Διαχείριση συγκρούσεων: Συμβουλές και λύσεις… ηρεμίας
Οι συγκρούσεις-καυγάδες αποτελούν για πολλούς αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Πώς μπορούμε να τις διαχειριστούμε αποτελεσματικά;
του Νικόλα Γεωργιακώδη
Για τον Ηράκλειτο, στην αρχαιότητα, μια σύγκρουση (φιλονικία) ήταν όχι μόνο χρήσιμη, αλλά και στενά συνδεδεμένη με την αρμονία και τη δικαιοσύνη. Σήμερα, οι καθημερινές συγκρούσεις με τις οποίες ερχόμαστε αντιμέτωποι, μπορεί να μην είναι ό,τι καλύτερο από συναισθηματικής πλευράς, όμως αποτελούν μια καλή αφορμή για αλλαγές στον χαρακτήρα μας.
«Προσωπικές, οικογενειακές, συναδελφικές σχέσεις δοκιμάζονται μέσα στην συνύπαρξη. Οι συγκρούσεις αποτελούν μια φυσική έκφραση της δυσαρέσκειας του ατόμου. Όταν αισθανόμαστε ότι αδικούμαστε ή ότι ξεπερνιούνται τα όρια μας αντιδρούμε σε αυτό, συνήθως με σκοπό να υπερασπιστούμε την εικόνα μας, τα θέλω μας και το δίκαιο μας», εξηγεί η κ. Λήδα Ράγγα, Ψυχολόγος - Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια, τονίζοντας ότι ο κάθε άνθρωπος διαχειρίζεται και αντιμετωπίζει διαφορετικά μια σύγκρουση και ότι η διαχείριση αυτή αποτελεί σημαντική παράμετρο εξέλιξης των σχέσεών μας και του εαυτού μας.
Τα αίτια των «ρήξεων»
Ποιοι είναι σε γενικές γραμμές οι λόγοι που μπορεί να μας οδηγήσουν σε σύγκρουσΗ με τους γύρω μας; Είναι γεγονός, ότι η πολυπλοκότητα των προσωπικοτήτων καθιστά τη συμβίωση, τη συνύπαρξη και την κατανόηση της διαφορετικότητας των ανθρώπων μια μεγάλη υπόθεση.
Συχνά οι συγκρούσεις σε όλα τα επίπεδα σχέσεων αφορούν την διεκδίκηση του ‘προσωπικού χώρου’, την επικράτηση των ορίων του ατόμου και την υποστήριξη του εγώ του. Εκεί λοιπόν βρίσκεται και η μεγαλύτερη παγίδα, σύμφωνα με την κ. Ράγγα. Συγκρουόμαστε με έναν υγιή τρόπο γιατί θέλουμε να δηλώσουμε ότι ο συνομιλητής μας ξεπέρασε τα όριά μας; Ή συγκρουόμαστε γιατί δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ότι κάποιος άλλος έχει μια άλλη άποψη από εμάς και το εγώ μας, η οποία μας «απαγορεύει» να υποχωρήσουμε- κατανοήσουμε την διαφορετικότητα του άλλου;
«Ο κάθε άνθρωπος έχει και την ιστορία του. Τα βιώματα, το περιβάλλον που μεγάλωσε, ο τρόπος συναισθηματικής διαπαιδαγώγησης από τους γονείς αποτελούν και τα σημαντικότερα στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας του ατόμου και τον τρόπο χειρισμού των συναισθημάτων», αναφέρει σχετικά η ίδια. Κάπως έτσι τις περισσότερες φορές στους καυγάδες ή τις συγκρούσεις που γίνονται «εδώ και τώρα» αναδύονται άλυτα κομμάτια του παρελθόντος μας τα οποία αφορούν το «εκεί» και το «τότε».
Εν ολίγοις, τα παρελθοντικά κομμάτια λειτουργούν αθροιστικά στο χρόνο και αντί να συγκρουόμαστε παραδείγματος χάριν για μια οικογενειακή διαφορά του σήμερα, συγκρουόμαστε και για αυτό και για κάτι παρόμοιο που έγινε πριν δύο εβδομάδες στην δουλειά και δεν μιλήσαμε ποτέ γι αυτό. Έτσι, σύγκρουση που θα αποτελούσε μια υπόθεση ξεκαθαρίσματος ορίων, έχει γίνει πολλαπλάσια σε σοβαρότητα από ότι είναι πραγματικά.
