Οι «απαγορευμένες» στιγμές της ελληνικής τηλεόρασης
Οι «απαγορευμένες» στιγμές και οι λογοκριμένες σκηνές της ελληνικής τηλεόρασης, από την εποχή της Χούντας μέχρι σήμερα.
Ένα ομοφυλοφιλικό φιλί στοιχίζει 100.000€. Η Κατακουζήνα είναι… οχετός. Η ΕΡΤ ρίχνει «μαύρο» σε ταινίες, σειρές και εκπομπές, ενώ κινούμενα σχέδια προσπαθούν να «διαφθείρουν την νεολαία». Το «ψαλίδι» στην ελληνική τηλεόραση καλά κρατεί από την εποχή της Χούντας μέχρι σήμερα, και παρακάτω συγκεντρώνουμε τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
«Κλείσε τα Μάτια» στην ομοφυλοφιλία
Είναι 2003 και ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης αποφασίζει να εντάξει στην σειρά «Κλείσε τα μάτια» μια σκηνή όπου ο Κώστας Κάππας και ο Περικλής Ασημακόπουλος φιλιούνται. Και αυτά τα δέκα δευτερόλεπτα του «ανάρμοστου» για το ΕΣΡ φιλιού ήταν αρκετά για να επικυρωθεί πρόστιμο 100.000€ στο κανάλι, επειδή «εξοικείωσε την παιδική ηλικία και την νεότητα με την χυδαιότητα, επέφερε βλάβη και δεν συντέλεσε στην πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας».
Πέφτει το… μαύρο σαν το χαλάζι
Τον Απρίλιο του 1984, προβάλλεται για πρώτη (και τελευταία) φορά στην ελληνική τηλεόραση η ταινία του Νίκου Αλευρά, «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι και ο τραυματισμένος καλλιτέχνης αναστενάζει». Ήταν μια εποχή που καθετί που προβλημάτιζε τον τηλεθεατή, έπαιρνε τηλέφωνο για να το επισημάνει στο τηλεφωνικό κέντρο της ΕΡΤ – δεν υπήρχε βλέπετε το Twitter να βγάζουν το άχτι τους. Έτσι, όταν προβλήθηκε η σκηνή όπου ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής της ταινίας εμφανιζόταν γυμνός, υποδυόμενος ένα… ενήλικο βρέφος, το οποίο αλλάζει και στη συνέχεια θηλάζει η μητέρα του, ο κόσμος «έσπασε» τα τηλέφωνα και οι αντιδράσεις, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη ροής της ΕΡΤ-2, ανάγκασαν τον σταθμό να πάει την ταινία… στο γρήγορο για λίγα λεπτά, και στη συνέχεια να ρίξει «μαύρο», διακόπτοντας στην ουσία για λίγη ώρα την εκπομπή σήματος. Το γεγονός τις επόμενες ημέρες προκάλεσε σκάνδαλο, που οδήγησε στην παραίτηση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΡΤ-2. Τρεις δεκαετίες αργότερα, οι άνθρωποι της ΕΡΤ είχαν αποφασίσει να προβάλλουν την ταινία «επετειακά», σαν μια συμβολική ολοκλήρωση της προβολής που διακόπηκε. Μόνο που και αυτή η προβολή δεν είχε καλύτερη τύχη: Δεν έγινε ποτέ γιατί εκείνες τις ημέρες εισέβαλαν τα ΜΑΤ στην ΕΡΤ και «έπεσε μαύρο».
Εκείνος κι Εκείνος κι η Χούντα
Ο Κώστας Μουρσελάς, μετά από παρότρυνση του Βασίλη Διαμαντόπουλου, γράφει το 1972 τα κείμενα για τη σατιρική τηλεοπτική σειρά Εκείνος κι Εκείνος, με το εξής σκεπτικό: Να κάνουν αντίσταση στην Χούντα, αλλά χωρίς να το καταλάβει η Χούντα. Κάπως έτσι, οι δύο θρυλικοί ήρωες της σειράς μπλέκουν σε περιπέτειες με αντικαθεστωτικά μηνύματα που περνούσαν όμως υποδόρια, και χωρίς ποτέ να δοθεί πάτημα στην Επιτροπή Λογοκρισίας να τους καταδικάσει. Σύμφωνα με τον Μουρσελά, τα κείμενα περνούσαν από την Επιτροπή και υπήρξαν περιπτώσεις που αποφασίστηκε η διακοπή της σειράς – όπως για παράδειγμα σε ένα επεισόδιο που διαδραματιζόταν σε φρενοκομείο, με μια διακωμώδηση του δικτάτορα Παπαδόπουλου, κάτι που οδήγησε σε απειλές εναντίον των δημιουργών. Ωστόσο, η σειρά συνεχίστηκε κανονικά, αφού ποτέ οι λογοκριτές δεν κατάφεραν να εντοπίσουν αρκετά στοιχεία για να την κόψουν.
