατοχής.
Η βίλα του Ιωάννη Κωλέττη
Δίπλα στην αρχαία αγορά της Αθήνας, σε έκταση 550 τετραγωνικών, η όμορφη βίλα με το όμορφο γυναικείο γλυπτό της πρόσοψης και τον τεράστιο κήπο με τις νεραντζιές και τους φοίνικες, ζούσε τον 19ο αιώνα ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Ιωάννης Κωλέττης. Η βίλα έγινε πασίγνωστη στους Αθηναίους, αφού αυτοί περνούσαν από εκεί καθημερινά για να ζητήσουν χάρες από τον πρωθυπουργό, μιας και ο Κωλέττης υπήρξε… πατέρας του ρουσφετιού. Επιπλέον, το σπίτι ήταν γνωστό για την μαϊμού του Κωλέττη, που πείραζε τους καλεσμένους και έκλεβε αντικείμενα από αυτούς – μάλιστα έγινε τόσο γνωστή που η έκφραση «μαϊμού του Κωλέττη» έγινε συνώνυμο του σκανταλιάρη και ενοχλητικού ανθρώπου. Στο διπλανό σπίτι, γυρίστηκε η κινηματογραφική «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη. Σήμερα, εκεί στεγάζεται η Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών.
Το τελευταίο ελληνικό σπίτι των γλυπτών του Παρθενώνα
Στο 14Β της οδού Άρεως, στο σημείο όπου έστεκε το Αρχοντικό Λογοθέτη, σήμερα σώζονται η πύλη, μια βρύση και μέρος της αυλής του κτίσματος του 17ου αιώνα. Εκεί ζούσε ο βρετανός πρόξενος, που φιλοξένησε τον λόρδο Έλγιν, όταν εκείνος επισκέφθηκε την Αθήνα. Και δεν πήγε στο σπίτι που τον φιλοξένησε με άδεια χέρια: Έφερε μαζί του τα γλυπτά του Παρθενώνα που ξήλωσε και τα προφύλαξε σε αυτό το σπίτι πριν τα… στείλει πακέτο στη Βρετανία. Στο κτίσμα αυτό, περιλαμβανόταν και το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου, όπου έψαλλαν συστηματικά μεγάλοι έλληνες λογοτέχνες όπως ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου.
Το παλαιότερο σπίτι της Αθήνας
Πρόκειται για το Αρχοντικό Μπενιζέλου, στο 96 της οδού Αδριανού. Είναι ένα από τα ελάχιστα δείγματα μεταβυζαντινής - οθωμανικής αρχιτεκτονικής στην Αθήνα, χτισμένο τον 15ο αιώνα και ολοκληρωμένο τον 18ο αιώνα με το χαγιάτι του, την κρήνη στην εσωτερική αυλή και το γειτονικό ελαιοτριβείο. Οι Μπενιζέλοι υπήρξαν εκ των πιο αριστοκρατικών οικογενειών της Αθήνας, μάλιστα ο Άγγελος Μπενιζέλος υπήρξε πατέρας της Ρηγούλας Μπενιζέλου, που γεννήθηκε το 1522 και μετέπειτα έγινε γνωστή ως Αγία Φιλοθέη. Την τελευταία δεκαετία, εργασίες στην αυλή έφεραν στο φως τμήμα του υστερορωμαϊκού τοίχους της Αθήνας. Το αρχοντικό εδώ και τρία χρόνια περιμένει υπομονετικά την υλοποίηση σχεδίων για να λειτουργήσει ως επισκέψιμο Μουσείο.
Ο Μεντρεσές όπου φυλακίστηκε ο ΜακρυγιάννηςΣτη γειτονιά των Αέρηδων, στη γωνία των οδών Αιόλου και Πελοπίδα, βρίσκεται ο «Μεντρεσές», όπως ονόμαζαν οι Μουσουλμάνοι της Αθήνας το «ιεροσπουδαστήριο» τους, την θεολογική και φιλοσοφική σχολή δηλαδή που ιδρύθηκε το 1721. Στα χρόνια του Όθωνα, τον 19ο αιώνα, το κτίσμα λειτούργησε ως φυλακή, όπου μεταξύ άλλων κρατήθηκε ο στρατηγός Μακρυγιάννης για συνωμοσία κατά του βασιλιά, ενώ στα κλαδιά του αιωνόβιου πλάτανου της αυλής, πραγματοποιούνταν απαγχονισμοί. Μάλιστα, οι κρατούμενοι που αποφυλακίζονταν, φώναζαν σε όσους έμεναν να «τους χαιρετίσουν τον πλάτανο», και έτσι καθιερώθηκε η συγκεκριμένη έκφραση. Ο Μεντρεσές κατεδαφίστηκε το 1898 και πλέον διασώζεται μόνο η κύρια πύλη του, στα βόρεια των Αέρηδων.
