10 μυστικά που κρύβει η Αιόλου
Σοκολάτες και αυτοκράτορες, θέατρα και αποκεφαλισμοί. Μικρές ιστορίες που γράφτηκαν σε έναν από τους ωραιότερους δρόμους της Αθήνας.
της Ηρώς Κουνάδη
Ξέρατε πού έφτιαξε την πρώτη σοκολάτα που δοκίμασαν ποτέ οι Αθηναίοι ο Σπυρίδων Παυλίδης; Πού άνοιξε το πρώτο αθηναϊκό ταβερνάκι, κοντά δύο αιώνες πριν; Ποιος ήταν ο πρώτος δρόμος που χαράχτηκε στην ολοκαίνουρια –αλλά όχι ιδιαιτέρως απαστράπτουσα– πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους; Ναι, η απάντηση σε όλες αυτές τις ερωτήσεις είναι η ίδια, και είναι ένας από τους ομορφότερους δρόμους του κέντρου, η οδός Αιόλου.
Ο Σπυρίδων Παυλίδης άνοιξε το Γλυκισματοποιείον του στη γωνία Αιόλου και Βύσσης, και έφτιαξε εδώ την πρώτη σοκολάτα στην Ελλάδα, το 1861.
«Πετρούπολις» λεγόταν το πρώτο εστιατόριο της Αθήνας που δεν βρισκόταν εντός κάποιου ξενοδοχείου. Άνοιξε τη δεκαετία του 1830, σχεδόν απέναντι από την Αγία Ειρήνη, και δεν είχε τραπεζομάντηλα, ούτε χαρτοπετσέτες, οπότε οι πελάτες σκούπιζαν τα χέρια τους στη φουστανέλα του σερβιτόρου.
Ο πλάτανος της ρήσης «χαιρέτα μου τον πλάτανο» βρισκόταν στην αυλή του Μεντρεσέ, απέναντι από τους Αέρηδες. Τα κλαδιά του χρησιμοποιούνταν για την εκτέλεση των θανατοποινιτών, και η φράση λεγόταν προειδοποιητικά, μεταξύ φίλων, σε όσους εμφάνιζαν παραβατική συμπεριφορά. Ο πλάτανος, μαζί με τη βαριά του ιστορία, κάηκε από κεραυνό το 1915.
Ο βασιλιάς Όθωνας γιόρτασε την ενηλικίωσή του στην Αγία Ειρήνη χωρίς στέμμα και χωρίς σκήπτρο, γιατί το καράβι που θα τα έφερνε από τη Βαυαρία δεν έφτασε εγκαίρως στον Πειραιά.
Η Αγία Ειρήνη, την οποία σχεδίασε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου, ήταν η πρώτη μητρόπολη της Αθήνας.
Ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, που αγαπούσε πολύ την Αθήνα, έκανε δώρο στους πολίτες της την περίφημη Βιβλιοθήκη που μέχρι σήμερα έχει το όνομά του. Δυστυχώς, η φήμη της ξεπερνά κατά πολύ την διάρκεια ζωής της: Η βιβλιοθήκη ολοκληρώθηκε το 132 μ.Χ. και καταστράφηκε από την επιδρομή των Ερούλων το 267 μ.Χ.
Η Παναγία η Χρυσοσπηλιώτισσα, με τους δύο χαρακτηριστικούς πυργίσκους της που θυμίζουν (αλλά δεν είναι) γοτθική αρχιτεκτονική «έθαψε» δύο αρχιτέκτονες και άλλαξε άλλους δύο μέχρι να ολοκληρωθεί. Η σκυταλοδρομία έχει ως εξής: Τα αρχικά σχέδια εκπονεί το 1853 ο Δημήτρης Ζέζος, ο οποίος πεθαίνει το 1857, πριν ολοκληρωθεί ο ναός. Αναλαμβάνει ο Παναγής Κάλκος, ο οποίος πεθαίνει το 1878. Αναλαμβάνει ο Έρνστ Τσίλλερ, που εξοργίζει το εκκλησιαστικό συμβούλιο με τις παρεμβάσεις του στον τρούλο. Έτσι ο «αρχιτέκτονας της Αθήνας» καθαιρείται και η εκκλησία ξανακατασκευάζεται, σε σχέδια του τότε δημάρχου και πολιτικού μηχανικού, Δημητρίου Σούτσου.
Το 1835 άνοιξε εδώ το πρώτο θέατρο της Αθήνας, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το Μέγαρο Καρατζά, που στεγάζει την Εθνική Τράπεζα. Αρχικά ένα ξύλινο παράπηγμα χωρίς οροφή, το θέατρο ανακατασκευάστηκε με έξοδα του Αθανάσιου Σκαντζόπουλου, από τον οποίο πήρε και το όνομά του, και απέκτησε οροφή, αλλά όχι και φωτισμό. Οι θεατές παρακολουθούσαν τις παραστάσεις με φανάρια που έφερναν οι ίδιοι.
Την πλατεία όπου βρισκόταν αυτό το θέατρο την αποκαλούμε σήμερα με το όνομα του δημάρχου που κατεδάφισε το 1940 ένα άλλο θέατρο, που βρισκόταν επίσης εδώ: Το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας, που σχεδίασε ο Τσίλλερ το 1882, και που κάποιοι περιηγητές είπαν «το ωραιότερο θέατρο της Ευρώπης».
Το επίσης σχεδιασμένο από τον Τσίλλερ Μέγαρο Μελά, στη γωνία Αιόλου και Σοφοκλέους, γράφτηκε στην ιστορία το 1942, ως ο χώρος από τον οποίο ξεκίνησε η πρώτη απεργία στη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη. Την κήρυξαν οι υπάλληλοι του Γενικού Ταχυδρομείου, που στεγαζόταν εδώ.
