πηγή: FT.com
της Emma Crichton-Miller
Είναι ένα ηλιόλουστο Σάββατο, μετά το μεσημεριανό γεύμα και έχω κάτσει στον κήπο με μια παλιά παρέα, με ηλικίες από 30 έως 50. Ξαφνικά, μέσα στη γενικότερη ραστώνη που επικρατεί, το θέμα της συζήτησης στρέφεται στη δουλειά και όλοι ξυπνάνε. Αντί για έναν χαλαρό απολογισμό της καριέρας του καθενός και των μέχρι στιγμής επιτευγμάτων, η ανησυχία εμφανίζεται σε όλους.
Παρά το ασυνάρτητο στατιστικό δείγμα, όλοι ταλανιζόμαστε από το ίδιο ερώτημα: Πώς θα βγάζουμε τα προς το ζην στα επόμενα 20-30 χρόνια. Οι περισσότεροι από μας είναι πτυχιούχοι τεχνών -λογοτεχνία, δράμα, ιστορία και ανθρωπολογία- οι οποίοι εγκατέλειψαν μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα στον κλάδο για να ακολουθήσουν ισχυρά προσωπικά ενδιαφέροντα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η καριέρα που τελικά ακολουθήσαμε είναι στη δημοσιογραφία, τη σκηνοθεσία και τη συγγραφή βιβλίων. Όμως, το κυριότερο είναι ότι αποφύγαμε τα προφανώς κερδοφόρα επαγγέλματα που ήταν διαθέσιμα τότε στους απόφοιτους των τεχνών, για καριέρα στις δημόσιες σχέσεις και τη διαφήμιση. Όμως τώρα πλέον έχει περάσει ο χρόνος που θα μπορούσαμε να ”παίξουμε”.
Για κάποιους υπάρχει ένα αίσθημα ενοχής, επειδή ίσως η συμβολή στην κοινωνία είναι μικρότερη από ό,τι θα επέτρεπαν οι σπουδές μας.
Ο ένας μετά τον άλλο, όλοι αναγνωρίζουμε ότι τα πιο παραδοσιακά επαγγέλματα έχουν αποκτήσει πρόσφατα μια νέα γοητεία, για διάφορους λόγους. Θα μπορούσε να είναι η επιθυμία για οικονομική εξασφάλιση, η αναζήτηση για ικανοποίηση από την εργασία ή η ανάδυση μιας ξεχασμένης φιλοδοξίας που ποτέ πριν δεν είχε εκφραστεί.
Βλέπω ότι όλοι έχουν εξετάσει σοβαρά αυτό το ενδεχόμενο. Τους ενημερώνω ότι για να γίνει κανείς δικηγόρος, πρέπει να πάρει δίπλωμα στη Νομική (6.000-7.000 λίρες Αγγλίας), κατόπιν να πάρει μια σειρά μαθημάτων στην πρακτική (5.000-9.000 λίρες Αγγλίας) και μετά να περάσει την επόμενη διετία εργαζόμενος με σύμβαση μαθητευόμενου, με πολύ περιορισμένες αποδοχές. Μπορεί κάποιος, με στεγαστικό δάνειο και τρία παιδιά, να το αντέξει οικονομικά;
Ένας άλλος από την παρέα μας λέει την ιστορία μιας φίλης που, έχοντας ήδη σπουδάσει νομική, αποφάσισε στα 35 της να μετακινηθεί από το αστικό δίκαιο στην κλινική ψυχολογία. Αφού ολοκλήρωσε τον πανεπιστημιακό κύκλο μαθημάτων στην ψυχολογία, έκανε τρία επιπλέον χρόνια σπουδές για PhD, ενώ ταυτόχρονα εργαζόταν εθελοντικά σε διάφορα ιδρύματα. Και αυτή είχε τρία παιδιά.
Ψάχνοντας στα συρτάρια της μνήμης, διαπιστώσαμε ότι γνωρίζουμε μια δημοσιογράφο που έγινε μαία, έναν έμπορο κρασιών που έγινε δικηγόρος, έναν γιατρό που έγινε χρηματιστής και έναν τηλεοπτικό παραγωγό που θυμήθηκε στα 40 του ότι πάντα ήθελε να γίνει δάσκαλος σε Δημοτικό Σχολείο.
