Ζούμε σε αριστερό ή δεξιό πλανήτη;

του Γιώργου Κόκουβα

Πόσο δεξιός και πόσο αριστερός είναι ο πλανήτης μας; Ελεύθερη αγορά και λιγότερο κράτος ή… σοσιαλισμός και προς τα αριστερά; Τι κυβερνήσεις έχουμε επιλέξει να μας κυβερνούν;

Αυτά τα ερωτήματα, παρ’ ότι βασίζονται σε ένα απλό δίλημμα (αριστερά vs δεξιά), σίγουρα οφείλουν να λάβουν υπόψη τους πολύ περισσότερους παράγοντες. Για παράδειγμα, δεν επιλέγουν πάντα οι πολίτες την κυβέρνησή τους, όπως συμβαίνει σε απολυταρχικά καθεστώτα. Άλλωστε, στην εποχή που ο καπιταλισμός περνάει κρίση, αλλά προσπαθεί να δείξει τα δόντια του και «βγάζει νύχια», ποιος μπορεί να ξεχωρίσει την κεντροδεξιά από την κεντροαριστερά; Ποιος μπορεί να πει ότι έχει διαφορά η σημερινή δεξιοκρατούμενη κυβέρνηση της Ελλάδας, από την προκάτοχό της, την σοσιαλιστική του ΠΑΣΟΚ; Και τέλος, πόσο ίδια είναι η δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, επί παραδείγματι, με αυτή του χρυσαυγίτικου άκρου;

Όπως και να ‘χει, όμως, το «χρώμα» του πλανήτη δίνει ενδείξεις για τις τάσεις της εποχής – θα πειστείτε με μια ματιά εδώ, στον κυβερνητικό χάρτη της Ευρωπαϊκής 'Ενωσης που είναι πιο μπλε (βλ. δεξιός) από ποτέ- γι’ αυτό και αναζητούμε τις πολιτικές αποχρώσεις ενός ολόκληρου πλανήτη, όπως τον διαμόρφωσαν(;) οι κάλπες που στήθηκαν στις τέσσερις γωνίες του.

*Όλη η Ευρώπη είναι μπλε

Κατ’ αρχήν, χρειαζόμαστε έναν σαφή ορισμό της δεξιάς και της αριστεράς. Και ευτυχώς, μερικοί graphic designers μας έβγαλαν από την δύσκολη θέση τεράστιων ορισμών, φτιάχνοντας αυτό εδώ το πληρέστατο σχεδιάγραμμα, όπου περιλαμβάνονται όλοι οι διαχωρισμοί, τα συστήματα και οι απόψεις που συνδέονται με το πολιτικό φάσμα. 

Αξίζει να αναφέρουμε επίσης τους λόγους που η δεξιές παρατάξεις κατά κανόνα χρησιμοποιούν το μπλε χρώμα και οι αριστερές το κόκκινο. Στην πρώτη περίπτωση, το μπλε επικράτησε εξαιτίας της επιλογής της αντίστοιχης βρετανικής παράταξης να το επιλέξει ως αντιπροσωπευτικό της χρώμα, ενώ στην περίπτωση της Αριστεράς, το κόκκινο συμβολίζει το αίμα των εργατικών κινημάτων, και ξεκίνησε από τα κόκκινα λάβαρα των λαϊκών επαναστάσεων, χρησιμοποιούμενο έκτοτε κατά κανόνα από κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα (περισσότερα εδώ).  

Και τώρα, πίσω στα «δικά μας»: Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπήρξε ποτέ δεξιότερη. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγουμε, όσο «φυλλομετρούμε» τον διαδραστικό χάρτη που ετοίμασε ο Guardian για τον πολιτικό προσανατολισμό των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων τα τελευταία σαράντα χρόνια. Δείτε τον εδώ και διαβάστε παρακάτω μερικές ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις που προκύπτουν από αυτόν.

