11 πράγματα που δεν γνωρίζατε για την θανατική ποινή

του Γιώργου Κόκουβα

Προειδοποίηση: Δεν πρόκειται να διαβάσετε ένα ευχάριστο δημοσίευμα. Ακόμη κι αν είστε από εκείνη την πλευρά του αιώνιου debate που ισχυρίζεται ότι οι στυγνοί εγκληματίες που δολοφονούν παιδιά δεν αξίζουν να βρίσκονται στη ζωή, ακόμη κι αν κατανοείτε(;) τους λόγους που σε 58 έθνη ακόμη βρίσκεται σε ισχύ η εσχάτη των ποινών, το γεγονός ότι η ανθρωπότητα, σε μια εποχή που θέλει να λέει ότι βρίσκεται πάνω από μια χιλιετία μακριά απ’ τον Μεσαίωνα, διαθέτει ακόμη γκιλοτίνες και σπάθες που κόβουν κεφάλια, είναι από μόνο του τραγικό και αποκρουστικό.

Το να γυρνάμε, όμως, το κεφάλι από την άλλη, και να καθησυχάζουμε τον εαυτό μας με «βαρυσήμαντους» χάρτες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ίδια ώρα που τα τελευταία έχουν αρχίσει να καταπατώνται σωρηδόν και στα μέρη μας, είναι ελαφρώς υποκριτικό, δεν νομίζετε; Οφείλουμε, τουλάχιστον, να ξέρουμε τι γίνεται τριγύρω μας – έστω κι αν οι αιτίες όσων συμβαίνουν παραμένουν παράλογες και ανεξήγητες. Γι’ αυτό κι εμείς, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Θανατικής Ποινής, συγκεντρώνουμε στοιχεία που πιθανώς δεν γνωρίζατε για την «τιμωρία χωρίς επιστροφή» και σας τα παραθέτουμε.

*Αυτή τη στιγμή, η θανατική ποινή βρίσκεται σε ισχύ σε 58 κράτη του πλανήτη. Στον υπόλοιπο κόσμο, 97 χώρες την έχουν καταργήσει, ενώ τα υπόλοιπα κράτη δεν έχουν προβεί σε εφαρμογή της την τελευταία δεκαετία ή την επιτρέπουν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως σε περιόδους πολέμου.


Ο σημερινός παγκόσμιος χάρτης της θανατικής ποινής: Με γαλάζιο οι περιοχές όπου καταργήθηκε, κόκκινο όπου διατηρείται, πράσινο όπου διατηρείται για ελάχιστες εξαιρέσεις και πορτοκαλί όπου διατηρείται αλλά δεν έχει εφαρμοστεί εδώ και τουλάχιστον 10 έτη.

*Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το Άρθρο 2 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. απαγορεύουν την εφαρμογή της θανατικής ποινής. Ουσιαστικά, καμία χώρα της Ευρώπης δεν την επιτρέπει, με μία και μοναδική εξαίρεση: Η Λευκορωσία ακόμη «θανατώνει τα παιδιά της», έχοντας πραγματοποιήσει δύο εκτελέσεις την περασμένη χρονιά.

*Στην Ελλάδα, η θανατική ποινή καταργήθηκε επισήμως νομοθετικά το 1993 και συνταγματικά το 2001. Ωστόσο, η τελευταία εκτέλεση στην χώρα μας είχε πραγματοποιηθεί το 1972. Τα ξημερώματα της 25ης Αυγούστου εκείνης της χρονιάς, ο Βασίλης Λυμπέρης, έχοντας κάψει ζωντανούς την πρώην σύζυγό του, την πεθερά του και τα δύο του παιδιά στο σπίτι τους στο Χαλάνδρι, καταδικάστηκε και εκτελέστηκε σε πεδίο βολής στο Ηράκλειο. Τρόπος θανάτου ήταν η εκτέλεση από δωδεκαμελές απόσπασμα, ενώ η ιστορία του αργότερα αποτυπώθηκε στην μεγάλη οθόνη, μέσω της ταινίας «Οι σατανάδες της νύχτας». 

*Δυστυχώς, παρά την κατάργηση της ποινής στα 2/3 του πλανήτη, σε ισχύ παραμένει στις πιο πολυπληθείς χώρες του κόσμου: Την Κίνα, την Ινδία, την Ινδονησία και τις ΗΠΑ. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως πάνω από το 60% του ανθρώπινου πληθυσμού ζει υπό καθεστώτα που επιτρέπουν την θανατική ποινή.

*Στις ΗΠΑ, πιο συγκεκριμένα, η θανατική ποινή βρίσκεται σε ισχύ (και χρήση) σε 33 πολιτείες. Σε υποθέσεις εγκλημάτων, βέβαια, αρκετά υψηλά παραμένουν και τα ποσοστά των πολιτών που τίθενται υπέρ της εφαρμογής της: Σε γκάλοπ του 2011, το 61% των ερωτηθέντων Αμερικανών ψήφισε υπέρ της.

