Η σιωπή είναι χρυσός: 10 βωβές ταινίες που έγραψαν ιστορία

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Η κυκλοφορία του The Artist μας έκανε να αναπολήσουμε τις παλιές καλές εποχές του βωβού κινηματογράφου. Εποχές όπου τα πάντα έπρεπε να δημιουργηθούν από το μηδέν. Εποχές όπου χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά τεχνικές που έκτοτε κοπιαρίστηκαν χιλιάδες φορές. Εποχές όπου τα ειδικά εφέ έκαναν τα πρώτα τους δειλά βήματα στην μεγάλη οθόνη, για να αποτελέσουν μετέπειτα σημείο αναφοράς. Εποχές όπου γυρίστηκαν ταινίες- ορόσημα, από σκηνοθέτες – θρύλους όπως ο Charlie Chaplin ή ο Fritz Lang. Και αν δεν προλάβαμε να ζήσουμε τις εποχές αυτές (αν και πολύ θα θέλαμε), θα τις θυμόμαστε πάντα για τις ταινίες που προσέφεραν στην Έβδομη Τέχνη. Ας θυμηθούμε λοιπόν, τις πιο καινοτόμες εξ’ αυτών.

The Phantom of the Opera
Rupert Julian, 1925
H πρώτη κινηματογραφική μεταφορά του διηγήματος του Gaston Leroux, έμεινε στην ιστορία κυρίως για τον πρωταγωνιστή της, Lon Chaney, και το… do it yourself make up του. Ο Chaney είχε βάψει μόνος τα μάτια του μαύρα ώστε να μοιάζει σαν νεκροκεφαλή, είχε τραβήξει την μύτη του προς τα πάνω με ένα σύρμα για να φαίνονται τα (εξίσου βαμμένα μαύρα) ρουθούνια του και είχε προσθέσει ψεύτικα δόντια για να ολοκληρώσει την αποτρόπαια εμφάνιση του Φαντάσματος. Η μεταμόρφωση αυτή ήταν επίπονη για τον ίδιο, αλλά συνάμα τρομακτική, δίνοντάς του το παρατσούκλι «Ο άνθρωπος με τα 1000 πρόσωπα».



Un chien Andalou
Luis Buñuel, 1929
Μια σουρεαλιστική εικοσάλεπτη ταινία, ενδεικτική της καλλιτεχνικής «διαστροφής» των δημιουργών της. Ο «Ανδαλουσιανός Σκύλος», του Buñuel, που γυρίστικε σε συνεργασία με τον ζωγράφο Salvador Dali είναι ένα έργο που πρέπει να το δεις για να το κατανοήσεις(;) πλήρως. Αποτελείται από μονταρισμένες ονειρικές εικόνες, στις οποίες περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων και η διάσημη σκηνή με το μάτι και το ξυράφι.

Δείτε την όλη στο παρακάτω βίντεο:



The Cabinet of Dr. Caligari
1920, Robert Wiene
Η ταινία που αποτέλεσε την αρχή της Γερμανικής Εξπρεσιονιστικής περιόδου, είναι ένα ατμοσφαιρικό φιλμ τρόμου, με υποβλητικό ντεκόρ και ασύμμετρες εικόνες. Αφηγείται την ιστορία ενός τρελού επιστήμονα και του υπνοβάτη υπηρέτη του, ο οποίος συνδέεται με μια σειρά αποτρόπαιων φόνων.

Δείτε όλη την ταινία εδώ:
 


Nosferatu
F W Murnau, 1922

Η ταινία του Murnau συγκαταλέγεται και αυτή ανάμεσα στα πρώτα κινηματογραφικά δείγματα του Γερμανικού Εξπρεσιονισμού και αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τις μετέπειτα ταινίες τρόμου. Η τρομακτική ατμόσφαιρα της ταινίας βασίζεται ως επί το πλείστον στην αριστοτεχνική χρήση των σκιών από τον σκηνοθέτη, αλλά και στην ερμηνεία του Max Schreck στο ρόλο του βαμπίρ.

Δείτε όλη την ταινία εδώ:
 


The Gold Rush
Charles Chaplin, 1925

Η ταινία για την οποία ο ίδιος ο Chaplin είχε δηλώσει πως θέλει να τον θυμούνται, αποτελεί μια απολαυστική κωμωδία στην οποία ο χαρακτήρας του «Αλητάκου» μεταφέρεται στην Αλάσκα για να συμμετέχει σε ένα κυνήγι χρυσού. Σκηνή ανθολογίας αυτή στην οποία ο Σαρλώ τρώει ένα πεντανόστιμο… παπούτσι. Η ταινία είναι επίσης γνωστή για την αφίσα της, στην οποία ο «Αλήτάκος», μόνος και… έρημος, κάθεται πάνω σε μια σόμπα στην γωνία ενός δωματίου.