-Αυτή τη στιγμή, 18 κράτη της Ε.Ε. διαθέτουν δεξιές κυβερνήσεις: Η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Ολλανδία, η Γερμανία, η Τσεχία, το Λουξεμβούργο, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβενία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Λετονία, η Εσθονία, η Φινλανδία και η Σουηδία.
-Στα αριστερά του πολιτικού φάσματος κινούνται μόνο οι εξής χώρες: Γαλλία, Αυστρία, Σλοβακία, Λιθουανία, Δανία και Βέλγιο – και φυσικά δεν μιλάμε για… άκρα αριστερά: Όλες οι κυβερνήσεις των παραπάνω κρατών δηλώνουν σοσιαλιστικές. Η Ιταλία έχει ακόμη μια τεχνοκρατική κυβέρνηση, η οποία θεωρείται ουδέτερη, ενώ η Κύπρος περιμένει τα αποτελέσματα της κάλπης.
-Σε δέκα ευρωπαϊκά κράτη, παρ’ ότι οι δεξιές κυβερνήσεις τείνουν προς το κέντρο, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια «επικίνδυνη» άνοδος ακροδεξιών σχηματισμών: Στην Γαλλιά το κόμμα της Marine Le Pen (FN), στην Ολλανδία το «Κόμμα της Ελευθερίας, στην Φινλανδία οι «Αληθινοί Φινλανδοί», στην Ιταλία η «Λίγκα του Βορρά», στην Ελβετία το Λαϊκό Κόμμα, στην Δανία το Δανικό Λαϊκό Κόμμα, στην Αυστρία το «Κόμμα της Ελευθερίας», στην Νορβηγία το «Κόμμα της Ανάπτυξης», στην Σουηδία το «Δημοκρατικό Κόμμα» με σύνθημα «κρατήστε την Σουηδία σουηδική», και στην Ελλάδα η Χρυσή Αυγή που μπήκε πέρυσι στην Βουλή.
-Τα πράγματα υπήρξαν αρκετά ρευστά την τελευταία εικοσαετία: Σε όλες τις χώρες εναλλάχθηκαν αριστερές και δεξιές κυβερνήσεις, με μοναδική εξαίρεση την Ιρλανδία που εδώ και μισό αιώνα παραμένει… δεξιά.
-Σήμερα, όντως, όλη η Ευρώπη είναι μπλε, αλλά πριν δέκα χρόνια, ο χάρτης έγερνε σημαντικά προς το κόκκινο, αφού δεκατρία κράτη είχαν σοσιαλιστικές κυβερνήσεις (μεταφέρετε την «βελόνα» του χάρτη στις διάφορες ημερομηνίες για να δείτε τις εναλλαγές).
-Η σημερινή επικράτηση της δεξιάς γίνεται εμφανής και σε αυτό εδώ το διάγραμμα των θέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, στο οποίο το γαλάζιο υπερτερεί όλων των υπόλοιπων χρωμάτων. Εδώ το γαλάζιο αντιστοιχεί στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, ενώ το κόκκινο στην Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών. 

*Τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο;

Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται. Μια ματιά σε αυτόν τον καλοφτιαγμένο παγκόσμιο χάρτη κυβερνήσεων (τα στοιχεία του αναφέρονται στα περσινά δεδομένα) δείχνει πως τα δύο ημισφαίρια κινούνται σε διαφορετικό μήκος κύματος. Το βόρειο ημισφαίριο (και κυρίως ο δυτικός κόσμος) είναι κυρίως μπλε και γαλάζιο, ενώ το νότιο μοιάζει με πολύχρωμο μωσαϊκό με βάση το κόκκινο. 

Ας πάρουμε, όμως, για αρχή, τους «ισχυρότερους», αυτούς που υποτίθεται πως αποφασίζουν για την μοίρα του πλανήτη, χάρη στα οικονομικά μεγέθη των κρατών τους: Από τους G8, στα δεξιά και κεντροδεξιά κινούνται ο Καναδάς, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία. Στην κεντροαριστερά ανήκουν μόνο οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Γαλλίας, ενώ η ιαπωνική κυβέρνηση θεωρείται πως κινείται στο κέντρο και η ιταλική, ουδέτερη.

