5 κτίρια της Αθήνας και οι σπουδαίες ιστορίες τους
Το Οφθαλμιατρείο, το Ζάππειο, το Μέγαρο Μαξίμου και άλλα φαντασμαγορικά κτίρια της Αθήνας… έχουν τις δικές τους ιστορίες.
Διάβασες τον τίτλο και σκέφτηκες την Ακρόπολη, τη Βουλή ή την Τριλογία της Πανεπιστημίου; Ε λοιπόν, όχι. Έκπληξη. Εδώ θα μιλήσουμε για κτίρια της Αθήνας λιγότερο σούπερ σταρ μεν, με εξίσου ενδιαφέρουσες ιστορίες πίσω τους δε.
Το Μέγαρο Μαξίμου
Δεν ήταν πάντα η έδρα της κυβέρνησης. Για την ακρίβεια, αν μετράμε σε ιστορικά χρόνια, έδρα της Κυβέρνησης έγινε πολύ πρόσφατα: Το 1982, με πρωτοβουλία του Μένιου Κουτσόγιωργα, πράγμα που σημαίνει ότι ο πρώτος πρωθυπουργός που εγκαταστάθηκε εκεί ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Το μέγαρο χτίστηκε το 1912, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Χέλμη, για σπίτι του χιώτη εφοπλιστή Αλέξανδρου Μιχαληνού. Η χήρα του Μιχαληνού πούλησε το σπίτι μετά τον θάνατό του, το ξαναγόρασε όμως λίγο αργότερα και εγκαταστάθηκε εκεί με τον δεύτερο άντρα της, Δημήτριο Μάξιμο, οικονομολόγο, τραπεζίτη και πολιτικό –εξ ου και το λέμε Μέγαρο Μαξίμου.
Το ελληνικό δημόσιο αγόρασε το μέγαρο από τον Μάξιμο το 1952 για 5,5 δισεκατομμύρια δραχμές, και κράτησε το όνομά του επειδή εκείνος όχι μόνο δέχτηκε να το πουλήσει στο μισό της αντικειμενικής του αξίας, αλλά δώρισε μαζί την επίπλωση και τους πίνακες της προσωπικής του συλλογής. Πριν γίνει έδρα της κυβέρνησης, το μέγαρο φιλοξένησε αρχηγούς κρατών που έρχονταν στην Αθήνα για επίσκεψη (μεταξύ των οποίων ο Τίτο και η Θάτσερ) ενώ κατά την επταετία της Χούντας έμενε εκεί ο αντιβασιλέας Γεώργιος Ζωιδάκης.
Το Οφθαλμιατρείο
Μοιάζει παράδοξα βυζαντινό πλάι στον απόλυτο νεοκλασικισμό της Αθηναϊκής Τριλογίας, κι αυτό είναι που δίνει έξτρα ενδιαφέρον στην ούτως ή άλλως ιντριγκαδόρικη από αρχιτεκτονικής άποψης λεωφόρο Πανεπιστημίου. Σχεδιάστηκε το 1847 από τον Θεόφιλο Χάνσεν (εκ των δύο αδερφών Χάνσεν της Τριλογίας) το αρχικό σχέδιο όμως εγκαταλείφθηκε λόγω υψηλού κόστους στο ύψος του ημιυπογείου το 1850. Τη σκυτάλη ανέλαβε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου, προσθέτοντας την προεξοχή της κύριας εισόδου, και έξτρα βυζαντινότροπα στοιχεία. Το Οφθαλμιατρείο Αθηνών ήταν ένα από τα πρώτα οφθαλμολογικά νοσοκομεία που ιδρύθηκαν στον κόσμο, και ως τέτοιο λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Η εκπομπή Αστικό Τοπίο του Καναλιού της Βουλής έχει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μισάωρο ντοκιμαντέρ για το Οφθαλμιατρείο.
