10 πράγματα που δεν ξέρατε για του Ψυρρή
Έρωτες, ήρωες, δολοφονίες και πάθη. Δέκα ιστορίες που εκτυλίχθηκαν στους δρόμους μιας από τις ωραιότερες γειτονιές της Αθήνας.
της Ηρώς Κουνάδη
Έχει αρχίσει να ξαναγίνεται μια από τις πιο κοσμαγάπητες γειτονιές του κέντρου –σε ανθρώπινους πια ρυθμούς, χωρίς τα mainstream ντεσιμπέλ που την πήραν και την σήκωσαν πριν από κάποια χρόνια. Πόσα, όμως, ξέρουμε για την ιστορική γειτονιά στην «όχθη» της Ερμού; Λιγότερα απ’ όσα νομίζουμε.
Επί οθωμανικής αυτοκρατορίας, ήταν μια γειτονιά που έσφυζε από ζωή. Την κατοικούσαν νοικοκυραίοι και πλούσιοι παζαρίτες, σαν να λέμε η «μεσαία τάξη» της εποχής. Οι τέσσερις συνολικά κοινωνικά τάξεις τότε ήταν οι άρχοντες (κυρίως γαιοκτήμονες αλλά και ιδιοκτήτες εργαστηρίων) που ανήκαν σε 12-14 οικογένειες, οι νοικοκυραίοι, οι παζαρίτες και οι ξωτάρηδες.
Οι οδοί Κτενά και Σαρρή έχουν πάρει τα ονόματά τους από τους ομώνυμους αγωνιστές του 1821, Παναγή Κτενά και Νικόλαο και Χρήστο Σαρρή. Και οι τρεις είχαν γεννηθεί στου Ψυρρή, και οι τρεις είναι θαμμένοι στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, στη γειτονιά τους.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η γειτονιά ήταν κακόφημη, «άντρο» των μόρτηδων και των κουτσαβάκηδων, στους οποίους κήρυξε πόλεμο –τον οποίο κέρδισε– ο διευθυντής της αστυνομίας Δημήτριος Μπαϊρακτάρης, που τους έδιωξε οριστικά το 1890.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης έμεινε στου Ψυρρή για περίπου είκοσι χρόνια, από το 1866 και μετά, το μεγαλύτερο διάστημα σε ένα δωμάτιο της οδού Αριστοφάνους. Πολλά από τα διηγήματά του διαδραματίζονται στη γειτονιά.
Το όνομα Χριστοκοπίδη, που μοιράζονται εκκλησία και οδός, προέρχεται από το «Χριστός του Κοπίδη», από το όνομα της οικογένειας που έχτισε το εκκλησάκι, το οποίο είναι αφιερωμένο στη γέννηση του Χριστού.
Η Πλατεία Ηρώων είναι μια από τις πιο παλιές πλατείες της Αθήνας. Διαμορφώθηκε επί Κωνσταντίνου Γαλάτη, έβδομου κατά σειρά δημάρχου της Αθήνας (από το 1855 έως το 1857).
Στην οδό Σαρρή βρίσκονταν οι (κατεδαφισμένες σήμερα) φυλακές Γκαρμπολά, όπου φυλακίστηκε μεταξύ άλλων ο Χαρίλαος Τρικούπης, για τη δημοσίευση του περίφημου «Τις πταίει;» στην εφημερίδα Καιροί.
Το μπακάλικο του Καχριμάνη, όπου στεγάζεται σήμερα η ομώνυμη ταβέρνα, στη γωνία Σαρρή και Αγίων Ασωμάτων, ήταν το αγαπημένο στέκι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Ο λόρδος Μπάιρον έμεινε το 1809 για τρεις μήνες στο αρχοντικό της Οικογένειας Μακρή (σχέδιο, επάνω) που βρισκόταν στο 14 της σημερινής οδού Αγίας Θέκλας, νοικιάζοντας ένα από τα δωμάτια του αρχοντικού. Για την 13χρονη Τερέζα, κόρη της χήρας του Προκόπη Μακρή, πρόξενου της Αγγλίας, έγραψε το γνωστό ποίημα «Η κόρη των Αθηνών».
Η αδελφή της Τερέζας, Κατίγκω, παντρεύτηκε μετά από χρόνια τον Αθηναίο αρχαιολόγο Κυριάκο Πιττάκη, ο οποίος είχε επίσης γεννηθεί στου Ψυρρή, και του οποίου το όνομα η γνωστή οδός. Δική του ιδέα ήταν η ανέγερση του Μουσείου της Ακρόπολης (του παλιού) το 1863.