Ο Πύργος και ο Σφουγγαράκης
Περισσότερη ομοφοβία – σε παγκόσμια αυτή τη φορά κλίμακα – επεδείχθη με την προβολή της παιδικής σειράς κινουμένων σχεδίων «Μπομπ ο Σφουγγαράκης», ο οποίος κατακρίθηκε στην ουσία για ομοφυλοφιλικές τάσεις για τον φίλο του τον Αστερία. Επισήμως, το ΕΣΡ με δηλώσεις του τότε Προέδρου του αποφάσισε να βάλει στο μικροσκόπιο τη σειρά, ενώ μέλος του έκρινε πως «περιέχει σκηνές βίας» - την ίδια στιγμή που προβάλλονταν άλλες παιδικές σειρές λιγότερο απλοϊκές και αθώες, γεμάτες βία, όπλα, πολέμους και μεταλλαγμένα τέρατα. Το 2012, έχουμε την τρανταχτή περίπτωση «αυτολογοκρισίας», όταν η (προ μαύρου) ΕΡΤ, που πρόβαλε την δημοφιλή σειρά «Downton Abbey» αποφάσισε να κόψει την σκηνή ενός ομοφυλοφιλικού φιλιού από το πρώτο επεισόδιο. Μετά από κατακραυγή στα social media, η διοίκηση προσπάθησε να το δικαιολογήσει λέγοντας ότι η ζώνη της ώρας δεν το επέτρεπε και πως στην μεταμεσονύκτια επανάληψη προβλήθηκε κανονικά.
Τα beep και το ψαλίδι
Περισσότερες κομμένες σκηνές, ακόμη κι αν δεν το παρατηρείτε ποτέ, (δεν) προβάλλονται καθημερινά στην σημερινή ελληνική τηλεόραση. Ένα λεσβιακό φιλί στην ταινία Sex and the City, μία αισθαντική στιγμή στη σειρά Glee, κομμένες σκηνές μάχης στους 300 ή σε αστυνομικές περιπέτειες «προστατεύουν» τα κανάλια από «ακατάλληλο» περιεχόμενο. Η ειρωνεία είναι πως λογοκρισία γίνεται και σε παλιές αγαπημένες ελληνικές σειρές, που ήδη έχουμε δει δεκάδες φορές σε επανάληψη, αλλά «ξαφνικά» μπορεί να προσβάλλουν τα χρηστά ήθη. Έτσι, ακούμε beep όταν η Βλαχάκη λέει την Κατακουζήνα «μανιαμούνια» και παρακολουθούμε πετσοκομμένους τους Δυο Ξένους ή τους Στάβλους της Εριέττας Ζαΐμη, ακόμη κι όταν προβάλλονται μετά τα μεσάνυχτα.
Η Πρωινή Ενημέρωση κόπηκε
Ο Κώστας Αρβανίτης και η Μαριλένα Κατσίμη παρουσιάζουν την πρωινή ενημερωτική εκπομπή της ΕΡΤ, και «τολμούν» να πουν στον αέρα για τις ιατροδικαστικές αναφορές που διαψεύδουν τον τότε υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Νίκο Δένδια, σχετικά με περιστατικά βασανιστηρίων στη ΓΑΔΑ. Η εκπομπή, ως διά μαγείας – ή, πιο συγκεκριμένα, μετά από απόφαση του «φρέσκου» τότε διευθυντή ενημέρωσης της ΕΡΤ, Αιμίλιου Λιάτσου, κόβεται.
Οι εκλογές του ’81
Την προεκλογική περίοδο του 1981, σύμφωνα με δημοσίευμα της Καθημερινής, η δημόσια τηλεόραση παρουσίαζε τα προγράμματα των κομμάτων – αναγκαστικά και των αριστερών «μορφωμάτων». Μόνο που, εκτός από ελάχιστο χρόνο, η ΕΡΤ έδινε σε αυτά τα κόμματα και… άφθονες ψαλιδιές. Οι παρουσιαστές ανακοίνωναν στους τηλεθεατές ότι θα παρακολουθήσουν την παρουσίαση του κόμματος «με περικοπές εξαιτίας ακραίων τοποθετήσεων». Οι «ακραίες τοποθετήσεις» ήταν το κάλεσμα του λαού στους δρόμους να ξεσηκωθεί.