The Battleship Potemkin
Sergei Eisenstein, 1925

Ρωσική ταινία – σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου, από τον «πατέρα» του μοντάζ Sergei Eisenstein. Παρουσιάζει την ανταρσία που σημειώθηκε το 1905, όταν το πλήρωμα από το ρωσικό πολεμικό πλοίο Potemkin εναντιώθηκε στους αξιωματικούς του Τσάρου. Κλασσικό παράδειγμα Κομμουνιστικής προπαγάνδας, με σκηνές ανθολογίας οι οποίες κοπιαρίστηκαν δεκάδες φορές στην μετέπειτα ιστορία του κινηματογράφου όπως αυτή στις σκάλες της Οδησσού.



Metropolis
Fritz Lang, 1927
Το πρώτο μοντέρνο φιλμ επιστημονικής φαντασίας και σημείο αναφοράς για μετέπειτα κινηματογραφικές παραγωγές από το Star Wars του George Lucas, μέχρι το Blade Runner του του Riddley Scott. To Metropolis του Fritz Lang αποτέλεσε ένα από τα τελευταία έργα του Γερμανικού Εξπρεσιονισμού, καθώς και την πιο ακριβή παραγωγή του βωβού κινηματογράφου. Αφηγείται την ιστορία μιας φουτουριστικής πόλης, όπου η κοινωνική κρίση μεταξύ των εργατών και των αφεντικών δεν αργεί να ξεσπάσει. Η ταινία «πετσοκόφτηκε» για να κυκλοφορήσει στην εποχή της και τα director’s cut μέρη θεωρούνταν εξαφανισμένα μέχρι και τον Ιούλιο του 2008, όταν και βρέθηκε η ολοκληρωμένη έκδοσή της σε ένα κινηματογραφικό μουσείο στην Αργεντινή.
 


The Passion of Joan of Arc
Carl Dreyer, 1928

Πλήρης απουσία μουσικής υπόκρουσης και make up, αριστοτεχνικά κοντινά πλάνα που κοπιαρίστηκαν άπειρες φορές έκτοτε και ο Renee Jeanne Falconetti σε μία από τις καλύτερες ερμηνείες στην ιστορία του κινηματογράφου. Η ταινία - ορόσημο του Dreyer αφηγείται τις τελευταίες ώρες της Joan of Arc και θεωρούταν χαμένη για δεκαετίες, μέχρις που ανακαλύφθηκε τυχαία σε ένα… ψυχιατρείο.



Modern Times
Charlie Chaplin, 1936
Η ταινία που σηματοδότησε την μετάβαση από τον βωβό στον ομιλούντα κινηματογράφο, αποτελεί ταυτόχρονα και την τελευταία κινηματογραφική εμφάνιση του «Αλητάκου» στην μεγάλη οθόνη. Αν και δεν αποτελεί μια αμιγώς «βωβή» ταινία, το Modern Times δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή τη λίστα. Πολύ μπροστά από την εποχή του, το φιλμ έχει φόντο το μεγάλο οικονομικό και χρηματιστηριακό κραχ του 1929 και αποτελεί ένα σχόλιο πάνω στην απεγνωσμένη εύρεση εργασίας, σε μια κοινωνία με τεράστια ανεργία, καθώς και στην οικτρή οικονομική κατάσταση των ανθρώπων. Μήπως σας θυμίζει κάτι;



The General
Buster Keaton, 1927
Ένας άλλος θρύλος της βωβής κωμωδίας, ο «ψυχρός» Buster Keaton σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στον «Στρατηγό», μια κωμωδία- ορόσημο με εντυπωσιακές (για την εποχή) σκηνές δράσης, στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν αληθινά τρένα. Σε μία από αυτές, η οποία ενέπνευσε δεκάδες άλλα φιλμ όπως τα “The Bridge on the River Kwai” και “The Good, The Bad and the Ugly.”, μια γέφυρα καταρρέει την στιγμή που ένα τρένο περνά από πάνω της. Πρόκειται μάλιστα για μία από τις πιο ακριβές σκηνές στην ιστορία του βωβού κινηματογράφου.