Φανταστείτε την ιδανική πόλη!

της Ηρώς Κουνάδη

Θα μπορούσε, άραγε, ποτέ να υπάρξει μια πόλη που θα πλησίαζε έστω την τελειότητα; Δύσκολα. Οι ευρωπαϊκές πόλεις που ανακηρύσσονται κατά καιρούς «καλύτερη πόλη για να ζεις» συνήθως θυσιάζουν μέρος της ζωντάνιας των λιγότερο ιδανικών γειτόνων τους στο βωμό της αστραφτερής τελειότητάς τους. Καταλήγουν έτσι να είναι πράσινες, καθαρές και με αξιόπιστα μέσα μεταφοράς μεν, βαρετές δε. Δεν είναι, άλλωστε, μόνο το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της, η εντυπωσιακή αρχιτεκτονική και τα πάρκα που κάνουν μια πόλη «τέλεια». Ακριβώς όπως οι άνθρωποι, έτσι και τα μέρη στα οποία ζουν χρειάζονται αντιφάσεις για να είναι ενδιαφέροντα.

Για να είναι, όμως, μια πόλη ενδιαφέρουσα πρέπει να τσαλακώσει την τέλεια εικόνα της: να έχει κακόφημες γειτονιές με καλλιτεχνίζοντα μπαράκια, δράση που δύσκολα αναπτύσσεται σε αποστειρωμένους δρόμους, πολυφωνία που γεννά καυγάδες και πολυπολιτισμικότητα που σπάει τον ενιαίο χρωματισμό του τέλεια μελετημένου μωσαϊκού. Πού καταλήγουμε, λοιπόν; Στο ότι η τέλεια πόλη –αυτή που είναι και όμορφη και καθαρή, και ήσυχη και φασαριόζικη, και πράσινη αλλά και ενδιαφέρουσα– δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτό, βέβαια, δεν μας εμποδίζει να την ονειρευόμαστε.

Ιδού τι δεν θα έπρεπε να λείπει από την ιδανική μας πόλη. 

Οι υποδομές

Το μετρό της Αγίας Πετρούπολης με την πυκνότητα σταθμών του Παρισιού: Θα θέλαμε πάρα πολύ να αποβιβαζόμαστε κάθε πρωί σε έναν σταθμό σαν αυτόν του Avtovo (φωτό επάνω) καθ’ οδόν για την δουλειά. Θα θέλαμε, όμως, ακόμα περισσότερο να βρισκόμαστε λιγότερα από 500 μέτρα μακριά από τον πλησιέστερο σταθμό μετρό οπουδήποτε και αν είμαστε στην πόλη.

Οι ποδηλατόδρομοι του Άμστερνταμ: Ή οποιασδήποτε ολλανδικής πόλης, εδώ που τα λέμε. Ποδηλατόδρομοι που καλύπτουν ολόκληρη την πόλη, σχεδιασμένοι στο πλάι των «κανονικών» δρόμων, δίπλα στα φαρδιά πεζοδρόμια. Υποθέτουμε πως δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε λόγους όπως λιγότερη κίνηση, λιγότερο καυσαέριο, γρηγορότερες μετακινήσεις και λοιπά.


Οι λοφώδεις διαδρομές του τραμ της Λισσαβόνας: Τα κίτρινα βαγόνια που ανεβοκατεβαίνουν, βγαλμένα από sepia φωτογραφία του περασμένου αιώνα, τα πλακόστρωτα δρομάκια τους, καταλήγοντας σε κάποιο mirador που αγναντεύει από ψηλά το πολύχρωμο μωσαϊκό της πόλης, είναι λόγος αρκετός για να προσθέσουμε μερικούς λόφους στη γεωμορφολογία μας. Σε άλλη περίπτωση, θα τους παραλείπαμε για να μην κουράζουμε τους ποδηλάτες.

Η νυχτερινή ζωή της Αθήνας με τα βραδινά δρομολόγια του τραμ της Πράγας: Κακά τα ψέματα, τις επιλογές της αθηναϊκής νύχτας δεν τις έχουμε βρει σε καμιά ευρωπαϊκή ή αμερικανική μητρόπολη. Όχι ότι πόλεις όπως το Βερολίνο, το Λονδίνο ή η Νέα Υόρκη δεν έχουν ωραιότατα club και μπαράκια: είναι η πολυφωνία, οι επιλογές για κάθε γούστο, στιλ και ώρα της ημέρας και της νύχτας που θα μας έλειπαν αν τις αλλάζαμε με οποιεσδήποτε άλλες. Το μόνο που θα προσθέταμε στη νυχτερινή σκηνή της ιδανικής μας πόλης είναι ένα διευρυμένο δίκτυο νυχτερινών τραμ, για να γλιτώσουμε τα μεταμεσονύχτια μποτιλιαρίσματα και τους μεθυσμένους οδηγούς. Τα νυχτερινά τραμ της Πράγας, που περνούν ανά εικοσάλεπτο και καλύπτουν ολόκληρη την πόλη και τα προάστιά της μας κάνουν μια χαρά.

