Είναι επικίνδυνες οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας;

Η ευρεία χρήση των κινητών τηλεφώνων τις τελευταίες δεκαετίες έχει οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του αριθμού των σταθμών βάσεων κινητής τηλεφωνίας. Αυτές οι βάσεις διαθέτουν ηλεκτρονικό εξοπλισμό και κεραίες που λαμβάνουν και μεταδίδουν σήματα κινητών τηλεφώνων χρησιμοποιώντας κύματα ραδιοσυχνοτήτων (RF).

Οι σταθμοί βάσης κινητής τηλεφωνίας εξακολουθούν να είναι σχετικά νέοι και είναι απολύτως κατανοητό πολλοί άνθρωποι να ανησυχούν για το εάν τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων που εκπέμπουν ενδέχεται να έχουν επιπτώσεις στην υγεία.

Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η έκθεση σε κύματα ραδιοσυχνοτήτων από σταθμούς βάσεων κινητής τηλεφωνίας προκαλεί αξιοσημείωτες επιπτώσεις στην υγεία. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι τα κύματα RF από πύργους κινητής τηλεφωνίας έχουν αποδειχθεί απολύτως ασφαλή. Οι περισσότεροι εμπειρογνώμονες συμφωνούν ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα για να διευκρινιστεί αυτό, ειδικά για τυχόν πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.

Πώς οι πύργοι κινητής τηλεφωνίας εκθέτουν τους ανθρώπους σε κύματα ραδιοσυχνοτήτων;

Οι σταθμοί βάσης κινητών τηλεφώνων μπορούν να είναι ανεξάρτητοι πύργοι ή να τοποθετηθούν σε υπάρχουσες κατασκευές, όπως δέντρα, δεξαμενές νερού ή ψηλά κτίρια. Οι κεραίες πρέπει να είναι αρκετά ψηλές ώστε να καλύπτουν επαρκώς μια συγκεκριμένη περιοχή. Οι σταθμοί βάσης έχουν συνήθως ύψος από 15 έως 60 μέτρα.

Τα κινητά τηλέφωνα επικοινωνούν με τους σταθμούς κυρίως μέσω κυμάτων ραδιοσυχνοτήτων, μιας μορφής ενέργειας στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα μεταξύ ραδιοκυμάτων FM και μικροκυμάτων. Όπως τα ραδιοκύματα FM, τα μικροκύματα, το ορατό φως και η θερμότητα, είναι μορφές μη ιονίζουσας ακτινοβολίας. Αυτό σημαίνει ότι δεν βλάπτουν άμεσα το DNA στα κύτταρα, όπως ισχυρότεροι (ιονίζοντες) τύποι ακτινοβολίας σαν τις ακτίνες Χ, τις ακτίνες γάμμα και τις υπεριώδεις (UV) οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο.



Η παραπάνω απεικόνιση του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος δείχνει τις πιθανές συχνότητες ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας, που κυμαίνονται από εξαιρετικά χαμηλές συχνότητες (όπως αυτές από ηλεκτροφόρα καλώδια) έως εξαιρετικά υψηλές συχνότητες (όπως ακτίνες Χ και ακτίνες γάμμα) και περιλαμβάνει τόσο μη ιονίζουσα όσο και ιονίζουσα ακτινοβολία.

Σε πολύ υψηλά επίπεδα, τα κύματα RF μπορούν να θερμάνουν τους ιστούς του σώματος. Όμως τα επίπεδα ενέργειας που χρησιμοποιούν τα κινητά τηλέφωνα και οι σταθμοί είναι πολύ χαμηλότερα.

Όταν ένα άτομο πραγματοποιεί μια κλήση κινητού τηλεφώνου, ένα σήμα αποστέλλεται από την κεραία του τηλεφώνου στην κεραία του πλησιέστερου σταθμού βάσης. Ο σταθμός βάσης ανταποκρίνεται σε αυτό το σήμα παραχωρώντας του ένα διαθέσιμο κανάλι RF. Τα κύματα RF μεταφέρουν τις φωνητικές πληροφορίες στο σταθμό βάσης. Στη συνέχεια, τα φωνητικά σήματα αποστέλλονται σε ένα κέντρο μεταγωγής, το οποίο μεταφέρει την κλήση στον προορισμό της. Στη συνέχεια, τα φωνητικά σήματα αναμεταδίδονται εμπρός και πίσω κατά τη διάρκεια της κλήσης.

