Ορθοπεταλιές στην Ευρώπη: Τουρίστες σε δύο ρόδες

της Ηρώς Κουνάδη

«Τα ποδήλατα που νοικιάζει ο δήμος έχουν γίνει μαζικό trend. Απίστευτο φαινόμενο. Άμστερνταμ θα γίνουμε κι εμείς εδώ, με ποδηλατόδρομους και κουδουνάκια να τρομάζουν τους τουρίστες». Η συζήτηση με μια φίλη, μόνιμο κάτοικο Παρισιού πλέον, θα με είχε πάει αρκετά χρόνια πίσω, τότε που, ως κάτοικος επαρχίας εγώ, χρησιμοποιούσα το ποδήλατο ως αποκλειστικό μέσο μεταφοράς, μετρώντας μέρες μέχρι να μεγαλώσω για να πάρω αυτοκίνητο –τόσα ήξερα!– και θα μου είχε θυμίσει το πόσο μου έχει λείψει η αίσθηση, αν δεν είχα σταθεί στις άγνωστες λέξεις. Νοικιάζει; Ο δήμος; Ποδήλατα; Να θυμηθώ να το κοιτάξω.

Και το κοίταξα. Και ομολογώ πως ζήλεψα λίγο. Γιατί μου φάνηκε καταπληκτική ιδέα, από εκείνες που θαυμάζεις με την έκφραση ελαφριάς μελαγχολίας που προκαλεί η σκέψη ότι θα αργήσει πολύ να γίνει μέρος της καθημερινότητάς σου. Έδιωξα την απαισιοδοξία με τη σκέψη πως, χάρη στις low cost airlines, τη Συνθήκη του Σένγκεν και διάφορα άλλα ωραία που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια, η Ευρώπη είναι πλέον μια μεγάλη –εντάξει, πολύ μεγάλη– γειτονιά, άνοιξα χάρτες και άρχισα να σχεδιάζω το επόμενο “weekend με αφορμή”. Κάπου εκεί συνέβη και ο ποδηλατικός γύρος της Αθήνας και οι ελπίδες μου αναπτερώθηκαν.

Εν αρχή ην το Άμστερνταμ

Η πόλη από την οποία ξεκίνησε η καθιέρωση του πλέον οικολογικού δίκυκλου ως επίτιμου μεταφορικού μέσου, η ποδηλατική πρωτεύουσα της Ευρώπης, διαθέτει εδώ και αρκετές δεκαετίες δρόμους αποκλειστικής κυκλοφορίας ποδηλάτων, καθώς και ένα σημαντικότατο πλεονέκτημα: την απουσία παντός είδους υψωμάτων, που την ανακηρύσσει πανηγυρικά στην πιο biker friendly ευρωπαϊκή πόλη. Η μεγαλύτερη ανηφόρα που θα χρειαστεί να ανεβείτε ως ποδηλάτης εδώ είναι τα γεφυράκια των καναλιών, ενώ το δυσκολότερο εγχείρημα θα είναι να καταφέρετε να αποχωριστείτε, και στη συνέχεια να βρείτε ένα σημείο να αφήσετε ασφαλές το ποδήλατό σας.

Διότι η χωρίς προηγούμενο ανάπτυξη της ποδηλατικής κουλτούρας είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των κρουσμάτων κλοπής –οι Ολλανδοί λένε μεταξύ αστείου και σοβαρού πως ένα ποδήλατο κλέβεται κάθε λεπτό στο Άμστερνταμ. Παρ’ όλα αυτά, οι τιμές ενοικίασης παραμένουν χαμηλές –στα 10 περίπου ευρώ για 24 ώρες– και συνήθως περιλαμβάνουν την ασφάλεια κλοπής. Πράγμα που αφορά κυρίως τους τουρίστες, καθότι η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της πόλης διαθέτει ιδιόκτητο ποδήλατο, το οποίο χρησιμοποιεί ως βασικό μέσο για τις μετακινήσεις της –συμβάλλοντας στη δημιουργία μιας πόλης ευχάριστης, με λιγότερο θόρυβο, λιγότερη κίνηση και περισσότερα κουδουνάκια να τρομάζουν τους ανυποψίαστους τουρίστες.

