ΕΨΥΠΕ: Ενάντια στη βία στα σχολεία

της Ηρώς Κουνάδη 

«Μίλα, μη φοβάσαι» λέει το δημοφιλές τηλεοπτικό σποτάκι για την ενδοσχολική βία στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Αντώνης Κανάκης. Πρόκειται για κομμάτι της μεγάλης καμπάνιας της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου ενάντια στο φαινόμενο του bullying, που κάποτε ήταν εξωτική λέξη στα βιβλία των αγγλικών, σήμερα όμως είναι υπαρκτή πραγματικότητα στα ελληνικά σχολεία.

Ποια είναι και τι κάνει η ΕΨΥΠΕ;
«Η Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.), είναι Επιστημονικό μη κερδοσκοπικό σωματείο. Εδώ και 20 χρόνια (1991-2011) αναπτύσσει προγράμματα για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων, την καταπολέμηση του στίγματος και της προκατάληψης» λέει η Μαίρη Κρητικού, εκπρόσωπος της οργάνωσης.

«Η ΕΨΥΠΕ δραστηριοποιείται στους τομείς της λειτουργίας νέων πρότυπων υπηρεσιών, όπως είναι το Κέντρο Ημέρας «Ωρίωνας», που παρέχει συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη σε παιδιά και νέους, ο Ξενώνας Παιδιών «Μελία», οι τηλεφωνικές συμβουλευτικές υπηρεσίες «Γραμμή-Σύνδεσμος 801 801 1177 για γονείς,εκπαιδευτικούς και ειδικούς ψυχικής υγείας, η Γραμμή-Στήριξης για παιδιά και εφήβους 116 111, και οι Συμβουλευτικές υπηρεσίες για Οικογένειες Γονέων με Ψυχοκοινωνικές Δυσκολίες. Διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα, συνέδρια και ημερίδες ενώ διενεργεί ερευνητικά προγράμματα για το παιδί, τον έφηβο και την οικογένειά τους» συμπληρώνει η κ. Κρητικού.

Η καμπάνια ενάντια στην ενδοσχολική βία
«Αναμφίβολα, η Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και μέσα από το Πρόγραμμα της Αποασυλοποίησης του πρώην ΠΙΚΑ της Λέρου, αποστιγμάτισε την Ελλάδα στο εξωτερικό, αφού η δουλειά της έγινε παγκοσμίως γνωστή» απαντά η κ. Κρητικού στην ερώτηση ποια θα ξεχώριζε ως την μεγαλύτερη επιτυχία της οργάνωσης μέχρι σήμερα.

Τα τελευταία πέντε χρόνια έχει δώσει μεγάλη έμφαση στο φαινόμενο της Ενδοσχολικής Βίας (bullying). Συνέδρια, οργανώσεις, βιβλία για παιδιά και εφήβους, ενημέρωση γονέων και εκπαιδευτικών και δράσεις σε σχολεία όλης της χώρας συγκαταλέγονται στην εκστρατεία της κατά της ενδοσχολικής βίας.

«Η καμπάνια της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. δημιουργήθηκε με σκοπό να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και της βίας αλλά και για να προτρέψει να παιδιά να μιλήσουν για αυτό» εξηγεί ο Κωνσταντίνος Φύσσας, ψυχολόγος, συνεργάτης της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. «Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ένα στα τρία παιδιά έχει εμπλακεί σε τουλάχιστον ένα περιστατικό εκφοβισμού, σαν θύτης, θύμα ή παρατηρητής» λέει και συνεχίζει «ερευνητές στην Αμερική και στην Ευρώπη υποστηρίζουν ότι τα περιστατικά σχολικού εκφοβισμού και βίας έχουν αυξηθεί, τόσο στις τάξεις του δημοτικού όσο και του γυμνάσιου.

«Τα ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι το 50% των παιδιών που δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα εκφοβισμού δεν το αναφέρει στους γονείς του. Υπάρχουν επίσης αρκετά περιστατικά που δεν καταγράφονται γιατί τα θύματα νοιώθουν ντροπή για αυτό που τους έχει συμβεί και νοιώθουν ότι οι γονείς τους ή οι καθηγητές τους δεν τους πιστεύουν ή ότι δεν μπορούν να κάνουν κάτι για να σταματήσει ο εκφοβισμός.