*Στην Κίνα, δεν υπάρχει επίσημος αριθμός θανατοποινιτών, αλλά εικάζεται ότι γίνονται χιλιάδες κάθε χρονιά, καθιστώντας την Λαϊκή Δημοκρατία της ασιατικής χώρας σε νούμερο ένα «θιασώτη» της ποινής. Ακολουθούν το Ιράν (πάνω από 360 εκτελέσεις το 2011), η Σαουδική Αραβία (82), το Ιράκ (68), οι ΗΠΑ (43), η Υεμένη (41), η Βόρεια Κορέα (30) και η Σομαλία (10). Άλλα δεκατρία κράτη «έκλεισαν» το 2011 με μονοψήφιο αριθμό εκτελέσεων.

*Ακόμη σε ισχύ βρίσκονται οι ακόλουθες μέθοδοι εκτέλεσης (σύμφωνα με τα δεδομένα του 2010): Ο αποκεφαλισμός (σε ισχύ στην Σαουδική Αραβία, με την χρήση σπαθιού, και στο Κατάρ), η ηλεκτρική καρέκλα (ως μία εκ των επιλογών σε επτά πολιτείες των ΗΠΑ), ο θάλαμος αερίων (σε 3 πολιτείες των ΗΠΑ), ο απαγχονισμός (στα κράτη Αφγανιστάν, Ιράν, Ιράκ, Ιαπωνία, Μογγολία, Μαλαισία, Πακιστάν, Παλαιστίνη, Λίβανος, Υεμένη, Αίγυπτος, Ινδία, Βιρμανία, Σιγκαπούρη, Σρι Λάνκα, Συρία, Ζιμπάμπουε, Νότια Κορέα, Μαλάουι, Λιβερία, Τσαντ), η ένεση με θανατηφόρα ουσία (σε ισχύ στην Γουατεμάλα, την Ταϋλάνδη, την Κίνα, το Βιετνάμ και σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ που επιτρέπουν την θανατική ποινή), και η εκτέλεση από απόσπασμα (σε ισχύ στην Κίνα, το Βιετνάμ, την Λευκορωσία, τον Λίβανο, την Κούβα, την Γρενάδα, την Βόρεια Κορέα, την Ινδονησία).

*Στις παραπάνω μεθόδους, προσθέστε και τις εξής πρακτικές της ανθρωπότητας, προ 20ου αιώνα (προσπεράστε τις επόμενες παραγράφους αν τρώτε αυτή τη στιγμή ή αν έχετε ευαίσθητο στομάχι):
Ο τροχός της Αικατερίνης, στον οποία έσπαγαν τα κόκκαλα των θανατοποινιτών, μέχρι και το 1831, ο βρασμός μέχρι θανάτου, σε νερό, λάδι ή πίσσα συνηθέστερα, πρακτική που συναντούσε κανείς στην Ευρώπη και την Ασία του Μεσαίωνα, ή και πιο πρόσφατα στο σύγχρονο Ουζμπεκιστάν, η εκδορά, κατά την οποία γδερνόταν κυριολεκτικά το δέρμα ως ποινή, το κινέζικο μαρτύριο του αργού θανάτου με τις χίλιες μαχαιριές, η αφαίρεση εντοσθίων, η σταύρωση, η σύνθλιψη, ο λιθοβολισμός, η καύση, ο διαμελισμός, το «σούβλισμα», το πριόνισμα του σώματος στη μέση, πρακτική που λέγεται ότι εφάρμοζε ο Καλιγούλας όσο έτρωγε, γιατί του άρεσε σαν «ορεκτικό», και ο κανονιοβολισμός, βρετανική και περσική πρακτική που υπήρχε ακόμη πριν από έναν περίπου αιώνα.

*Το κυριότερο επιχείρημα όσων αντιτίθενται στην θανατική ποινή είναι η περίπτωση δικαστικής πλάνης, και ως εκ τούτου η πιθανή εκτέλεση ενός αθώου, καθιστώντας την μη αναστρέψιμη φύση της ποινής απάνθρωπη, πόσο μάλλον αν θέλουμε να μιλάμε για… σωφρονιστικό σύστημα. Πολλές αντιδράσεις και συζήτηση προκάλεσε πρόσφατα και η περίπτωση κρατουμένου που θανατώθηκε, αλλά το IQ του πρόδιδε άνθρωπο με διανοητική στέρηση, κάτι που θεωρείται επίσης απάνθρωπο – δείτε εδώ την σχετική είδηση. 

*Από τα συνηθέστερα αδικήματα που έχουν επισύρει την θανατική ποινή είναι οι δολοφονίες, η κατασκοπεία, η προδοσία. Όσον αφορά τα σεξουαλικά εγκλήματα, την ποινή επισύρουν η σωματεμπορία, η μοιχεία, ο βιασμός και η αιμομιξία. Σε άλλες χώρες, «θανατηφόρα» αδικήματα θεωρούνται και η διακίνηση ναρκωτικών, η διαφθορά ή το να απαρνηθείς την θρησκεία σου σε ένα θεοκρατικό καθεστώς. Σε χώρες στρατιωτικών καθεστώτων τα πράγματα είναι πιο αυστηρά: Με θάνατο έχουν τιμωρηθεί περιπτώσεις δειλίας, απειθαρχίας ή ανταρσίας.

*Η οργάνωση που έχει προσφέρει το σημαντικότερο έργο προς την κατεύθυνση της κατάργησης της θανατικής ποινής είναι η Διεθνής Αμνηστία – μάθετε περισσότερα για την εκστρατεία της εδώ και δείτε παρακάτω το συγκλονιστικό video με στοιχεία και μαρτυρίες επί του θέματος.