Η μόδα εξελίσσεται σε Παρίσι και Βρυξέλλες…

Κάτι τέτοια είδαν οι εκ νότου γείτονες των Ολλανδών και, συνηθισμένοι στο να καθιερώνουν μόδες, αποφάσισαν να υιοθετήσουν την τάση και να την πάνε ένα βήμα παραπέρα. Μη διαθέτοντας προς το παρόν τις άψογες υποδομές του Άμστερνταμ και των άλλων ολλανδικών πόλεων, που θα μπορούσαν να πείσουν τους κατοίκους τους να αγοράσουν ποδήλατα και να τα χρησιμοποιούν ως αποκλειστικό μεταφορικό μέσο, έβγαλαν μερικές χιλιάδες ποδήλατα προς ενοικίαση στους δρόμους με τη σκέψη ότι ακόμη κι αν δεν καθιερωθούν ως συμπληρωματικό του μετρό μέσο μετάβασης στο γραφείο, σίγουρα θα χρησιμοποιηθούν στις απογευματινές βόλτες Παριζιάνων και λοιπών γαλλόφωνων. Και η ιδέα έπιασε.

Το σύστημα, λοιπόν, έχει ως εξής. Κατευθυνόμαστε προς ένα σημείο συγκέντρωσης δημοτικών ποδηλάτων –στο Παρίσι είναι γνωστά ως Velib, από τις λέξεις velo, όπως ποδήλατο, και liberte, όπως ελευθερία–, εισάγουμε την πιστωτική κάρτα στο ειδικό μηχάνημα, παίρνουμε το χαρτάκι, πληκτρολογούμε έναν κωδικό και ξεκλειδώνουμε ένα ποδήλατο. Όταν φτάσουμε στον προορισμό μας, ή απλά όταν κουραστούμε, στην περίπτωση που δεν έχουμε συγκεκριμένο προορισμό, εντοπίζουμε το πλησιέστερο “parking” ποδηλάτων –ο αριθμός των οποίων ανέρχεται ήδη στα 1.000 σημεία σε ολόκληρη την πόλη– για να το αφήσουμε.

Και το καλύτερο; Μπορούμε να κάνουμε όσες βόλτες θέλουμε, αφού το πρώτο μισάωρο είναι δωρεάν, το δεύτερο χρεώνεται ένα ευρώ, το τρίτο δύο ευρώ και από εκεί και πέρα τέσσερα ευρώ το κάθε μισάωρο. Στο site του Velib διατίθενται, επίσης, μηνιαίες και ετήσιες συνδρομές, που επιτρέπουν απεριόριστες ποδηλατάδες στην πόλη. Για να διασφαλιστεί η αποφυγή κλοπών, από τη στιγμή που, φαινομενικά τουλάχιστον, ο καθένας θα μπορούσε να πάρει το Velib του στο σπίτι, το ηλεκτρονικό σύστημα «κρατάει» ένα deposit της τάξεως των 150 ευρώ από την κάρτα, το οποίο αποδεσμεύεται με την επιστροφή του ποδηλάτου.

Οι Παριζιάνοι ορκίζονται πλέον στα Velib τους, τα οποία έγιναν καθημερινή συνήθεια σε χρόνο ρεκόρ και πλημμύρισαν τους δρόμους της πόλης ως νέο trend που ήρθε για να μείνει. Ειδικές λωρίδες σε πολλούς δρόμους χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την κυκλοφορία ποδηλάτων, λεωφορείων και ταξί –εντάξει, δεν είναι αμιγώς ποδηλατόδρομοι, είναι όμως καλύτεροι από το τίποτα. Είναι, άλλωστε, πολύ ευκολότερο να εξερευνήσεις την αχανή μεγαλοπρέπεια της πόλης επάνω σε δύο ρόδες απ’ ότι με τα πόδια, ενώ το ποδήλατο αποδεικνύεται πολύ πιο ευέλικτο και πολύ πιο φιλικό μέσο από το σκοτεινό μετρό ή τα μονίμως παγιδευμένα στην κίνηση αυτοκίνητα και ταξί. Ένα αντίστοιχο σύστημα ενοικίασης δημοτικών ποδηλάτων λειτουργεί και στις Βρυξέλλες, σημειώνοντας εξίσου μεγάλη επιτυχία.