«Γιατί όμως μπορεί να έχουν αυξηθεί τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού στο σχολείο;» αναρωτιέται ο κ. Φύσσας, και προβάλλει ως απάντηση τρεις διαφορετικούς λόγους:

- Υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για την σοβαρότητα του φαινομένου και τις επιπτώσεις του, άρα οι μαθητές και οι γονείς αναφέρουν τα περιστατικά και δεν τα θεωρούν σαν φυσιολογικό μέρος της σχολικής ζωής.
- Ένας μαθητής μπορεί να εκφοβίζεται σε 24ωρη βάση μέσω νέων τεχνολογιών (internet, sms, social networks, etc.) άρα ο εκφοβισμός παύει να είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό στη διάρκεια της ημέρας
- Η μη ικανοποιητική και υποστηρικτική σχέση με την μητέρα και τον πατέρα καθώς και η ελλιπής γονεϊκή επίβλεψη και η έλλειψη σταθερότητας και ορίων, είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν την τάση ενός παιδιού να γίνει θύμα ή θύτης.

Η βία στα χρόνια του internet
«Η πανευρωπαϊκή έρευνα EUKidsOnline που δημοσιεύτηκε πρόσφατα υποστηρίζει ότι τα παιδιά στην Ευρώπη αρχίζουν, κατά μέσο όρο, να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο σε ηλικία επτά ετών» λέει ο κ. Φύσσας. «Τα παιδιά χρησιμοποιούν το διαδίκτυο κυρίως για τα μαθήματά τους (84%) ή για να παρακολουθούν βίντεο (83%). Οι αμέσως επόμενες δημοφιλείς δραστηριότητες είναι τα παιχνίδια (74%) και η επικοινωνία μέσω μηνυμάτων (61%). Η μελέτη δείχνει ότι ένα στα οχτώ παιδιά είχαν κάποια στιγμή διαδικτυακές εμπειρίες που τα αναστάτωσαν, ενώ ανέφεραν ότι δεν διαθέτουν ακόμα αρκετές δεξιότητες και αυτοπεποίθηση κατά τη χρήση του Διαδικτύου» συμπληρώνει.

«Το 5% των παιδιών δηλώνουν ότι έχουν υποστεί διαδικτυακό εκφοβισμό , ενώ ένας στους οχτώ ανέφερε ότι έχει ενοχληθεί, ή αναστατωθεί, από κάτι που αντίκρισε σε κάποια σύνδεσή του. Το 30% των νέων 11-16 ετών έχει παρουσιάσει συμπτώματα που συνδέονται με κατάχρηση του Διαδικτύου, όπως άσκοπο «σερφάρισμα», παραμέληση της παρέας με τους φίλους ή των μαθημάτων τους εξαιτίας του χρόνου που αφιερώνουν διαδικτυακά ή επειδή είναι ευερέθιστοι όταν δεν μπορούν να είναι συνδεδεμένοι» συνεχίζει ο κ. Φύσσας.

Τα παιδιά ηλικίας 8 -10 ετών είναι περίεργα να ανακαλύπτουν καινούρια πράγματα. Ακόμη και σε αυτή την ηλικία, η κριτική τους σκέψη για να είναι online μόνα τους είναι ανεπαρκής μιας και είναι και αυτά επιρρεπή σε ανθρώπους και δραστηριότητες που ζητούν προσωπικά δεδομένα. Σε αυτή την ηλικία τα παιδιά έχουν «εικονικούς φίλους», τους οποίους δεν έχουν γνωρίσει ποτέ. Αυτή η διαφορετική σχέση που αναπτύσσεται μπορεί εύκολα να τα επηρεάσει αρνητικά. Τέλος διατρέχουν τον κίνδυνο να βρεθούν σε ακατάλληλα sites μέσα από τα αποτελέσματα μιας αναζήτησης.