Όταν τα σήματα ραδιοσυχνοτήτων μεταδίδονται εμπρός και πίσω στο σταθμό βάσης κατά τη διάρκεια των κλήσεων, τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων που παράγονται στο σταθμό βάσης εκπέμπονται στο περιβάλλον, όπου οι άνθρωποι μπορούν να εκτεθούν σε αυτά.

Τι γίνεται όταν βρισκόμαστε κοντά σε ένα σταθμό βάσης;

Τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων από μια κεραία πύργου κινητής τηλεφωνίας, όπως αυτά από άλλες κεραίες τηλεπικοινωνιών, κατευθύνονται προς τον ορίζοντα (παράλληλα με το έδαφος), με κάποια διασπορά προς τα κάτω. Οι κεραίες σταθμών βάσης χρησιμοποιούν υψηλότερα επίπεδα ισχύος από άλλους τύπους κεραιών επίγειας κινητής τηλεφωνίας, αλλά πολύ χαμηλότερα από αυτά των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών εκπομπής. Η ποσότητα ενέργειας από τα κύματα RF μειώνεται γρήγορα όσο αυξάνεται η απόσταση από την κεραία. Ως αποτέλεσμα, το επίπεδο έκθεσης σε κύματα RF στο επίπεδο του εδάφους είναι πολύ χαμηλότερο από το επίπεδο κοντά στην κεραία.

Στο επίπεδο του εδάφους κοντά σε τυπικούς κυψελοειδείς σταθμούς βάσης, η ποσότητα ενέργειας από τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων είναι εκατοντάδες έως χιλιάδες φορές μικρότερη από τα όρια για ασφαλή έκθεση που έχουν τεθεί από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνίας των ΗΠΑ (FCC) και άλλες ρυθμιστικές αρχές. Είναι πολύ απίθανο ένα άτομο να εκτεθεί σε επίπεδα ραδιοσυχνοτήτων που υπερβαίνουν αυτά τα όρια απλώς και μόνο όταν βρίσκεται κοντά σε έναν πύργο κινητής τηλεφωνίας.

Σε στέγη με κεραία κινητής τηλεφωνίας

Όταν μια κεραία κινητής τηλεφωνίας είναι τοποθετημένη σε μια οροφή, είναι πιθανό ένα άτομο που βρίσκεται στην οροφή να εκτεθεί σε επίπεδα ραδιοσυχνοτήτων υψηλότερα από αυτά που συναντώνται συνήθως στο έδαφος. Εάν συμβαίνει αυτό, η πρόσβαση σε αυτές τις περιοχές θα πρέπει να είναι περιορισμένη.

Σε εσωτερικούς χώρους με σταθμό βάσης τοποθετημένο κοντά στο εξωτερικό του κτιρίου

Το επίπεδο ενέργειας από τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων στο οποίο εκτίθενται κανείς από μία κεραία ενώ βρίσκεται στο εσωτερικό ενός κτιρίου, είναι συνήθως πολύ χαμηλότερο από το επίπεδο έξω, ανάλογα με τα υλικά κατασκευής του κτιρίου. Οι κεραίες είναι στραμμένες μακριά από τις πλευρές του κτιρίου και το επίπεδο ενέργειας πίσω από την κεραία είναι εκατοντάδες έως χιλιάδες φορές χαμηλότερο από το μπροστινό μέρος. Επιπλέον, το ξύλο ή ο τσιμεντόλιθος μειώνουν την έκθεση στην ενέργεια από τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων κατά περίπου 10 φορές. Επομένως, εάν μια κεραία είναι τοποθετημένη στο πλάι ενός κτιρίου, το επίπεδο έκθεσης στο δωμάτιο ακριβώς πίσω από τον τοίχο είναι συνήθως πολύ κάτω από τα συνιστώμενα όρια έκθεσης.

Οι σταθμοί βάσης κινητής τηλεφωνίας προκαλούν καρκίνο;

Μερικοί άνθρωποι έχουν εκφράσει την ανησυχία τους ότι τακτική έκθεση σε πύργο κινητής τηλεφωνίας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου ή άλλων προβλημάτων υγείας. Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτήν την άποψη. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να είμαστε σίγουροι.