Ξέρατε πού έφτιαξε την πρώτη σοκολάτα που δοκίμασαν ποτέ οι Αθηναίοι ο Σπυρίδων Παυλίδης; Πού άνοιξε το πρώτο αθηναϊκό ταβερνάκι, κοντά δύο αιώνες πριν; Ποιος ήταν ο πρώτος δρόμος που χαράχτηκε στην ολοκαίνουρια –αλλά όχι ιδιαιτέρως απαστράπτουσα– πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους; Ναι, η απάντηση σε όλες αυτές τις ερωτήσεις είναι η ίδια, και είναι ένας από τους ομορφότερους δρόμους του κέντρου, η οδός Αιόλου.
Ο Σπυρίδων Παυλίδης άνοιξε το Γλυκισματοποιείον του στη γωνία Αιόλου και Βύσσης, και έφτιαξε εδώ την πρώτη σοκολάτα στην Ελλάδα, το 1861.
«Πετρούπολις» λεγόταν το πρώτο εστιατόριο της Αθήνας που δεν βρισκόταν εντός κάποιου ξενοδοχείου. Άνοιξε τη δεκαετία του 1830, σχεδόν απέναντι από την Αγία Ειρήνη, και δεν είχε τραπεζομάντηλα, ούτε χαρτοπετσέτες, οπότε οι πελάτες σκούπιζαν τα χέρια τους στη φουστανέλα του σερβιτόρου.
Ο πλάτανος της ρήσης «χαιρέτα μου τον πλάτανο» βρισκόταν στην αυλή του Μεντρεσέ, απέναντι από τους Αέρηδες. Τα κλαδιά του χρησιμοποιούνταν για την εκτέλεση των θανατοποινιτών, και η φράση λεγόταν προειδοποιητικά, μεταξύ φίλων, σε όσους εμφάνιζαν παραβατική συμπεριφορά. Ο πλάτανος, μαζί με τη βαριά του ιστορία, κάηκε από κεραυνό το 1915.
Ο βασιλιάς Όθωνας γιόρτασε την ενηλικίωσή του στην Αγία Ειρήνη χωρίς στέμμα και χωρίς σκήπτρο, γιατί το καράβι που θα τα έφερνε από τη Βαυαρία δεν έφτασε εγκαίρως στον Πειραιά.
Η Αγία Ειρήνη, την οποία σχεδίασε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου, ήταν η πρώτη μητρόπολη της Αθήνας.
Ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, που αγαπούσε πολύ την Αθήνα, έκανε δώρο στους πολίτες της την περίφημη Βιβλιοθήκη που μέχρι σήμερα έχει το όνομά του. Δυστυχώς, η φήμη της ξεπερνά κατά πολύ την διάρκεια ζωής της: Η βιβλιοθήκη ολοκληρώθηκε το 132 μ.Χ. και καταστράφηκε από την επιδρομή των Ερούλων το 267 μ.Χ.
Η Παναγία η Χρυσοσπηλιώτισσα, με τους δύο χαρακτηριστικούς πυργίσκους της που θυμίζουν (αλλά δεν είναι) γοτθική αρχιτεκτονική «έθαψε» δύο αρχιτέκτονες και άλλαξε άλλους δύο μέχρι να ολοκληρωθεί. Η σκυταλοδρομία έχει ως εξής: Τα αρχικά σχέδια εκπονεί το 1853 ο Δημήτρης Ζέζος, ο οποίος πεθαίνει το 1857, πριν ολοκληρωθεί ο ναός. Αναλαμβάνει ο Παναγής Κάλκος, ο οποίος πεθαίνει το 1878. Αναλαμβάνει ο Έρνστ Τσίλλερ, που εξοργίζει το εκκλησιαστικό συμβούλιο με τις παρεμβάσεις του στον τρούλο. Έτσι ο «αρχιτέκτονας της Αθήνας» καθαιρείται και η εκκλησία ξανακατασκευάζεται, σε σχέδια του τότε δημάρχου και πολιτικού μηχανικού, Δημητρίου Σούτσου.
Το 1835 άνοιξε εδώ το πρώτο θέατρο της Αθήνας, εκεί όπου βρίσκεται σήμερα το Μέγαρο Καρατζά, που στεγάζει την Εθνική Τράπεζα. Αρχικά ένα ξύλινο παράπηγμα χωρίς οροφή, το θέατρο ανακατασκευάστηκε με έξοδα του Αθανάσιου Σκαντζόπουλου, από τον οποίο πήρε και το όνομά του, και απέκτησε οροφή, αλλά όχι και φωτισμό. Οι θεατές παρακολουθούσαν τις παραστάσεις με φανάρια που έφερναν οι ίδιοι.
Την πλατεία όπου βρισκόταν αυτό το θέατρο την αποκαλούμε σήμερα με το όνομα του δημάρχου που κατεδάφισε το 1940 ένα άλλο θέατρο, που βρισκόταν επίσης εδώ: Το Δημοτικό Θέατρο της Αθήνας, που σχεδίασε ο Τσίλλερ το 1882, και που κάποιοι περιηγητές είπαν «το ωραιότερο θέατρο της Ευρώπης».
Το επίσης σχεδιασμένο από τον Τσίλλερ Μέγαρο Μελά, στη γωνία Αιόλου και Σοφοκλέους, γράφτηκε στην ιστορία το 1942, ως ο χώρος από τον οποίο ξεκίνησε η πρώτη απεργία στη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη. Την κήρυξαν οι υπάλληλοι του Γενικού Ταχυδρομείου, που στεγαζόταν εδώ.