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν πετύχει το είδος του ουσιαστικού επαγγελματικού επαναπροσανατολισμού που είναι αρκετά κοινό για ανθρώπους στην ηλικία των 20, οι οποίοι ακόμη δεν έχουν καταλήξει στο τι θέλουν πραγματικά να κάνουν, αλλά που μέχρι τώρα ήταν πολύ σπανιότερο στους ανθρώπους ηλικίας 30 και 40 ετών.
Φυσικά, υπάρχουν σημαντικοί υλικοί λόγοι για τους οποίους η ηλικιακή μας ομάδα θα μπορούσε να σκεφτεί σοβαρά την ακριβή και χρονοβόρα επαγγελματική επανεκπαίδευση. Τα σοβαρά προβλήματα υπερπροσφοράς στην αγορά εργασίας αλλά και το γεγονός ότι πιθανότατα θα πιεστούμε να εργαζόμαστε έως τα 68 ή ακόμη περισσότερο αποτελούν ισχυρό κίνητρο για επιλογή επαγγελματικής καριέρας που θα παρέχει τόσο δουλειά όσο και επαγγελματική ικανοποίηση έως τα 60 μας.
Παράλληλα, υπάρχουν και άλλοι λόγοι, καθαρά ψυχολογικοί. Πολλοί άνθρωποι περιγράφουν μια λεπτή μετατόπιση στις αξίες καθώς πλησιάζουν τα 40 ή κάνουν παιδιά. Άλλοι πάλι βλέπουν εκείνη τη στιγμή ως την τελευταία τους ευκαιρία να πραγματοποιήσουν μια φιλοδοξία που ίσως οι γονείς τους, ένας αυστηρός δάσκαλος ή οι οικονομικές περιστάσεις είχαν εμποδίσει νωρίτερα. Μερικοί θέλουν απλώς μια νέα πρόκληση.
Εάν κάποια όργανα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δυσκολεύονται ή αργούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες των ενήλικων σπουδαστών, άλλα πανεπιστήμια και κολέγια καλύπτουν το κενό. Η ραχοκοκαλιά της εκπαίδευσης ενηλίκων είναι το ανοικτό πανεπιστήμιο. Περίπου οι μισοί από τους σπουδαστές του παίρνουν τους κύκλους μαθημάτων του με ρητή πρόθεση αλλαγής καριέρας. Άλλα πανεπιστήμια προσφέρουν επίσης την ευκαιρία των σπουδών δι’ αλληλογραφίας εξ αποστάσεως, με πιο δημοφιλείς τους κύκλους νομικής και ψυχολογίας.
Όλα τα ανωτέρω, ωστόσο, δεν μπορούν να κρύψουν το γεγονός ότι η επακόλουθη απώλεια εσόδων και της ήδη υπάρχουσας εργασίας ίσως να μην είναι εφικτή. Όπως το θέτει και ο Simon Broomer, διευθυντής της εταιρίας συμβουλών καριέρας Carrer Balance: ”Η πόρτα της εκπαίδευσης μπορεί να είναι ανοιχτή, αλλά εάν δεν μπορείτε να τη διαβείτε, δεν μπορείτε”.
Ο ίδιος είναι πολύ προσεκτικός στις περιπτώσεις που συνιστά ή ενθαρρύνει δραστικές αλλαγές. Συχνά οι άνθρωποι έχουν μια ρομαντική άποψη για μια διαφορετική ζωή και υποτιμούν την αξία των ικανοτήτων και της εμπειρίας που έχουν ήδη αποκτήσει. Όπως επισημαίνει, πολλές φορές μια βαθιά δυσαρέσκεια μπορεί να επιλυθεί είτε με μια αλλαγή τομέα στον οποίο ασκούν αυτές τις ικανότητες ή με την ανάπτυξη νέων ικανοτήτων στον ίδιο τομέα.
Μπορείτε να γράψετε ένα μυθιστόρημα αντί της δημοσιογραφικής ενασχόλησης, εκεί που διδάσκετε παιδιά να αρχίσετε να διδάσκετε ενηλίκους ή να μετακινηθείτε μέσα στην ίδια επιχείρηση από το λογιστήριο στο τμήμα προσωπικού.
Για τον Edward French η αλλαγή έλαβε χώρα αρκετά νωρίς -στην ηλικία των 32- ώστε να μπορεί να αντέξει τον οικονομικό κλονισμό. Παραιτήθηκε από μια εξαιρετικά επικερδή δουλειά στο Λονδίνο μετά από μια σύσταση φίλου του για αστικό δίκαιο. Χρησιμοποίησε τις οικονομίες του για να χρηματοδοτήσει το διετή κύκλο σπουδών και τη 16μηνη μαθητεία του.