Τι λένε οι ειδικοί φορείς

Μέχρι στιγμής, ούτε το IARC (Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο, ο οποίος ανήκει στον ΠΟΥ) ούτε το NTP (Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας των ΗΠΑ) έχουν ταξινομήσει συγκεκριμένα τη πιθανότητα πρόκλησης καρκίνου των κυμάτων ραδιοσυχνοτήτων από πύργους κινητής τηλεφωνίας. Ωστόσο, ορισμένες άλλες υπηρεσίες έχουν σχολιάσει την ασφάλεια των πύργων κινητής τηλεφωνίας.

Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών των ΗΠΑ (FCC) αναφέρει:

«Οι εκπομπές ραδιοσυχνοτήτων από κεραίες που χρησιμοποιούνται για μεταδόσεις κινητής τηλεφωνίας και PCS [προσωπικές υπηρεσίες επικοινωνιών] έχουν ως αποτέλεσμα επίπεδα έκθεσης στο έδαφος που είναι συνήθως χιλιάδες φορές κάτω από τα όρια ασφαλείας. Αυτά τα όρια ασφαλείας εγκρίθηκαν από την FCC με βάση τις συστάσεις ειδικών οργανώσεων και εγκρίθηκαν από υπηρεσίες της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης που είναι αρμόδιες για την υγεία και την ασφάλεια. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι τέτοιοι πύργοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν πιθανό κίνδυνο για την υγεία των γύρω κατοίκων ή των μαθητών».

Τι ισχύει για την ακτινοβολία RF γενικά

Με βάση μια ανασκόπηση μελετών που δημοσιεύθηκαν μέχρι το 2011, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) έχει ταξινομήσει την ακτινοβολία ραδιοσυχνοτήτων ως «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο», με βάση περιορισμένα στοιχεία για πιθανή αύξηση του κινδύνου για όγκους του εγκεφάλου στους χρήστες κινητών τηλεφώνων. και ανεπαρκή στοιχεία για άλλους τύπους καρκίνου.

Πιο πρόσφατα, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) εξέδωσε μια τεχνική έκθεση με βάση τα αποτελέσματα μελετών που δημοσιεύθηκαν μεταξύ 2008 και 2018, καθώς και τις εθνικές τάσεις στα ποσοστά καρκίνου. Η έκθεση κατέληξε στο συμπέρασμα: «Με βάση τις μελέτες που περιγράφονται λεπτομερώς σε αυτήν την έκθεση, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να υποστηρίζουν μια αιτιώδη συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης σε ακτινοβολία ραδιοσυχνοτήτων (RFR) και του [σχηματισμού όγκου]».

Μέχρι στιγμής, το Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας (NTP) δεν έχει συμπεριλάβει την ακτινοβολία ραδιοσυχνοτήτων στην Έκθεσή του για τις καρκινογόνες ουσίες.

Τι έχουν δείξει μελέτες

Οι ερευνητές γενικά χρησιμοποιούν δύο τύπους μελετών όταν προσπαθούν να προσδιορίσουν εάν κάτι μπορεί να προκαλέσει καρκίνο:

-Μελέτες που εξετάζουν ομάδες ανθρώπων

-Μελέτες που έγιναν στο εργαστήριο (με χρήση εργαστηριακών ζώων ή κυτταροκαλλιέργειες)

Ακολουθεί μια σύντομη περίληψη των σημαντικότερων μελετών που έχουν εξετάσει αυτό το ζήτημα μέχρι σήμερα. Ωστόσο, αυτή δεν είναι μια ολοκληρωμένη ανασκόπηση όλων των μελετών που έχουν γίνει.

Μελέτες σε άτομα που ζουν κοντά σε πύργους κινητής τηλεφωνίας

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν πολλές μελέτες σε ανθρώπους που να συνδέουν την έκθεση σε πύργους κινητής τηλεφωνίας και τον κίνδυνο καρκίνου, και τα αποτελέσματα αυτών των μελετών δεν έχουν δώσει σαφείς απαντήσεις.

Μια μεγάλη βρετανική μελέτη που συνέκρινε οικογένειες μικρών παιδιών με καρκίνο με οικογένειες παιδιών χωρίς καρκίνο δεν βρήκε καμία σχέση μεταξύ της έκθεσης της μητέρας στους πύργους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (με βάση την απόσταση από το σπίτι στον πλησιέστερο πύργο και την ποσότητα ενέργειας από τα κύματα RF που εκπέμπονται από κοντινούς πύργους) και τον κίνδυνο πρώιμου παιδικού καρκίνου.