…Εξαπλώνεται στο Βερολίνο

Ιδανικό για ατελείωτες ποδηλατάδες, το Βερολίνο, πέραν του εξελισσόμενου hype που το καθιστά την πλέον ενδιαφέρουσα ευρωπαϊκή μητρόπολη τα τελευταία χρόνια, διαθέτει και μερικά από τα πλεονεκτήματα του Άμστερνταμ: σχεδόν καθόλου υψώματα, πολύ πράσινο και αρκετούς ποδηλατόδρομους, ιδιαίτερα στο κομμάτι που μέχρι πριν από 17 χρόνια ονομαζόταν Δυτικό Βερολίνο. Αμέτρητα αξιοθέατα και γωνιές γεμάτες ιστορία βρίσκονται διάσπαρτα σε ολόκληρη την πόλη, κάποια από αυτά απομακρυσμένα από τις διαδρομές των μέσων μαζικής μεταφοράς, πράγμα που καθιστά το ποδήλατο ιδανικό μέσο για εξερευνήσεις γνωστών και άγνωστων σημείων της πόλης.

Εκ του γεγονότος αυτού ορμώμενη, η εταιρεία σιδηροδρόμων Deutsche Bahn καθιέρωσε ένα σύστημα ενοικίασης ποδηλάτων ανάλογο με αυτό του Παρισιού. Τα “parking” βρίσκονται στους κεντρικούς σιδηροδρομικούς σταθμούς και η ενοικίαση κοστίζει 0,08 ευρώ το λεπτό, 15 ευρώ το 24ωρο και 60 ευρώ την εβδομάδα.

Το μικρόβιο ταξιδεύει νότια, προς τη Ρώμη

Η Επτάλοφος μπορεί να είναι «δύσκολη» για τους ποδηλάτες, προσφέρει όμως ανεκτίμητες ανταμοιβές στους τολμηρούς που θα επιχειρήσουν να την εξερευνήσουν σε δύο ρόδες. Πολλά δρομάκια, όπως αυτά της πανέμορφης γειτονιάς του Trastevere, διασχίζονται αποκλειστικά με τα πόδια ή με ποδήλατο –το ίδιο ισχύει και για την Ponte Fabricio, τη γέφυρα που οδηγεί στο νησάκι του Τίβερη. Η έλλειψη ποδηλατόδρομων δεν αποθαρρύνει τους ντόπιους ποδηλάτες, που ακολουθούν τη συμπεριφορά των μοτοσυκλετιστών και των οδηγών των scooters όταν βρίσκονται στο δρόμο, απλά οδηγώντας στα δεξιά για να επιτρέπουν στα αυτοκίνητα να τους προσπερνάνε.

Ως λογικό επακόλουθο, πολλά καταστήματα ενοικίασης ποδηλάτων προσφέρουν χαμηλές τιμές για να μπορούν οι επισκέπτες της πόλης να κάνουν… ό,τι κάνουν οι Ρωμαίοι. Στα Bici & Baci (Via del Viminale 5), Danilo Collalti (Via del Pellegrino 80/82) και Bici Pincio (Viale della Pineta) οι τιμές ξεκινούν από 4 ευρώ την ώρα και 12 ευρώ την ημέρα. Αρκετά ξενοδοχεία, όπως το Hotel Hassler (Piazza Trinità dei Moni 6) διαθέτουν δωρεάν ποδήλατα στους πελάτες τους.