Τα παιδιά 14 - 17 ετών έχουν περισσότερο ανεπτυγμένη κριτική σκέψη σε ότι αφορά τις δραστηριότητές τους. Είναι πιο ευάλωτα στο να δεχτούν σεξουαλικώς ακατάλληλα σχόλια στο διαδίκτυο και μεγαλύτερο όγκο ακαταλλήλου υλικού. Δημιουργούν εύκολα σχέσεις στο internet και είναι πολύ πιθανό να τολμήσουν να ζητήσουν και συνάντηση με το άτομο που συνομιλούν μέσω του διαδικτύου. Είναι εύκολα θύματα σε όσους πουλούν αντικείμενα στο internet και είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν πιστωτικές κάρτες για τις αγορές τους. Τέλος τα παιδιά αυτής της ηλικίας πειραματίζονται με την ανεύρεση ακατάλληλων sites και τον online τζόγο, όπως αναφέρεται στο site Internet and Kids.

«Με γνώμονα τα παραπάνω είναι πάρα πολύ σημαντικό να υπάρξει μια πολιτική για την ασφάλεια στο διαδίκτυο σχετικά με μέτρα στήριξης και ενίσχυσης της εγρήγορσης, σχεδιασμένα να ανταποκρίνονται στις ανάγκες νέων χρηστών του διαδικτύου, αλλά και δράσεις για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση γονέων και εκπαιδευτικών» επισημαίνει ο κ. Φύσσας.

Θέλω κι εγώ να βοηθήσω. Μπορώ;
«Με πολλούς τρόπους μπορεί κανείς να βοηθήσει το έργο της ΕΨΥΠΕ» εξηγεί η κ. Κρητικού. «Χορηγώντας κάποιο από τα προγράμματα, τις εκδόσεις, τις εκδηλώσεις της –πάντα υπάρχουν προτάσεις τόσο για την ενίσχυση των υπηρεσιών για την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων όσο και την ευαισθητοποίηση/ενημέρωση για τα παραπάνω θέματα. Επίσης, μπορεί κανείς να βοηθήσει προσφέροντας κάποια δωρεά, με την οποία ενισχύονται δράσεις των φιλοξενούμενων παιδιών του Ξενώνα «ΜΕΛΙΑ» ή εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Κέντρου Ημέρας «ΩΡΙΩΝΑΣ» ή της συμβουλευτικής υπηρεσίας. Τέλος, μπορεί να συνεισφέρει με εθελοντική εργασία, ενισχύοντας τις προσφερόμενες υπηρεσίες ή την Εθελοντική Ομάδα της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε».

Για ένα μέλλον με χαμογελαστά παιδιά
Η Ε.Ψ.Υ.Π.Ε έχει αναλάβει την πρωτοβουλία ίδρυσης ενός Δικτύου συνεργασίας μεταξύ δημοσίων φορέων και μη κερδοσκοπικών - μη κυβερνητικών οργανώσεων με τίτλο «Δίκτυο για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας Μεταξύ των Μαθητών στο Σχολείο». Στους άμεσους στόχους της συμπεριλαμβάνεται η επέκταση των υπηρεσιών που σήμερα παρέχονται μέσω των τηλεφωνικών γραμμών επικοινωνίας, σε διαδικτυακά μέσα όπως e-mail counseling, chat και forum.

«Αυτό κρίνεται αναγκαίο αφού η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων από τα παιδιά και τους νέους αυξάνεται, ενώ παράλληλα αυξάνονται και οι δυσκολίες και τα προβλήματά τους, καθώς και η ανάγκη για υποστήριξη σε θέματα που αφορούν την ψυχική τους υγεία και κοινωνική ζωή» εξηγεί η κ. Κρητικού.

Παράλληλα η Ε.Ψ.Υ.Π.Ε. επεκτείνει τις δραστηριότητες Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας για Παιδιά και Εφήβους του Κέντρου Ημέρας «Ωρίωνας» που λειτουργεί ήδη στο Δήμο Χαλανδρίου.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο της ΕΨΥΠΕ και τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να βοηθήσετε σε αυτό, επισκεφθείτε το site www.epsype.gr