«Κλείσε τα Μάτια» στην ομοφυλοφιλία
Είναι 2003 και ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης αποφασίζει να εντάξει στην σειρά «Κλείσε τα μάτια» μια σκηνή όπου ο Κώστας Κάππας και ο Περικλής Ασημακόπουλος φιλιούνται. Και αυτά τα δέκα δευτερόλεπτα του «ανάρμοστου» για το ΕΣΡ φιλιού ήταν αρκετά για να επικυρωθεί πρόστιμο 100.000€ στο κανάλι, επειδή «εξοικείωσε την παιδική ηλικία και την νεότητα με την χυδαιότητα, επέφερε βλάβη και δεν συντέλεσε στην πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας».
Πέφτει το… μαύρο σαν το χαλάζι
Τον Απρίλιο του 1984, προβάλλεται για πρώτη (και τελευταία) φορά στην ελληνική τηλεόραση η ταινία του Νίκου Αλευρά, «Πέφτουν οι σφαίρες σαν το χαλάζι και ο τραυματισμένος καλλιτέχνης αναστενάζει». Ήταν μια εποχή που καθετί που προβλημάτιζε τον τηλεθεατή, έπαιρνε τηλέφωνο για να το επισημάνει στο τηλεφωνικό κέντρο της ΕΡΤ – δεν υπήρχε βλέπετε το Twitter να βγάζουν το άχτι τους. Έτσι, όταν προβλήθηκε η σκηνή όπου ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής της ταινίας εμφανιζόταν γυμνός, υποδυόμενος ένα… ενήλικο βρέφος, το οποίο αλλάζει και στη συνέχεια θηλάζει η μητέρα του, ο κόσμος «έσπασε» τα τηλέφωνα και οι αντιδράσεις, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη ροής της ΕΡΤ-2, ανάγκασαν τον σταθμό να πάει την ταινία… στο γρήγορο για λίγα λεπτά, και στη συνέχεια να ρίξει «μαύρο», διακόπτοντας στην ουσία για λίγη ώρα την εκπομπή σήματος. Το γεγονός τις επόμενες ημέρες προκάλεσε σκάνδαλο, που οδήγησε στην παραίτηση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΡΤ-2. Τρεις δεκαετίες αργότερα, οι άνθρωποι της ΕΡΤ είχαν αποφασίσει να προβάλλουν την ταινία «επετειακά», σαν μια συμβολική ολοκλήρωση της προβολής που διακόπηκε. Μόνο που και αυτή η προβολή δεν είχε καλύτερη τύχη: Δεν έγινε ποτέ γιατί εκείνες τις ημέρες εισέβαλαν τα ΜΑΤ στην ΕΡΤ και «έπεσε μαύρο».
Εκείνος κι Εκείνος κι η Χούντα
Ο Κώστας Μουρσελάς, μετά από παρότρυνση του Βασίλη Διαμαντόπουλου, γράφει το 1972 τα κείμενα για τη σατιρική τηλεοπτική σειρά Εκείνος κι Εκείνος, με το εξής σκεπτικό: Να κάνουν αντίσταση στην Χούντα, αλλά χωρίς να το καταλάβει η Χούντα. Κάπως έτσι, οι δύο θρυλικοί ήρωες της σειράς μπλέκουν σε περιπέτειες με αντικαθεστωτικά μηνύματα που περνούσαν όμως υποδόρια, και χωρίς ποτέ να δοθεί πάτημα στην Επιτροπή Λογοκρισίας να τους καταδικάσει. Σύμφωνα με τον Μουρσελά, τα κείμενα περνούσαν από την Επιτροπή και υπήρξαν περιπτώσεις που αποφασίστηκε η διακοπή της σειράς – όπως για παράδειγμα σε ένα επεισόδιο που διαδραματιζόταν σε φρενοκομείο, με μια διακωμώδηση του δικτάτορα Παπαδόπουλου, κάτι που οδήγησε σε απειλές εναντίον των δημιουργών. Ωστόσο, η σειρά συνεχίστηκε κανονικά, αφού ποτέ οι λογοκριτές δεν κατάφεραν να εντοπίσουν αρκετά στοιχεία για να την κόψουν.
