Οι μικρές ιστορίες τεσσάρων μεγάλων πολέμων
Τι συνέβη στο Βιετνάμ; Τι ήταν ο Πόλεμος των Έξι Ημερών; Ποιος νίκησε στην Κριμαία και πότε χαράχτηκαν τα σύνορα της Ευρώπης όπως την ξέρουμε σήμερα;
της Ηρώς Κουνάδη
Χωράει ένας πόλεμος σε πέντε-έξι γραμμές; Δύσκολα. Αν, όμως, μπορούσε να χωρέσει (έστω, σχηματικά και με ελλείψεις) ίσως οι περισσότεροι εξ ημών να ξέραμε λίγη περισσότερη Ιστορία και η ανθρωπότητα να γλίτωνε πολλούς πολέμους. Ίσως και όχι. Για να μη λέμε ότι δε δοκιμάσαμε πάντως, με αφορμή την μαύρη επέτειο των εκατό χρόνων από την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου που πλησιάζει, στριμώχνουμε «τα βασικά» τεσσάρων πολέμων που οι περισσότεροι έχουμε απλώς ακουστά, για να ξεκινήσουμε από κάπου.
Πόλεμος των Έξι Ημερών
Γνωστός και ως ο πόλεμος που έθεσε τα θεμέλια του… χάους της Μέσης Ανατολής, ο Πόλεμος των Έξι Ημερών ξέσπασε στις 5 Ιουνίου του 1967 και διήρκεσε στην πραγματικότητα λιγότερο από έξι μέρες –για την ακρίβεια, 132 ώρες και 30 λεπτά.
Ποιοι πολεμούσαν; Το σχετικά νεοϊδρυθέν τότε κράτος του Ισραήλ (μετρούσε 19 χρόνια ύπαρξης) από τη μία και οι άραβες γείτονές του –Αίγυπτος, Συρία και Ιορδανία– ενωμένοι από την άλλη.
Γιατί; Αν πρέπει να το θέσουμε εξαιρετικά απλοϊκά, γιατί το Ισραήλ (παρακινούμενο και υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ) ήθελε περισσότερα εδάφη, και οι Άραβες ήθελαν να εξαφανιστεί από τον χάρτη. Ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για τους λόγους και τις αφορμές που οδήγησαν στον πόλεμο έχει η Wikipedia εδώ.
Ποιος κέρδισε; Το Ισραήλ, και μάλιστα πανηγυρικά: Τριπλασίασε τα εδάφη του, κατακτώντας το Σινά, τη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τα Υψίπεδα του Γκολάν, και είχε μόλις 679 νεκρούς έναντι 21.000 των αράβων.
Τριακονταετής Πόλεμος
Ο πόλεμος που θεωρείται ότι έθεσε τις βάσεις των συνόρων της Ευρώπης όπως τα γνωρίζουμε σήμερα διήρκεσε από το 1618 έως το 1648. Ήταν ο τελευταίος θρησκευτικός πόλεμος στην ευρωπαϊκή ιστορία.
Ποιοι πολεμούσαν; Η Αυστρία από τη μία πλευρά και οι Βοημία, Δανία, Ολλανδία, Γαλλία και Σουηδία από την άλλη. Αν το προτιμάτε με θρησκευτικούς όρους, οι καθολικοί Αψβούργοι από τη μία και οι προτεστάντες ηγεμόνες (με σύμμαχό τους τη Γαλλία, η οποία παρ’ ότι καθολική διάλεξε την προτεσταντική πλευρά) από την άλλη.
Γιατί; Αρχικά για την επιβολή του καθολικισμού σε βασίλεια με προτεστάντες υπηκόους, και εν συνεχεία γιατί η παντοδυναμία των καθολικών Αψβούργων στην ευρωπαϊκή ήπειρο είχε αρχίσει να ενοχλεί ετερόθρησκους και μη.