Οι αγορές

Τα παζάρια της Κωνσταντινούπολης: Ειδικά η Αιγυπτιακή Αγορά, με τα αρώματα των μπαχαριών της να ξεχύνονται πλάι σε κάποια γέφυρα, δεν υπάρχει περίπτωση να λείπει από την ιδανική πόλη μας. Θα προσθέταμε, όμως, ίσως και τo Kapalıçarşı (ή Grand Bazaar αν προτιμάτε το… δυτικοποιημένο όνομά του) με τα δαιδαλώδη σοκάκια του, τα θολωτά ταβάνια και τους πολύχρωμους πάγκους φορτωμένους με ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί, για λίγο έξτρα άρωμα Ανατολής. Ναι, σωστά μαντέψατε, δεν είναι το παζάρι ως αγορά ή τόπος συνάντησης που μας ενδιαφέρει: είναι η ανατολίτικη ατμόσφαιρά του, που θέλουμε να ενσωματώσουμε στην δυτική μας πόλη για να την κάνουμε γοητευτικότερη. Η άλλη μας επιλογή θα ήταν μερικά τζαμιά, αλλά ορισμένοι εκ των κατοίκων θα ενοχλούνταν να τους ξυπνά αξημέρωτα η πρωινή προσευχή.

Η Oxford Street του Λονδίνου: Τι είναι μια πόλη χωρίς μερικά H&M, Selfridge's, Zara και Top Shop; Και τι είναι μια πόλη χωρίς τον πιο πολύβουο εμπορικό δρόμο της Ευρώπης; Αν, μάλιστα, μπορούσαμε να την τοποθετήσουμε και σε σημείο τέτοιο ώστε να μπορέσουμε να την πεζοδρομήσουμε χωρίς να δημιουργήσουμε κυκλοφοριακό κομφούζιο στους υπόλοιπους δρόμους της πόλης, θα το κάναμε χωρίς δεύτερη σκέψη.

Τα delicatessen του Παρισιού: Μικρά μαγαζάκια που θα αρωματίζουν τις γειτονιές τους με φρεσκοψημένες μπαγκέτες, θα προτείνουν κάθε μέρα ένα νέο είδος τυριού, θα ανακατεύουν μεταξύ τους εξωτικά μπαχάρια και ισπανικά αλλαντικά και θα έχουν την προσωπική αίσθηση που λείπει από τα μεγάλα σούπερ μάρκετ.

Το πράσινο

Το Central Park της Νέας Υόρκης: Προφανώς, χωρίς την εγκληματικότητα και την κακή φήμη που απλώνονται πάνω από τα δέντρα και τις λίμνες του μόλις πέσει το σκοτάδι. Θα προσθέταμε, επίσης, πιο φαντασμαγορικό νυχτερινό φωτισμό και περισσότερα ζωάκια –σκίουρους, πάπιες, κύκνους, κάστορες– να κυκλοφορούν ελεύθερα. Και θα κρατούσαμε, φυσικά, τα εντυπωσιακά μουσεία γύρω του: MoMA, Guggenheim, Φυσικής Ιστορίας.

Οι κήποι του Εσφαχάν: Σκεφτείτε τρεχούμενα νερά, εντυπωσιακές συνθέσεις λουλουδιών, σιντριβάνια και περίτεχνα jub και hayat –σκεπασμένα από θολωτά ταβάνια και μισοκρυμμένα πίσω από αψίδες «σκιερά σημεία». Οι περίφημοι περσικοί κήποι είναι εκείνοι που περιβάλλουν κάστρα και παλάτια σε όλο τον κόσμο, από την Alhambra στη Νότια Ισπανία μέχρι το Ταζ Μαχάλ της Ινδίας. Στο Εσφαχάν του Ιράν είναι ό,τι και το Central Park για τη Νέα Υόρκη: δημόσια σημεία συνάντησης, όπου μαμάδες βολτάρουν με τα καροτσάκια τους, παππούδες παίζουν σκάκι και ζευγαράκια διαβάζουν ποίηση –κρυμμένα πίσω από τους θάμνους, βέβαια, αλλά στην ιδανική μας πόλη οι συναναστροφές προφανώς και δεν απαγορεύονται.