Έχει αρχίσει να ξαναγίνεται μια από τις πιο κοσμαγάπητες γειτονιές του κέντρου –σε ανθρώπινους πια ρυθμούς, χωρίς τα mainstream ντεσιμπέλ που την πήραν και την σήκωσαν πριν από κάποια χρόνια. Πόσα, όμως, ξέρουμε για την ιστορική γειτονιά στην «όχθη» της Ερμού; Λιγότερα απ’ όσα νομίζουμε.
Επί οθωμανικής αυτοκρατορίας, ήταν μια γειτονιά που έσφυζε από ζωή. Την κατοικούσαν νοικοκυραίοι και πλούσιοι παζαρίτες, σαν να λέμε η «μεσαία τάξη» της εποχής. Οι τέσσερις συνολικά κοινωνικά τάξεις τότε ήταν οι άρχοντες (κυρίως γαιοκτήμονες αλλά και ιδιοκτήτες εργαστηρίων) που ανήκαν σε 12-14 οικογένειες, οι νοικοκυραίοι, οι παζαρίτες και οι ξωτάρηδες.
Οι οδοί Κτενά και Σαρρή έχουν πάρει τα ονόματά τους από τους ομώνυμους αγωνιστές του 1821, Παναγή Κτενά και Νικόλαο και Χρήστο Σαρρή. Και οι τρεις είχαν γεννηθεί στου Ψυρρή, και οι τρεις είναι θαμμένοι στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, στη γειτονιά τους.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η γειτονιά ήταν κακόφημη, «άντρο» των μόρτηδων και των κουτσαβάκηδων, στους οποίους κήρυξε πόλεμο –τον οποίο κέρδισε– ο διευθυντής της αστυνομίας Δημήτριος Μπαϊρακτάρης, που τους έδιωξε οριστικά το 1890.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης έμεινε στου Ψυρρή για περίπου είκοσι χρόνια, από το 1866 και μετά, το μεγαλύτερο διάστημα σε ένα δωμάτιο της οδού Αριστοφάνους. Πολλά από τα διηγήματά του διαδραματίζονται στη γειτονιά.
Το όνομα Χριστοκοπίδη, που μοιράζονται εκκλησία και οδός, προέρχεται από το «Χριστός του Κοπίδη», από το όνομα της οικογένειας που έχτισε το εκκλησάκι, το οποίο είναι αφιερωμένο στη γέννηση του Χριστού.
Η Πλατεία Ηρώων είναι μια από τις πιο παλιές πλατείες της Αθήνας. Διαμορφώθηκε επί Κωνσταντίνου Γαλάτη, έβδομου κατά σειρά δημάρχου της Αθήνας (από το 1855 έως το 1857).
Στην οδό Σαρρή βρίσκονταν οι (κατεδαφισμένες σήμερα) φυλακές Γκαρμπολά, όπου φυλακίστηκε μεταξύ άλλων ο Χαρίλαος Τρικούπης, για τη δημοσίευση του περίφημου «Τις πταίει;» στην εφημερίδα Καιροί.
Το μπακάλικο του Καχριμάνη, όπου στεγάζεται σήμερα η ομώνυμη ταβέρνα, στη γωνία Σαρρή και Αγίων Ασωμάτων, ήταν το αγαπημένο στέκι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Ο λόρδος Μπάιρον έμεινε το 1809 για τρεις μήνες στο αρχοντικό της Οικογένειας Μακρή (σχέδιο, επάνω) που βρισκόταν στο 14 της σημερινής οδού Αγίας Θέκλας, νοικιάζοντας ένα από τα δωμάτια του αρχοντικού. Για την 13χρονη Τερέζα, κόρη της χήρας του Προκόπη Μακρή, πρόξενου της Αγγλίας, έγραψε το γνωστό ποίημα «Η κόρη των Αθηνών».
Η αδελφή της Τερέζας, Κατίγκω, παντρεύτηκε μετά από χρόνια τον Αθηναίο αρχαιολόγο Κυριάκο Πιττάκη, ο οποίος είχε επίσης γεννηθεί στου Ψυρρή, και του οποίου το όνομα η γνωστή οδός. Δική του ιδέα ήταν η ανέγερση του Μουσείου της Ακρόπολης (του παλιού) το 1863.