Ποιος έχασε; Οι Αψβούργοι, η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ο ρωμαιοκαθολικισμός. Ο πόλεμος έληξε με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας, μετά την υπογραφή της οποίας ο λουθηρανισμός και ο καλβινισμός έπαψαν να θεωρούνται αιρέσεις και οι οπαδοί τους να καίγονται ζωντανοί. H Ελβετία κέρδισε την ανεξαρτησία της από την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και η Ολλανδία από την Ισπανία. Στον χάρτη της Ευρώπης αναδύθηκαν τρεις νέες μεγάλες δυνάμεις: η Γαλλία, η Ολλανδία και η Σουηδία.
Πόλεμος του Βιετνάμ
Προφανώς, κανένας πόλεμος δεν χαίρει της εκτίμησης της κοινής γνώμης και κανένας πόλεμος δεν είναι σωστός. Ο Πόλεμος του Βιετνάμ, όμως, κρατάει επάξια μέχρι σήμερα τα σκήπτρα της παγκόσμιας κατακραυγής.
Ποιοι πολεμούσαν; Τυπικά, το Νότιο Βιετνάμ (αλλιώς γνωστό και ως Δημοκρατία του Βιετνάμ) με το Βόρειο Βιετνάμ (ή Δημοκρατικός Στρατός του Βιετνάμ). Κατ' επέκταση, οι ΗΠΑ με την Σοβιετική Ένωση.
Γιατί; Πρώην γαλλική αποικία, το Βιετνάμ ανεξαρτητοποιείται το 1954 και χωρίζεται με τη διάσκεψη της Γενεύης σε δύο τμήματα: Τη Λαϊκή Δημοκρατία του Βιετνάμ, υπό την κομμουνιστική σφαίρα επιρροής, στον βορρά και την Δημοκρατία του Βιετνάμ, υπό την δυτική σφαίρα επιρροής, στον νότο. Ο Πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Βιετνάμ, Χο Τσι Μινχ, θέλει να απελευθερώσει όλη την χώρα και οι Αμερικάνοι θέλουν να απαλλάξουν τον πλανήτη από κάθε κομμουνιστικό στοιχείο.
Ποιος έχασε; Οι ΗΠΑ. Ο Δημοκρατικός Στρατός του Βιετνάμ κατέλαβε την Σαϊγκόν στις 30 Απριλίου του 1975 και τα δύο Βιετνάμ ενώθηκαν σε ένα κράτος. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εξιστόρηση του πολέμου και της έκβασής του έχει η Wikipedia, εδώ.
Πόλεμος της Κριμαίας
Ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1853, τελείωσε τον Φεβρουάριο του 1856, και έμεινε στην ιστορία μεταξύ άλλων και για το ότι ήταν ο πρώτος πόλεμος που: α. κάλυψαν τα ΜΜΕ με πολεμικούς ανταποκριτές, β. λειτούργησαν στρατιωτικά νοσοκομεία και γ. χρησιμοποιήθηκαν τηλεπικοινωνιακά μέσα.
Ποιοι πολεμούσαν; Η Ρώσικη Αυτοκρατορία από τη μία πλευρά, με τρεις αυτοκρατορίες (Οθωμανική, Γαλλική και Βρετανική) συν ένα βασίλειο, αυτό της Σαρδηνίας, από την άλλη. Αν αναρωτιέστε, η Ελλάδα ήταν στην πλευρά των Ρώσων –με μια μικρή στρατιωτική δύναμη.
Γιατί; Για να το θέσουμε απλά, για το πώς θα μοιραστούν οι σφαίρες επιρροής και ποιος θα πάρει περισσότερα εδάφη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία που καταρρέει –αλλά θα αντέξει περίπου μισό αιώνα ακόμα.
Ποιος έχασε; Η Ρωσία. Ο πόλεμος τελείωσε με την υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων, η οποία έδινε ρωσικά εδάφη στη Μολδαβία και ανακήρυσσε την Μαύρη θάλασσα ουδέτερη ζώνη, επιφέροντας καίριο πλήγμα στην ρώσικη επιρροή στην περιοχή. Οι απώλειες του πολέμου, πάντως, ήταν τραγικές και στα δύο στρατόπεδα: Οι νεκροί έφτασαν τους 350.000 από την πλευρά των συμμάχων και τους 230.000 από την πλευρά των Ρώσων.