Τα λημέρια της Αριστεράς
Στην Λατινική Αμερική, τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα, αφού όλα τα κράτη της είναι βαμμένα κόκκινα, εκτός από την Χιλή και την Κολομβία που διαθέτουν δεξιά κυβέρνηση. Ανάλογη πολιτική κατάσταση επικρατεί και στις δημοκρατικές χώρες της Αφρικής, όπου η Αριστερά επικρατεί σε εικοσιπέντε κράτη, σε αντίθεση με την δεξιά που επικρατεί μόλις σε τέσσερα (Μαρόκο, Σουδάν, Γκαμπόν, Λιβερία). Βέβαια, η κατάσταση στην βόρεια Αφρική, μετά την αραβική άνοιξη, παραμένει ασαφής. Στην περίπτωση της Ασίας, όπως μπορείτε να δείτε και στον χάρτη η Αριστερά κερδίζει έδαφος χάρη στην Κίνα, την Ινδία και τις γύρω χώρες.

*Κάθε νόμισμα έχει… παραπάνω από δύο όψεις

Γι’ αυτό και, όπως είπαμε πιο πάνω, οι χαρακτηρισμοί «δεξιά» και «αριστερή» κυβέρνηση δεν είναι πάντοτε διαφωτιστικοί σχετικά με την κυβερνητική προσέγγιση κάθε κράτους. Γι’ αυτό και παραθέτουμε τον πιο πάνω πίνακα, όπου τα διαφορετικά χρώματα αντιστοιχούν σε διαφορετικού τύπου κυβερνήσεις και πολιτικά συστήματα.

Συγκεκριμένα, το πορτοκαλί χρώμα υποδηλώνει βουλευτικές δημοκρατίες, το πράσινο προεδρικές δημοκρατίες που περιλαμβάνουν κοινοβουλευτισμό, το κίτρινο προεδρικά και ημιπροεδρικά συστήματα, το κόκκινο κοινοβουλευτικές συνταγματικές μοναρχίες, το ροζ συνταγματικές μοναρχίες, το μοβ απολυταρχικές μοναρχίες, το σκούρο πράσινο χώρες όπου οι συνταγματικές διατάξεις περί κυβέρνησης έχουν ανασταλεί, και τέλος, το γκρίζο, κράτη που δεν εντάσσονται σε κανένα από τα παραπάνω συστήματα. Περισσότερες πληροφορίες εδώ. 

*Σε ποια πλευρά ανήκετε;
Οι Έλληνες δημιουργοί της ιστοσελίδας PoliticalMap.gr βασίστηκαν στο περίφημο διάγραμμα του Νόλαν περί πολιτικού φάσματος, και έστησαν ένα τεστ είκοσι ερωτήσεων, απαντώντας στις οποίες μπορείτε να δείτε την θέση σας πάνω στο φάσμα των πολιτικών πεποιθήσεων. Και επειδή τα πράγματα δεν είναι μονοδιάστατα (ή έστω δυσδιάστατα), δείτε σε ποιες από τις παρακάτω προσεγγίσεις ταιριάζουν οι απόψεις σας (από αριστερά προς τα δεξιά): Κομμουνιστική Αριστερά, Αριστερά, αναρχία, σοσιαλδημοκρατία, φιλελευθερισμός, κοινωνικός φιλελευθερισμός, συντηρητικός φιλελευθερισμός, δεξιά, συντηρητική δεξιά, φασισμός, χριστανοδημοκρατία, ολοκληρωτισμός. Δείτε επίσης, πού βρίσκονται τα ελληνικά κόμματα σε σχέση με τις δικές σας απόψεις. Κάντε το τεστ εδώ.