Η αγορά λουλουδιών του Άμστερνταμ: Δεν γίνεται ιδανική πόλη χωρίς μια αγορά λουλουδιών που σέβεται τον εαυτό της. Θέλουμε μυρωδάτους, πολύχρωμους πάγκους, να στήνονται καθημερινά στην όχθη του ποταμού (εννοείται πως η ιδανική πόλη έχει τουλάχιστον ένα ποτάμι) και να πωλούν κάθε πιθανό και απίθανο είδος λουλουδιού, από τουλίπες μέχρι εξωτικά φυτά σε γλαστράκια, σε εμάς και τους τουρίστες μας.

Η εξοχή της Τοσκάνης: Έξω από την ιδανική μας πόλη, απλώνονται απέραντοι αμπελώνες σε τέλεια ευθυγράμμιση, καταπράσινες εκτάσεις με καλλιέργειες και αγροκτήματα που μοιάζουν βγαλμένα από παραμύθι και οινοποιία που σε προσκαλούν να δοκιμάσεις συγκλονιστικό chianti συνοδεία μυρωδάτης μπρουσκέτα.

Οι συνοικίες
Η Πλάκα: Κατηγορήστε μας για τοπικισμό, αλλά αν είναι να απαρνηθούμε την Πλάκα, δεν φτιάχνουμε ιδανική πόλη, θα μείνουμε στην Αθήνα. Τα πέτρινα σκαλιά, τα στενά ημιφωτισμένα δρομάκια, τα εντυπωσιακά νεοκλασικά, τα χαμηλά σπιτάκια στα Αναφιώτικα και τα ρομαντικά μπαράκια που τα καλοκαίρια μυρίζουν αυλή και παλιά Αθήνα δεν τα αλλάζουμε με τίποτα. Το μόνο που ίσως θα αλλάζαμε –αν δεν την παίρναμε αυτούσια, με το τουριστικό φολκλόρ πακέτο– είναι η ποιότητα ορισμένων εστιατορίων της, για να μη φεύγουν οι τουρίστες μας παραπονεμένοι.


Το Notting Hill: Μαζί, φυσικά, με την κυριακάτικη αγορά του Portobello, τα χρωματιστά βικτωριανά σπιτάκια, τα παλιά βιβλιοπωλεία, τα «εναλλακτικά» μαγαζάκια και τα ατμοσφαιρικά εστιατόρια που του δίνουν τον κοσμοπολίτικο αέρα του.

Το Barrio Gotico της Βαρκελώνης: Η καρδιά του ιστορικού κέντρου της Βαρκελώνης, η γοτθική συνοικία που απλώνεται στα αριστερά της Rambla είναι πιθανότατα μια από τις ομορφότερες μεσαιωνικές γειτονιές της Ευρώπης. Και έχει όσα πρέπει να έχει κάθε μεσαιωνική γειτονιά που σέβεται τον εαυτό της: δαιδαλώδη, λιθόκτιστα σοκάκια, γοτθική αρχιτεκτονική, σκιερές πλατείες, αψίδες και καμάρες, κλειστά μπαλκόνια-γεφυράκια που συνδέουν τα κτίρια μεταξύ τους, και alternative μπαράκια. Την κρατάμε.

Η Μονμάρτη: Μπορεί να φαίνεται απελπιστικά ρομαντική και επιτηδευμένα μποέμ, είναι όμως και ακαταμάχητα γοητευτική. Με τα χαριτωμένα μπιστρό της, τα λουλουδιασμένα μπαλκονάκια, τους ζωγράφους που φορούν μπερέ και τις μουσικές που πλημμυρίζουν τις πλαγιές της, είναι ένας ακόμα λόφος στον οποίο δεν μπορούμε να αντισταθούμε.


Το Mala Strana της Πράγας: Θα επιλέγαμε την Παλιά Πόλη, στην απέναντι όχθη του ποταμού Vltava, αλλά δύο γοτθικές συνοικίες στην ίδια ιδανική πόλη πάει πολύ. Άλλωστε, η Παλιά Πόλη της Πράγας είναι μάλλον υπερφορτωμένη με τουρίστες και κιτς μαγαζάκια που εξυπηρετούν τις ανάγκες τους. Το Mala Strana, όμως, με τα πετρόχτιστα δρομάκια του, τα art nouveau κτίρια, τις μυστικές πλατείες και τα arty cafe είναι ακριβώς η low profile, μποέμ γειτονιά που χρειαζόμαστε.

Ακούμε. Τι θα προσθέτατε, τι θα αφαιρούσατε, και τι πιστεύετε ότι δεν πρέπει να λείπει από την ιδανική μας πόλη; Ονειρευτείτε μαζί μας, στα σχόλια που ακολουθούν.