Τα λάθη που θα πρέπει να αποφύγουμε
Σε καταστάσεις έντασης, δεν θέλει και πολύ να… ξεφύγουμε και να υποπέσουμε σε αρκετά σφάλματα τα οποία θα μας κάνουν να χάσουμε το δίκιο μας. Όπως επισημαίνει η κ. Ράγγα, ένα από τα σημαντικότερα λάθη που γίνονται είναι το γεγονός ότι εμείς οι ίδιοι καταπιέζουμε τα συναισθήματα του θυμού και της αδικίας με αποτέλεσμα να μεταμορφωνόμαστε σε μια… χύτρα ταχύτητας, η οποία με την παραμικρή αφορμή εκτονώνεται.
Επομένως, ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που πρέπει να εκδηλώνεται με ξεκάθαρο στόχο. Όταν συγκρουόμαστε αόριστα και για πολλά γεγονότα μαζί γιατί απλά βρήκαμε μια τυχαία αφορμή, το πιο πιθανό είναι να χάσουμε τον έλεγχο του συναισθήματός μας και να είμαστε και οι ίδιοι ευάλωτοι στο να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας.
Το πιο σημαντικό κομμάτι επομένως είναι η έκφραση. Δεν θα πρέπει να στοιβάζουμε τις διαφωνίες και αυτά που μας ενοχλούν μέσα μας. «Η άμεση έκφραση δυσαρέσκειας δηλώνει όριο, κερδίζουμε τον σεβασμό του συνομιλητή μας μιας και δηλώνουμε ξεκάθαρα την ανοχή μας στο θέμα και νιώθουμε και καλά με τον εαυτό μας αφού και υποστηρίξαμε τη θέση μας», προσθέτει η ίδια.
Υγιής διαχείριση συγκρούσεων
Υπάρχει λοιπόν ένας… γενικός κανόνας για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τις διενέξεις με τους γύρω μας χωρίς να αφήσουμε τα πράγματα να παρεκτραπούν; Υπάρχει, αρκεί να χαμηλώσουμε τις προσδοκίες κατανόησης από τους άλλους. «Η έκφρασή μας είναι το σημαντικότερο κομμάτι, η κατανόηση από τον συνομιλητή μας δεν εξαρτάται απόλυτα από εμάς. Η προσδοκία και η επιμονή να βρούμε το δίκιο μας σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απλά εξαντλητική χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα», επισημαίνει η κ. Ράγγα, τονίζοντας ότι το κύριο σημείο είναι να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας και την έκφρασή μας.
Σημαντικό στοιχείο μιας πολιτισμένης αντιπαράθεσης είναι η έκφραση και η δομή του λόγου. Καλό θα ήταν να ξεκινήσουμε λοιπόν, από τον εαυτό μας. Για παράδειγμα «νοιώθω ότι αδικούμαι γιατί…» και να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τη στοχοποίηση ή την απειλητική εκκίνηση της αντιπαράθεσης με το «εσύ…» συνοδευόμενη από υποδείξεις ή χειρονομίες, αφού έτσι ακόμα και αν έχουμε δίκιο χάνουμε τον συνομιλητή μας και την ευκαιρία να ακουστούμε. «Το συμφωνούμε ότι διαφωνούμε είναι πολύ σημαντικό», λέει χαρακτηριστικά η κ. Ράγγα και Θα ήταν καλό να ξέρουμε πότε έχει νόημα να συνεχίσουμε και πότε απλά να αφήσουμε κάτι να περάσει, που απλά θα μας αναλώσει σε ένα διαπληκτισμό που δεν θα έχει το αποτέλεσμα που ζητάμε.
Συνοψίζοντας
Τι κρατάμε από όλα τα παραπάνω; Ότι δεν θα πρέπει να φοβόμαστε τις συγκρούσεις και τον θυμό.
Όπως λέει η κ. Ράγγα, αποτελούν κομμάτια της ζωής και διαμορφώνουν την προσωπικότητα μας και την θέση μας μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Επομένως, το να θυμώσουμε, να διαφωνήσουμε και να συγκρουστούμε με κάποιον, δεν μας κάνει λιγότερο αρεστούς ή λιγότερο καλούς απέναντί τους. Αντιθέτως μέσα από τις συγκρούσεις τονώνονται οι σχέσεις μας, διαφοροποιούνται μέσα στο χρόνο, γίνονται πιο αληθινές και ενισχύουν την εικόνα μας και την ταυτότητά μας, όχι μόνο προς τους άλλους, αλλά και προς τον ίδιο μας τον εαυτό.