Χωράει ένας πόλεμος σε πέντε-έξι γραμμές; Δύσκολα. Αν, όμως, μπορούσε να χωρέσει (έστω, σχηματικά και με ελλείψεις) ίσως οι περισσότεροι εξ ημών να ξέραμε λίγη περισσότερη Ιστορία και η ανθρωπότητα να γλίτωνε πολλούς πολέμους. Ίσως και όχι. Για να μη λέμε ότι δε δοκιμάσαμε πάντως, με αφορμή την μαύρη επέτειο των εκατό χρόνων από την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου που πλησιάζει, στριμώχνουμε «τα βασικά» τεσσάρων πολέμων που οι περισσότεροι έχουμε απλώς ακουστά, για να ξεκινήσουμε από κάπου.
Πόλεμος των Έξι Ημερών
Γνωστός και ως ο πόλεμος που έθεσε τα θεμέλια του… χάους της Μέσης Ανατολής, ο Πόλεμος των Έξι Ημερών ξέσπασε στις 5 Ιουνίου του 1967 και διήρκεσε στην πραγματικότητα λιγότερο από έξι μέρες –για την ακρίβεια, 132 ώρες και 30 λεπτά.
Ποιοι πολεμούσαν; Το σχετικά νεοϊδρυθέν τότε κράτος του Ισραήλ (μετρούσε 19 χρόνια ύπαρξης) από τη μία και οι άραβες γείτονές του –Αίγυπτος, Συρία και Ιορδανία– ενωμένοι από την άλλη.
Γιατί; Αν πρέπει να το θέσουμε εξαιρετικά απλοϊκά, γιατί το Ισραήλ (παρακινούμενο και υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ) ήθελε περισσότερα εδάφη, και οι Άραβες ήθελαν να εξαφανιστεί από τον χάρτη. Ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για τους λόγους και τις αφορμές που οδήγησαν στον πόλεμο έχει η Wikipedia εδώ.
Ποιος κέρδισε; Το Ισραήλ, και μάλιστα πανηγυρικά: Τριπλασίασε τα εδάφη του, κατακτώντας το Σινά, τη Λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Όχθη, την Ανατολική Ιερουσαλήμ και τα Υψίπεδα του Γκολάν, και είχε μόλις 679 νεκρούς έναντι 21.000 των αράβων.
Τριακονταετής Πόλεμος
Ο πόλεμος που θεωρείται ότι έθεσε τις βάσεις των συνόρων της Ευρώπης όπως τα γνωρίζουμε σήμερα διήρκεσε από το 1618 έως το 1648. Ήταν ο τελευταίος θρησκευτικός πόλεμος στην ευρωπαϊκή ιστορία.
Ποιοι πολεμούσαν; Η Αυστρία από τη μία πλευρά και οι Βοημία, Δανία, Ολλανδία, Γαλλία και Σουηδία από την άλλη. Αν το προτιμάτε με θρησκευτικούς όρους, οι καθολικοί Αψβούργοι από τη μία και οι προτεστάντες ηγεμόνες (με σύμμαχό τους τη Γαλλία, η οποία παρ’ ότι καθολική διάλεξε την προτεσταντική πλευρά) από την άλλη.
Γιατί; Αρχικά για την επιβολή του καθολικισμού σε βασίλεια με προτεστάντες υπηκόους, και εν συνεχεία γιατί η παντοδυναμία των καθολικών Αψβούργων στην ευρωπαϊκή ήπειρο είχε αρχίσει να ενοχλεί ετερόθρησκους και μη.
Ποιος έχασε; Οι Αψβούργοι, η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ο ρωμαιοκαθολικισμός. Ο πόλεμος έληξε με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας, μετά την υπογραφή της οποίας ο λουθηρανισμός και ο καλβινισμός έπαψαν να θεωρούνται αιρέσεις και οι οπαδοί τους να καίγονται ζωντανοί. H Ελβετία κέρδισε την ανεξαρτησία της από την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και η Ολλανδία από την Ισπανία. Στον χάρτη της Ευρώπης αναδύθηκαν τρεις νέες μεγάλες δυνάμεις: η Γαλλία, η Ολλανδία και η Σουηδία.