Το Αρχοντικό Δεκόζη Βούρου
Ένα από τα πρώτα δείγματα κλασικιστικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, και ταυτόχρονα ένα από τα πρώτα σπίτια που χτίστηκαν στην νεότερη Αθήνα, βρίσκεται στην πλατεία Κλαυθμώνος, και αν δεν το ξέρεις ως στέγη του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, το ξέρεις ίσως ως το κτίριο στον κήπο του οποίου βρίσκεται το Black Duck Garden. Το κτίριο σχεδίασαν οι γερμανοί αρχιτέκτονες G. Lueders και J. Hoffer για τον Σταμάτιο Δεκόζη Βούρο, τραπεζίτη που ήρθε στην Αθήνα από την Κωνσταντινούπολη, γιο του Κόζη Βούρου που σκοτώθηκε το 1822 στη σφαγή της Χίου.
Στο αρχοντικό έμειναν από το 1836 μέχρι το 1843 ο Όθων και η Αμαλία, περιμένοντας να χτιστεί το παλάτι τους (η σημερινή Βουλή) εξ ου και οι Αθηναίοι στα τέλη του 19ου αιώνα το αποκαλούσαν «το παλιό παλάτι». Τον τεράστιο φοίνικα στην αυλή λένε πως τον φύτεψε η ίδια η Αμαλία.
Το Ζάππειο
Έχει 25 διαφορετικά δωμάτια (δεν το λέμε άδικα μέγαρο) το μέγεθος των οποίων ξεκινά από τα 97 και φτάνει τα 984 τετραγωνικά. Το σχεδίασε κι αυτό ο Θεόφιλος Χάνσεν. Το λέμε Ζάππειο γιατί χτίστηκε με λεφτά του Κωνσταντίνου Ζάππα, επιχειρηματία και εθνικού ευεργέτη, ο οποίος όμως δεν έζησε για να το δει ολοκληρωμένο.
Το μέγαρο που έχει το όνομά του θεμελιώθηκε τελικά τον Νοέμβριο του 1874, και ήταν το πρώτο κτίριο στον κόσμο που χτίστηκε αποκλειστικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες (του 1896, αν δεν σε βοηθά η μνήμη σου). Χρησιμοποιήθηκε σε εκείνη την Ολυμπιάδα για τους αγώνες της ξιφασκίας και σε αυτήν του 2004 ως κέντρο τύπου και εκδηλώσεων. Είναι, επίσης, το κέντρο τύπου των εθνικών εκλογών –αλλά αυτό το ξέρεις, από τις συνεντεύξεις που δίνουν εκεί νικητές και ηττημένοι παραδοσιακά κάθε βραδιά εκλογών. Η συνθήκη προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ υπογράφηκε επίσης εδώ από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή την 1η Ιανουαρίου του 1981.
Η Αγροτική Τράπεζα της Πανεπιστημίου
Γνωστό και ως Αρχοντικό Σερπιέρη, ανήκει σήμερα στην Τράπεζα Πειραιώς, και βρίσκεται στη γωνία της Πανεπιστημίου με την Εδουάρδου Λω. Είναι ένα από τα ελάχιστα αρχοντικά των τελών του 19ου αιώνα που επιβίωσαν στην Αθήνα. Το σχεδίασε το 1873 ο αρχιτέκτονας Αναστάσιος Θεοφιλάς, για κατοικία του ιταλού επιχειρηματία Giovanni Battista Serpieri της Roux - Serpieri - Fressynet CE που είχε την εκμετάλλευση των μεταλλείων του Λαυρίου. Αν κοιτάξεις προσεκτικά τη ζωφόρο πάνω από την είσοδο του κτιρίου, θα δεις ότι απεικονίζει μεταλλευτικές και άλλες βιομηχανικές εργασίες, ενώ στο δεξιό άκρο της διακρίνεται άντρας με αξίνα.