”Πρέπει να είσαι σίγουρος για τις δυνατότητές σου”, μου εξηγεί, αναφέροντας ωστόσο ότι η νομική είναι κατάλληλη για ενήλικους σπουδαστές. ”Ούτως η άλλως, πρέπει να αντιπροσωπεύσετε πελάτες σε πολύ δύσκολες συναισθηματικές περιστάσεις, έτσι βοηθά όταν υπάρχει ωριμότητα”, λέει.
Μετρά μεταξύ των συναδέλφων του έναν πρώην αρχιτέκτονα, έναν πρώην αρχαιολόγο και μια πάλαι ποτέ νοσοκόμα σε ψυχιατρική κλινική. Ένας άλλος δικηγόρος, ο οποίος έκανε το μεγάλο βήμα στα 40 του και κάνει τώρα την πρακτική του, μου έλεγε ότι το δυσκολότερο κομμάτι είναι η οικονομική πίεση της οικογένειας.
Για τη Hannah Stephens, η ώθηση για αλλαγή, καθώς μπήκε στην τέταρτη δεκαετία της ζωής της, ήταν τα παιδιά της. Απολάμβανε έναν εξαιρετικό μισθό και μπορούσε να εργάζεται τέσσερις μέρες την εβδομάδα. ”Όμως καθώς εμπλεκόμουν περισσότερο με την εκπαίδευση των παιδιών μου, εκνευριζόμουν που δεν μπορούσα να τα βοηθήσω περισσότερο”.
Όταν έμαθε ότι είχε γίνει δεκτή η αίτησή της για τον κύκλο σπουδών του εκπαιδευτικού ινστιτούτου PGCE, δεν το σκέφτηκε δεύτερη φορά. Άλλωστε, ο σύζυγός της ήταν ήδη καθηγητής και μπορούσε να συντηρήσει την οικογένεια μέχρι να τελειώσει τις σπουδές της.
Για τον Robert Montagu, η ”άλλη ζωή” ήταν εκεί και τον περίμενε. Ήταν ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας, παραγωγός τηλεόρασης, συγγραφέας και πατέρας τεσσάρων παιδιών, όταν στην ηλικία των 52 ξεκίνησε τις σπουδές ψυχολογίας. ”Ήταν κάτι που πάντα ήθελα να κάνω, από τότε που ήμουν παιδί.
Είχα μια δυσλειτουργική οικογενειακή ζωή και όταν πήγα σχολείο, ξεκίνησα να βοηθώ τους άλλους για να βοηθήσω τον εαυτό μου. Έκανα παράνομα sessions θεραπείας στα 12, με ομάδες έως και 10 ατόμων που αντιμετώπιζαν προβλήματα στο σχολείο”.
Ο Montagu ξεκίνησε έναν τετραετή μεταπτυχιακό κύκλο μαθημάτων στη συστηματική οικογενειακή ψυχοθεραπεία, στο Ίδρυμα KCC. ”Ξεκίνησα τον κύκλο των μαθημάτων σκεπτόμενος ότι θα τα χρησιμοποιούσα στις επιχειρηματικές πρακτικές μου. Ήμουν στο τρίτο έτος όταν συνειδητοποίησα ότι αυτό που αναζητούσα ήταν η αλλαγή καριέρας”.
Μήνες μετά από εκείνο το μεσημέρι του καλοκαιριού, ένας από τους φίλους αναμένεται να δώσει τελικές εξετάσεις για δίπλωμα στη νομική, ενώ ένας άλλος δέχτηκε μια τόσο εντυπωσιακή προσφορά στον κλάδο του, ώστε ξέχασε τις διαφορετικές φιλοδοξίες του. Εγώ προσωπικά, δεν είχα χρόνο να σκεφτώ.
Όμως είναι ακόμη Φεβρουάριος, και ίσως εφέτος σκεφτώ να πραγματοποιήσω το άλμα σε μια άλλη ζωή. Ίσως γίνω ένας ακόμη από τους πολλούς που αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τις απολαύσεις της πρώτης καριέρας τους και να αναζητήσουν μια δεύτερη ευκαιρία.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