Ο Πύργος και ο Σφουγγαράκης
Περισσότερη ομοφοβία – σε παγκόσμια αυτή τη φορά κλίμακα – επεδείχθη με την προβολή της παιδικής σειράς κινουμένων σχεδίων «Μπομπ ο Σφουγγαράκης», ο οποίος κατακρίθηκε στην ουσία για ομοφυλοφιλικές τάσεις για τον φίλο του τον Αστερία. Επισήμως, το ΕΣΡ με δηλώσεις του τότε Προέδρου του αποφάσισε να βάλει στο μικροσκόπιο τη σειρά, ενώ μέλος του έκρινε πως «περιέχει σκηνές βίας» - την ίδια στιγμή που προβάλλονταν άλλες παιδικές σειρές λιγότερο απλοϊκές και αθώες, γεμάτες βία, όπλα, πολέμους και μεταλλαγμένα τέρατα. Το 2012, έχουμε την τρανταχτή περίπτωση «αυτολογοκρισίας», όταν η (προ μαύρου) ΕΡΤ, που πρόβαλε την δημοφιλή σειρά «Downton Abbey» αποφάσισε να κόψει την σκηνή ενός ομοφυλοφιλικού φιλιού από το πρώτο επεισόδιο. Μετά από κατακραυγή στα social media, η διοίκηση προσπάθησε να το δικαιολογήσει λέγοντας ότι η ζώνη της ώρας δεν το επέτρεπε και πως στην μεταμεσονύκτια επανάληψη προβλήθηκε κανονικά.
Τα beep και το ψαλίδι
Περισσότερες κομμένες σκηνές, ακόμη κι αν δεν το παρατηρείτε ποτέ, (δεν) προβάλλονται καθημερινά στην σημερινή ελληνική τηλεόραση. Ένα λεσβιακό φιλί στην ταινία Sex and the City, μία αισθαντική στιγμή στη σειρά Glee, κομμένες σκηνές μάχης στους 300 ή σε αστυνομικές περιπέτειες «προστατεύουν» τα κανάλια από «ακατάλληλο» περιεχόμενο. Η ειρωνεία είναι πως λογοκρισία γίνεται και σε παλιές αγαπημένες ελληνικές σειρές, που ήδη έχουμε δει δεκάδες φορές σε επανάληψη, αλλά «ξαφνικά» μπορεί να προσβάλλουν τα χρηστά ήθη. Έτσι, ακούμε beep όταν η Βλαχάκη λέει την Κατακουζήνα «μανιαμούνια» και παρακολουθούμε πετσοκομμένους τους Δυο Ξένους ή τους Στάβλους της Εριέττας Ζαΐμη, ακόμη κι όταν προβάλλονται μετά τα μεσάνυχτα.
Η Πρωινή Ενημέρωση κόπηκε
Ο Κώστας Αρβανίτης και η Μαριλένα Κατσίμη παρουσιάζουν την πρωινή ενημερωτική εκπομπή της ΕΡΤ, και «τολμούν» να πουν στον αέρα για τις ιατροδικαστικές αναφορές που διαψεύδουν τον τότε υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Νίκο Δένδια, σχετικά με περιστατικά βασανιστηρίων στη ΓΑΔΑ. Η εκπομπή, ως διά μαγείας – ή, πιο συγκεκριμένα, μετά από απόφαση του «φρέσκου» τότε διευθυντή ενημέρωσης της ΕΡΤ, Αιμίλιου Λιάτσου, κόβεται.
Οι εκλογές του ’81
Την προεκλογική περίοδο του 1981, σύμφωνα με δημοσίευμα της Καθημερινής, η δημόσια τηλεόραση παρουσίαζε τα προγράμματα των κομμάτων – αναγκαστικά και των αριστερών «μορφωμάτων». Μόνο που, εκτός από ελάχιστο χρόνο, η ΕΡΤ έδινε σε αυτά τα κόμματα και… άφθονες ψαλιδιές. Οι παρουσιαστές ανακοίνωναν στους τηλεθεατές ότι θα παρακολουθήσουν την παρουσίαση του κόμματος «με περικοπές εξαιτίας ακραίων τοποθετήσεων». Οι «ακραίες τοποθετήσεις» ήταν το κάλεσμα του λαού στους δρόμους να ξεσηκωθεί.