Ο Σερπιέρης (ναι, όλα τα ονόματα τα εξελληνίζαμε εκείνη την εποχή) έζησε στο αρχοντικό, το οποίο χρησιμοποιούσε επίσης και ως επαγγελματική στέγη και φυσικά ως χώρο δεξιώσεων, μέχρι τον θάνατό του, το 1897. Η νεοϊδρυθείσα τότε Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος αγόρασε το κτίριο, που έγινε το κεντρικό της κατάστημα, το 1929.
Το Μέγαρο Μαξίμου
Δεν ήταν πάντα η έδρα της κυβέρνησης. Για την ακρίβεια, αν μετράμε σε ιστορικά χρόνια, έδρα της Κυβέρνησης έγινε πολύ πρόσφατα: Το 1982, με πρωτοβουλία του Μένιου Κουτσόγιωργα, πράγμα που σημαίνει ότι ο πρώτος πρωθυπουργός που εγκαταστάθηκε εκεί ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Το μέγαρο χτίστηκε το 1912, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Χέλμη, για σπίτι του χιώτη εφοπλιστή Αλέξανδρου Μιχαληνού. Η χήρα του Μιχαληνού πούλησε το σπίτι μετά τον θάνατό του, το ξαναγόρασε όμως λίγο αργότερα και εγκαταστάθηκε εκεί με τον δεύτερο άντρα της, Δημήτριο Μάξιμο, οικονομολόγο, τραπεζίτη και πολιτικό –εξ ου και το λέμε Μέγαρο Μαξίμου.
Το ελληνικό δημόσιο αγόρασε το μέγαρο από τον Μάξιμο το 1952 για 5,5 δισεκατομμύρια δραχμές, και κράτησε το όνομά του επειδή εκείνος όχι μόνο δέχτηκε να το πουλήσει στο μισό της αντικειμενικής του αξίας, αλλά δώρισε μαζί την επίπλωση και τους πίνακες της προσωπικής του συλλογής. Πριν γίνει έδρα της κυβέρνησης, το μέγαρο φιλοξένησε αρχηγούς κρατών που έρχονταν στην Αθήνα για επίσκεψη (μεταξύ των οποίων ο Τίτο και η Θάτσερ) ενώ κατά την επταετία της Χούντας έμενε εκεί ο αντιβασιλέας Γεώργιος Ζωιδάκης.
Το Οφθαλμιατρείο
Μοιάζει παράδοξα βυζαντινό πλάι στον απόλυτο νεοκλασικισμό της Αθηναϊκής Τριλογίας, κι αυτό είναι που δίνει έξτρα ενδιαφέρον στην ούτως ή άλλως ιντριγκαδόρικη από αρχιτεκτονικής άποψης λεωφόρο Πανεπιστημίου. Σχεδιάστηκε το 1847 από τον Θεόφιλο Χάνσεν (εκ των δύο αδερφών Χάνσεν της Τριλογίας) το αρχικό σχέδιο όμως εγκαταλείφθηκε λόγω υψηλού κόστους στο ύψος του ημιυπογείου το 1850. Τη σκυτάλη ανέλαβε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου, προσθέτοντας την προεξοχή της κύριας εισόδου, και έξτρα βυζαντινότροπα στοιχεία. Το Οφθαλμιατρείο Αθηνών ήταν ένα από τα πρώτα οφθαλμολογικά νοσοκομεία που ιδρύθηκαν στον κόσμο, και ως τέτοιο λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Η εκπομπή Αστικό Τοπίο του Καναλιού της Βουλής έχει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον μισάωρο ντοκιμαντέρ για το Οφθαλμιατρείο.
Το Αρχοντικό Δεκόζη Βούρου
Ένα από τα πρώτα δείγματα κλασικιστικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, και ταυτόχρονα ένα από τα πρώτα σπίτια που χτίστηκαν στην νεότερη Αθήνα, βρίσκεται στην πλατεία Κλαυθμώνος, και αν δεν το ξέρεις ως στέγη του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών, το ξέρεις ίσως ως το κτίριο στον κήπο του οποίου βρίσκεται το Black Duck Garden. Το κτίριο σχεδίασαν οι γερμανοί αρχιτέκτονες G. Lueders και J. Hoffer για τον Σταμάτιο Δεκόζη Βούρο, τραπεζίτη που ήρθε στην Αθήνα από την Κωνσταντινούπολη, γιο του Κόζη Βούρου που σκοτώθηκε το 1822 στη σφαγή της Χίου.