Για τον Ηράκλειτο, στην αρχαιότητα, μια σύγκρουση (φιλονικία) ήταν όχι μόνο χρήσιμη, αλλά και στενά συνδεδεμένη με την αρμονία και τη δικαιοσύνη. Σήμερα, οι καθημερινές συγκρούσεις με τις οποίες ερχόμαστε αντιμέτωποι, μπορεί να μην είναι ό,τι καλύτερο από συναισθηματικής πλευράς, όμως αποτελούν μια καλή αφορμή για αλλαγές στον χαρακτήρα μας.
«Προσωπικές, οικογενειακές, συναδελφικές σχέσεις δοκιμάζονται μέσα στην συνύπαρξη. Οι συγκρούσεις αποτελούν μια φυσική έκφραση της δυσαρέσκειας του ατόμου. Όταν αισθανόμαστε ότι αδικούμαστε ή ότι ξεπερνιούνται τα όρια μας αντιδρούμε σε αυτό, συνήθως με σκοπό να υπερασπιστούμε την εικόνα μας, τα θέλω μας και το δίκαιο μας», εξηγεί η κ. Λήδα Ράγγα, Ψυχολόγος - Συνθετική Ψυχοθεραπεύτρια, τονίζοντας ότι ο κάθε άνθρωπος διαχειρίζεται και αντιμετωπίζει διαφορετικά μια σύγκρουση και ότι η διαχείριση αυτή αποτελεί σημαντική παράμετρο εξέλιξης των σχέσεών μας και του εαυτού μας.
Τα αίτια των «ρήξεων» Ποιοι είναι σε γενικές γραμμές οι λόγοι που μπορεί να μας οδηγήσουν σε σύγκρουσΗ με τους γύρω μας; Είναι γεγονός, ότι η πολυπλοκότητα των προσωπικοτήτων καθιστά τη συμβίωση, τη συνύπαρξη και την κατανόηση της διαφορετικότητας των ανθρώπων μια μεγάλη υπόθεση.
Συχνά οι συγκρούσεις σε όλα τα επίπεδα σχέσεων αφορούν την διεκδίκηση του ‘προσωπικού χώρου’, την επικράτηση των ορίων του ατόμου και την υποστήριξη του εγώ του. Εκεί λοιπόν βρίσκεται και η μεγαλύτερη παγίδα, σύμφωνα με την κ. Ράγγα. Συγκρουόμαστε με έναν υγιή τρόπο γιατί θέλουμε να δηλώσουμε ότι ο συνομιλητής μας ξεπέρασε τα όριά μας; Ή συγκρουόμαστε γιατί δεν μπορούμε να αποδεχτούμε ότι κάποιος άλλος έχει μια άλλη άποψη από εμάς και το εγώ μας, η οποία μας «απαγορεύει» να υποχωρήσουμε- κατανοήσουμε την διαφορετικότητα του άλλου;
«Ο κάθε άνθρωπος έχει και την ιστορία του. Τα βιώματα, το περιβάλλον που μεγάλωσε, ο τρόπος συναισθηματικής διαπαιδαγώγησης από τους γονείς αποτελούν και τα σημαντικότερα στοιχεία της ιδιοσυγκρασίας του ατόμου και τον τρόπο χειρισμού των συναισθημάτων», αναφέρει σχετικά η ίδια. Κάπως έτσι τις περισσότερες φορές στους καυγάδες ή τις συγκρούσεις που γίνονται «εδώ και τώρα» αναδύονται άλυτα κομμάτια του παρελθόντος μας τα οποία αφορούν το «εκεί» και το «τότε».
Εν ολίγοις, τα παρελθοντικά κομμάτια λειτουργούν αθροιστικά στο χρόνο και αντί να συγκρουόμαστε παραδείγματος χάριν για μια οικογενειακή διαφορά του σήμερα, συγκρουόμαστε και για αυτό και για κάτι παρόμοιο που έγινε πριν δύο εβδομάδες στην δουλειά και δεν μιλήσαμε ποτέ γι αυτό. Έτσι, σύγκρουση που θα αποτελούσε μια υπόθεση ξεκαθαρίσματος ορίων, έχει γίνει πολλαπλάσια σε σοβαρότητα από ότι είναι πραγματικά.