Πόλεμος του Βιετνάμ
Προφανώς, κανένας πόλεμος δεν χαίρει της εκτίμησης της κοινής γνώμης και κανένας πόλεμος δεν είναι σωστός. Ο Πόλεμος του Βιετνάμ, όμως, κρατάει επάξια μέχρι σήμερα τα σκήπτρα της παγκόσμιας κατακραυγής.
Ποιοι πολεμούσαν; Τυπικά, το Νότιο Βιετνάμ (αλλιώς γνωστό και ως Δημοκρατία του Βιετνάμ) με το Βόρειο Βιετνάμ (ή Δημοκρατικός Στρατός του Βιετνάμ). Κατ' επέκταση, οι ΗΠΑ με την Σοβιετική Ένωση.
Γιατί; Πρώην γαλλική αποικία, το Βιετνάμ ανεξαρτητοποιείται το 1954 και χωρίζεται με τη διάσκεψη της Γενεύης σε δύο τμήματα: Τη Λαϊκή Δημοκρατία του Βιετνάμ, υπό την κομμουνιστική σφαίρα επιρροής, στον βορρά και την Δημοκρατία του Βιετνάμ, υπό την δυτική σφαίρα επιρροής, στον νότο. Ο Πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Βιετνάμ, Χο Τσι Μινχ, θέλει να απελευθερώσει όλη την χώρα και οι Αμερικάνοι θέλουν να απαλλάξουν τον πλανήτη από κάθε κομμουνιστικό στοιχείο.
Ποιος έχασε; Οι ΗΠΑ. Ο Δημοκρατικός Στρατός του Βιετνάμ κατέλαβε την Σαϊγκόν στις 30 Απριλίου του 1975 και τα δύο Βιετνάμ ενώθηκαν σε ένα κράτος. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εξιστόρηση του πολέμου και της έκβασής του έχει η Wikipedia, εδώ.
Πόλεμος της Κριμαίας
Ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1853, τελείωσε τον Φεβρουάριο του 1856, και έμεινε στην ιστορία μεταξύ άλλων και για το ότι ήταν ο πρώτος πόλεμος που: α. κάλυψαν τα ΜΜΕ με πολεμικούς ανταποκριτές, β. λειτούργησαν στρατιωτικά νοσοκομεία και γ. χρησιμοποιήθηκαν τηλεπικοινωνιακά μέσα.
Ποιοι πολεμούσαν; Η Ρώσικη Αυτοκρατορία από τη μία πλευρά, με τρεις αυτοκρατορίες (Οθωμανική, Γαλλική και Βρετανική) συν ένα βασίλειο, αυτό της Σαρδηνίας, από την άλλη. Αν αναρωτιέστε, η Ελλάδα ήταν στην πλευρά των Ρώσων –με μια μικρή στρατιωτική δύναμη.
Γιατί; Για να το θέσουμε απλά, για το πώς θα μοιραστούν οι σφαίρες επιρροής και ποιος θα πάρει περισσότερα εδάφη από την Οθωμανική Αυτοκρατορία που καταρρέει –αλλά θα αντέξει περίπου μισό αιώνα ακόμα.
Ποιος έχασε; Η Ρωσία. Ο πόλεμος τελείωσε με την υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων, η οποία έδινε ρωσικά εδάφη στη Μολδαβία και ανακήρυσσε την Μαύρη θάλασσα ουδέτερη ζώνη, επιφέροντας καίριο πλήγμα στην ρώσικη επιρροή στην περιοχή. Οι απώλειες του πολέμου, πάντως, ήταν τραγικές και στα δύο στρατόπεδα: Οι νεκροί έφτασαν τους 350.000 από την πλευρά των συμμάχων και τους 230.000 από την πλευρά των Ρώσων.