Στο αρχοντικό έμειναν από το 1836 μέχρι το 1843 ο Όθων και η Αμαλία, περιμένοντας να χτιστεί το παλάτι τους (η σημερινή Βουλή) εξ ου και οι Αθηναίοι στα τέλη του 19ου αιώνα το αποκαλούσαν «το παλιό παλάτι». Τον τεράστιο φοίνικα στην αυλή λένε πως τον φύτεψε η ίδια η Αμαλία.
Το Ζάππειο
Έχει 25 διαφορετικά δωμάτια (δεν το λέμε άδικα μέγαρο) το μέγεθος των οποίων ξεκινά από τα 97 και φτάνει τα 984 τετραγωνικά. Το σχεδίασε κι αυτό ο Θεόφιλος Χάνσεν. Το λέμε Ζάππειο γιατί χτίστηκε με λεφτά του Κωνσταντίνου Ζάππα, επιχειρηματία και εθνικού ευεργέτη, ο οποίος όμως δεν έζησε για να το δει ολοκληρωμένο.
Το μέγαρο που έχει το όνομά του θεμελιώθηκε τελικά τον Νοέμβριο του 1874, και ήταν το πρώτο κτίριο στον κόσμο που χτίστηκε αποκλειστικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες (του 1896, αν δεν σε βοηθά η μνήμη σου). Χρησιμοποιήθηκε σε εκείνη την Ολυμπιάδα για τους αγώνες της ξιφασκίας και σε αυτήν του 2004 ως κέντρο τύπου και εκδηλώσεων. Είναι, επίσης, το κέντρο τύπου των εθνικών εκλογών –αλλά αυτό το ξέρεις, από τις συνεντεύξεις που δίνουν εκεί νικητές και ηττημένοι παραδοσιακά κάθε βραδιά εκλογών. Η συνθήκη προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ υπογράφηκε επίσης εδώ από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή την 1η Ιανουαρίου του 1981.
Η Αγροτική Τράπεζα της Πανεπιστημίου
Γνωστό και ως Αρχοντικό Σερπιέρη, ανήκει σήμερα στην Τράπεζα Πειραιώς, και βρίσκεται στη γωνία της Πανεπιστημίου με την Εδουάρδου Λω. Είναι ένα από τα ελάχιστα αρχοντικά των τελών του 19ου αιώνα που επιβίωσαν στην Αθήνα. Το σχεδίασε το 1873 ο αρχιτέκτονας Αναστάσιος Θεοφιλάς, για κατοικία του ιταλού επιχειρηματία Giovanni Battista Serpieri της Roux - Serpieri - Fressynet CE που είχε την εκμετάλλευση των μεταλλείων του Λαυρίου. Αν κοιτάξεις προσεκτικά τη ζωφόρο πάνω από την είσοδο του κτιρίου, θα δεις ότι απεικονίζει μεταλλευτικές και άλλες βιομηχανικές εργασίες, ενώ στο δεξιό άκρο της διακρίνεται άντρας με αξίνα.
.JPG)
Ο Σερπιέρης (ναι, όλα τα ονόματα τα εξελληνίζαμε εκείνη την εποχή) έζησε στο αρχοντικό, το οποίο χρησιμοποιούσε επίσης και ως επαγγελματική στέγη και φυσικά ως χώρο δεξιώσεων, μέχρι τον θάνατό του, το 1897. Η νεοϊδρυθείσα τότε Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος αγόρασε το κτίριο, που έγινε το κεντρικό της κατάστημα, το 1929.