Ερευνητές στην Ταϊβάν συνέκριναν παιδιά με καρκίνο με μια ομάδα παρόμοιων παιδιών χωρίς καρκίνο. Βρήκαν ελαφρώς υψηλότερο συνολικό κίνδυνο καρκίνου σε όσους ζούσαν σε πόλεις που είχαν εκτιμώμενη έκθεση σε ραδιοσυχνότητες από πύργους κινητής τηλεφωνίας που ήταν πάνω από το μέσο επίπεδο της μελέτης. Ωστόσο, αυτό το εύρημα ήταν λιγότερο εμφανές όταν η έκθεση σε ραδιοσυχνότητες κατηγοριοποιήθηκε με άλλους τρόπους.

Και οι δύο αυτές μελέτες βασίστηκαν σε εκτιμήσεις της έκθεσης σε ραδιοσυχνότητες. Καμία από τους δύο δεν μέτρησε την πραγματική έκθεση των ανθρώπων σε κύματα ραδιοσυχνοτήτων από κοντινούς πύργους κινητής τηλεφωνίας. Αυτός ο περιορισμός καθιστά πιο δύσκολο να γνωρίζουμε τι μπορεί να σημαίνουν τα αποτελέσματα αυτών των μελετών.

Μελέτες που εξετάζουν τη χρήση κινητών τηλεφώνων

Η ποσότητα της έκθεσης από έναν πύργο κινητής τηλεφωνίας (π.χ. αν κατοικούμε κοντά σε αυτόν) είναι συνήθως πολλές φορές μικρότερη από την έκθεση που προκαλείται από τη χρήση κινητού τηλεφώνου. Αρκετές δεκάδες μελέτες εξέτασαν πιθανές σχέσεις μεταξύ της χρήσης κινητού τηλεφώνου και των όγκων στους ανθρώπους. Οι περισσότερες μελέτες μέχρι σήμερα δεν έχουν βρει σχέση μεταξύ της χρήσης κινητού τηλεφώνου και του καρκίνου, αν και αυτές οι μελέτες είχαν κάποιους σημαντικούς περιορισμούς. 

Εργαστηριακές μελέτες για κύματα ραδιοσυχνοτήτων

Τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων που εκπέμπονται από πύργους κινητής τηλεφωνίας δεν έχουν αρκετή ενέργεια για να βλάψουν άμεσα το DNA ή να θερμάνουν τους ιστούς του σώματος. Εξαιτίας αυτού, δεν είναι σαφές πώς οι σταθμοί κινητής τηλεφωνίας μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο. Ορισμένες μελέτες έχουν βρει πιθανά αυξημένα ποσοστά ορισμένων τύπων όγκων σε πειραματόζωα που εκτίθενται σε ακτινοβολία ραδιοσυχνοτήτων, αλλά συνολικά, τα αποτελέσματα αυτών των τύπων μελετών δεν έχουν δώσει σαφείς απαντήσεις μέχρι στιγμής.

Μεγάλες μελέτες που δημοσιεύθηκαν το 2018 από το Εθνικό Πρόγραμμα Τοξικολογίας των ΗΠΑ (NTP) και από το Ινστιτούτο Ramazzini στην Ιταλία εξέθεσαν ομάδες εργαστηριακών αρουραίων (καθώς και ποντικών, στην περίπτωση της μελέτης NTP) σε κύματα ραδιοσυχνοτήτων σε ολόκληρο το σώμα τους για πολλές ώρες την ημέρα, ξεκινώντας πριν από τη γέννηση και συνεχίζοντας για το μεγαλύτερο μέρος ή όλη τη φυσική τους ζωή. Και οι δύο μελέτες βρήκαν αυξημένο κίνδυνο ασυνήθιστων όγκων της καρδιάς που ονομάζονται κακοήθη σβαννώματα σε αρσενικούς αρουραίους, αλλά όχι σε θηλυκούς αρουραίους (ούτε σε αρσενικά ή θηλυκά ποντίκια, στη μελέτη NTP). Η μελέτη NTP ανέφερε επίσης πιθανούς αυξημένους κινδύνους ορισμένων τύπων όγκων στον εγκέφαλο και στα επινεφρίδια.