Τα λάθη που θα πρέπει να αποφύγουμε Σε καταστάσεις έντασης, δεν θέλει και πολύ να… ξεφύγουμε και να υποπέσουμε σε αρκετά σφάλματα τα οποία θα μας κάνουν να χάσουμε το δίκιο μας. Όπως επισημαίνει η κ. Ράγγα, ένα από τα σημαντικότερα λάθη που γίνονται είναι το γεγονός ότι εμείς οι ίδιοι καταπιέζουμε τα συναισθήματα του θυμού και της αδικίας με αποτέλεσμα να μεταμορφωνόμαστε σε μια… χύτρα ταχύτητας, η οποία με την παραμικρή αφορμή εκτονώνεται.
Επομένως, ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που πρέπει να εκδηλώνεται με ξεκάθαρο στόχο. Όταν συγκρουόμαστε αόριστα και για πολλά γεγονότα μαζί γιατί απλά βρήκαμε μια τυχαία αφορμή, το πιο πιθανό είναι να χάσουμε τον έλεγχο του συναισθήματός μας και να είμαστε και οι ίδιοι ευάλωτοι στο να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας.
Το πιο σημαντικό κομμάτι επομένως είναι η έκφραση. Δεν θα πρέπει να στοιβάζουμε τις διαφωνίες και αυτά που μας ενοχλούν μέσα μας. «Η άμεση έκφραση δυσαρέσκειας δηλώνει όριο, κερδίζουμε τον σεβασμό του συνομιλητή μας μιας και δηλώνουμε ξεκάθαρα την ανοχή μας στο θέμα και νιώθουμε και καλά με τον εαυτό μας αφού και υποστηρίξαμε τη θέση μας», προσθέτει η ίδια.
Υγιής διαχείριση συγκρούσεων
Υπάρχει λοιπόν ένας… γενικός κανόνας για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τις διενέξεις με τους γύρω μας χωρίς να αφήσουμε τα πράγματα να παρεκτραπούν; Υπάρχει, αρκεί να χαμηλώσουμε τις προσδοκίες κατανόησης από τους άλλους. «Η έκφρασή μας είναι το σημαντικότερο κομμάτι, η κατανόηση από τον συνομιλητή μας δεν εξαρτάται απόλυτα από εμάς. Η προσδοκία και η επιμονή να βρούμε το δίκιο μας σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απλά εξαντλητική χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα», επισημαίνει η κ. Ράγγα, τονίζοντας ότι το κύριο σημείο είναι να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας και την έκφρασή μας.
Σημαντικό στοιχείο μιας πολιτισμένης αντιπαράθεσης είναι η έκφραση και η δομή του λόγου. Καλό θα ήταν να ξεκινήσουμε λοιπόν, από τον εαυτό μας. Για παράδειγμα «νοιώθω ότι αδικούμαι γιατί…» και να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τη στοχοποίηση ή την απειλητική εκκίνηση της αντιπαράθεσης με το «εσύ…» συνοδευόμενη από υποδείξεις ή χειρονομίες, αφού έτσι ακόμα και αν έχουμε δίκιο χάνουμε τον συνομιλητή μας και την ευκαιρία να ακουστούμε. «Το συμφωνούμε ότι διαφωνούμε είναι πολύ σημαντικό», λέει χαρακτηριστικά η κ. Ράγγα και Θα ήταν καλό να ξέρουμε πότε έχει νόημα να συνεχίσουμε και πότε απλά να αφήσουμε κάτι να περάσει, που απλά θα μας αναλώσει σε ένα διαπληκτισμό που δεν θα έχει το αποτέλεσμα που ζητάμε.
Συνοψίζοντας
Τι κρατάμε από όλα τα παραπάνω; Ότι δεν θα πρέπει να φοβόμαστε τις συγκρούσεις και τον θυμό.
Όπως λέει η κ. Ράγγα, αποτελούν κομμάτια της ζωής και διαμορφώνουν την προσωπικότητα μας και την θέση μας μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Επομένως, το να θυμώσουμε, να διαφωνήσουμε και να συγκρουστούμε με κάποιον, δεν μας κάνει λιγότερο αρεστούς ή λιγότερο καλούς απέναντί τους. Αντιθέτως μέσα από τις συγκρούσεις τονώνονται οι σχέσεις μας, διαφοροποιούνται μέσα στο χρόνο, γίνονται πιο αληθινές και ενισχύουν την εικόνα μας και την ταυτότητά μας, όχι μόνο προς τους άλλους, αλλά και προς τον ίδιο μας τον εαυτό.