Ενώ και οι δύο αυτές μελέτες είχαν πλεονεκτήματα, είχαν επίσης περιορισμούς που καθιστούν δύσκολο να γνωρίζουμε πώς θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε ανθρώπους που εκτίθενται σε κύματα ραδιοσυχνοτήτων από πύργους κινητής τηλεφωνίας. Μια ανασκόπηση του 2019 αυτών των δύο μελετών από τη Διεθνή Επιτροπή για την Προστασία από Μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες (ICNIRP) έδειξε ότι οι περιορισμοί των μελετών δεν επέτρεψαν την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την ικανότητα της ενέργειας ραδιοσυχνοτήτων να προκαλεί καρκίνο.

Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτών των μελετών δεν αποκλείουν την πιθανότητα τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων που χρησιμοποιούνται στην επικοινωνία μέσω κινητού τηλεφώνου να επηρεάσουν κατά κάποιο τρόπο την ανθρώπινη υγεία.

Τι γίνεται με τα δίκτυα 5G;

Τα κυψελωτά δίκτυα πέμπτης γενιάς (5G) αναπτύσσονται τώρα σε πολλά μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών και σε άλλες χώρες. Τα δίκτυα 5G είναι ικανά να μεταδίδουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες δεδομένων σε μικρότερες χρονικές περιόδους από τις προηγούμενες γενιές (4G, 3G, κ.λπ.).

Τα δίκτυα παλαιότερης γενιάς χρησιμοποιούσαν μήκη κύματος RF κάτω των 6 gigahertz (GHz). Τα δίκτυα 5G θα χρησιμοποιούν ορισμένα μήκη κύματος σε αυτό το εύρος, αλλά θα χρησιμοποιούν επίσης ορισμένα μήκη κύματος υψηλότερης συχνότητας, στο χαμηλότερο άκρο του φάσματος κύματος χιλιοστών (το οποίο κυμαίνεται από 30 GHz έως 300 GHz). Ενώ αυτά τα κύματα ραδιοσυχνοτήτων είναι υψηλότερης συχνότητας (υψηλότερης ενέργειας) από αυτά που χρησιμοποιούνται από παλαιότερες γενιές, εξακολουθούν να είναι μορφές μη ιονίζουσας ακτινοβολίας, επομένως εξακολουθούν να μην έχουν την ικανότητα να βλάψουν άμεσα το DNA.

Τα κύματα υψηλότερης συχνότητας που χρησιμοποιούνται από το 5G διανύουν μικρότερες αποστάσεις και δεν διαπερνούν αντικείμενα (όπως κτίρια ή ακόμα και φύλλα δέντρων) καθώς και κύματα χαμηλότερης συχνότητας. Εξαιτίας αυτού, τα δίκτυα 5G απαιτούν πολύ περισσότερους και μικρότερους σταθμούς βάσης (συχνά αναφέρονται ως μικρές κυψέλες) σε ορισμένα μέρη, ειδικά σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Αυτά τα μικρά κελιά μπορούν να τοποθετηθούν σε φώτα δρόμου, στύλους κοινής ωφέλειας, κτίρια και άλλες κατασκευές. Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα οι κεραίες να είναι πιο κοντά στους ανθρώπους, αν και οι μικρές κυψέλες λειτουργούν συνήθως σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα ισχύος από τους μεγαλύτερους (μακρο) σταθμούς βάσης.

Η προσθήκη υψηλότερων μηκών κύματος από τα δίκτυα 5G βεβαίως θα μπορούσε επίσης να εκθέσει τους ανθρώπους σε περισσότερα κύματα RF συνολικά.

Ταυτόχρονα, αυτά τα κύματα RF υψηλότερης συχνότητας είναι λιγότερο ικανά να διεισδύσουν στο σώμα από τα κύματα χαμηλότερης συχνότητας, επομένως θεωρητικά μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να έχουν πιθανές επιπτώσεις στην υγεία. Αλλά μέχρι στιγμής αυτό το θέμα δεν έχει μελετηθεί καλά.

Αυτή τη στιγμή, έχει υπάρξει πολύ λίγη έρευνα που να δείχνει ότι τα κύματα RF που χρησιμοποιούνται στα δίκτυα 5G είναι περισσότερο (ή λιγότερο) ανησυχητικά από τα άλλα μήκη κύματος RF που χρησιμοποιούνται στην κυψελωτή επικοινωνία.


Πηγή: cancer.org